Năm 2023 được biết đến là năm nóng kỷ lục, nhưng một nghiên cứu mới cảnh báo rằng điều tồi tệ nhất vẫn chưa xảy ra.
Theo tờ Daily Mail, mô hình nghiên cứu mới đã tiết lộ những khu vực có nhiều khả năng bị thiêu rụi bởi sức nóng kỷ lục trong năm nay do El Nino - sự nóng lên bất thường của nhiệt độ bề mặt nước biển xảy ra vài năm một lần.
Trên bản đồ này, các vùng màu đỏ đậm hơn sẽ chứng kiến sự biến đổi cao hơn nhiệt độ trung bình. (Ảnh: Scientific Reports).
Cụ thể, theo các chuyên gia từ Viện Khoa học Khí tượng Trung Quốc, Vịnh Bengal, Philippines và Biển Caribe đều có khả năng hứng chịu đợt nắng nóng kỷ lục trước tháng 6 năm nay.
Nhưng điều đó không có nghĩa là người dân ở các khu vực khác sẽ không bị ảnh hưởng. Nghiên cứu cũng cảnh báo 90% khả năng nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu sẽ phá kỷ lục xảy ra trong cùng thời kỳ.
El Nino dao động phương Nam là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự khác biệt về khí hậu trên toàn thế giới. Hiện tượng này tập trung chủ yếu ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương, vùng nước ấm hơn làm tăng nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu hàng năm, thay đổi hình thái khí hậu trên toàn thế giới.
Khi thế giới trải qua những đợt tăng nhiệt độ trung bình thậm chí rất ít, một số khu vực cũng sẽ chứng kiến các đợt nắng nóng cực độ tại địa phương gia tăng đáng kể.
Hiệu ứng này rõ rệt đến mức các nhà nghiên cứu viết trong bài báo đăng trên Tạp chí Scientific Reports rằng đó là yếu tố quyết định mạnh mẽ nhất đến sự biến đổi khí hậu trên hành tinh hàng năm.
Mô hình mới cho thấy sự khác biệt giữa nhiệt độ trung bình khu vực từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024 và nhiệt độ trung bình giai đoạn 1951 - 1980.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng trong kịch bản El Nino vừa phải, Vịnh Bengal, Philippines và Biển Caribe đều sẽ có nhiệt độ cao kỷ lục hơn 1°C trên mức trung bình.
Tuy nhiên, trong kịch bản El Nino mạnh, các nhà nghiên cứu dự đoán rằng tác động sẽ còn rõ rệt hơn. Nếu điều này xảy ra thì các khu vực Alaska, Amazon và Biển Đông cũng sẽ đạt nhiệt độ kỷ lục.
Bản đồ cho thấy sự thay đổi so với mức trung bình trong kịch bản El Nino mạnh. Trong trường hợp này, các khu vực Alaska và Amazon cũng sẽ chứng kiến nhiệt độ tăng đột biến kỷ lục trong năm nay (các khu vực phá kỷ lục được hiển thị bằng các chấm màu xanh lam). Ảnh: Scientific Reports
Ở Alaska, nhiệt độ tăng đột biến này sẽ cao hơn mức trung bình giai đoạn 1951 - 1980 tới 2,4°C.
Ở cấp độ toàn cầu, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng ngay cả trong kịch bản vừa phải, có 90% khả năng nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu sẽ phá vỡ kỷ lục lịch sử trong năm nay.
Trong điều kiện El Nino vừa phải, nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu sẽ cao hơn mức trung bình từ 1,03-1,10°C. Trong khi đó, đợt El Nino mạnh sẽ khiến nhiệt độ tăng vọt từ 1,06–1,20°C trên mức trung bình đó.
Các nhà nghiên cứu viết: “Các sự kiện El Nino mạnh có thể khiến nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu tăng nhanh, có khả năng vượt mục tiêu đầy tham vọng 1,5°C của Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu trong một thời gian ngắn”.
Điều đáng lo ngại là những mô hình này cũng cho thấy thế giới có thể phải đối mặt với nguy cơ cao hơn về các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Nếu Alaska gặp phải hiện tượng nhiệt độ khắc nghiệt, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng các sông băng, như sông băng Mendenhall (trong ảnh) tan chảy với tốc độ cao hơn nhiều. Ảnh: iStock
Ở Alaska, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng nguy cơ tan chảy sông băng hoặc lớp băng vĩnh cửu, có thể dẫn đến mực nước biển dâng cao hoặc nhiệt độ tăng cao ngoài tầm kiểm soát.
Trong khi đó, ở Amazon, các đợt nắng nóng cực độ làm tăng nguy cơ xảy ra cháy rừng do hạn hán, tương tự như những đợt tàn phá các khu rừng nhiệt đới rộng lớn vào năm 2019.
“Sự nóng lên sắp xảy ra này làm tăng nguy cơ xảy ra các đợt nắng nóng ở biển quanh năm và làm gia tăng nguy cơ cháy rừng, cũng như các hậu quả tiêu cực khác ở Alaska và lưu vực sông Amazon”, các nhà nghiên cứu cho hay.
Ở Amazon, mô hình dự đoán nhiệt độ kỷ lục có thể gây ra cháy rừng do hạn hán giống như ở Brazil năm ngoái (ảnh). (Ảnh: iStock)
Biển ấm hơn cũng đồng nghĩa với nguy cơ xảy ra các cơn bão nhiệt đới có sức tàn phá cực lớn ở các vùng ven biển trũng thấp.
Các nghiên cứu trước đây cho rằng nhiệt độ tăng do biến đổi khí hậu có thể gây ra “làn sóng siêu bão” với tốc độ gió lên tới 309km/giờ. Thật không may, mô hình này cũng gợi ý rằng chính những khu vực ven biển dó sẽ dễ xảy ra hiện tượng nắng nóng cực độ trong năm tới.