Ngay cả những loài hoang dã nhất của rừng mưa nhiệt đới Amazon cũng đang bị tác động bởi biến đổi khí hậu do con người gây ra.
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances hôm 12/11, điều kiện thời tiết nóng và khô hơn đang làm giảm kích thước cơ thể nhưng tăng chiều rộng sải cánh của các loài chim sống trong rừng nhiệt đới. Những thay đổi này phản ánh thách thức về dinh dưỡng và sinh lý, đặc biệt là trong mùa khô từ tháng 6 đến tháng 11.
Loài Platyrinchus coronatus ở Amazon là một "nạn nhân" của biến đổi khí hậu. (Ảnh: Cameron Rutt)
Kết luận trên được rút ra sau khi nhà sinh vật học Vitek Jirinec cùng các đồng nghiệp từ trung tâm nghiên cứu sinh thái IERC thu thập, gắn thẻ và đo đạc hơn 15.000 con chim trong rừng mưa nhiệt đới trong suốt 40 năm.
Họ phát hiện ra rằng hầu như tất cả các loài chim đã trở nên nhỏ đi kể từ những năm 1980, trung bình giảm 2% trọng lượng cơ thể mỗi thập kỷ. Điều đó có nghĩa là nếu một loài chim nặng 30 gram vào những năm 1980, trọng lượng của chúng hiện nay chỉ còn khoảng 27,6 gram.
Thậm chí không riêng gì loài chim, hầu hết mọi sinh vật trên trái đất cũng đang giảm kích thước để có thể phù hợp với môi trường sống.
Hàng loạt các nghiên cứu cho thấy cứ với đà giảm kích thước như hiện nay thì nhiều loài sẽ tuyệt chủng trong khi hệ sinh thái bị biến động, qua đó ảnh hưởng đến cả nhân loại.
Nhóm nghiên cứu dành 4 thập kỷ để thu thập và đo đạc hơn 15.000 con chim. (Ảnh: Vitek Jirinec)
Dữ liệu không liên quan đến một địa điểm cụ thể mà được thu thập từ một phạm vi rộng lớn của rừng nhiệt đới, có nghĩa là hiện tượng này phổ biến khắp nơi. Tổng cộng, Jirinec cùng các cộng sự đã điều tra 77 loài có môi trường sống từ tầng rừng thấp (tối và mát mẻ) đến tầng thực vật phía trên (đầy nắng và ấm hơn).
Những con chim ở phần cao nhất bay nhiều hơn và tiếp xúc với nhiệt nhiều hơn nên có những thay đổi rõ rệt nhất về trọng lượng cơ thể và kích thước cánh. Nhóm nghiên cứu cho rằng đây là một cách thích ứng với căng thẳng nhiệt và áp lực năng lượng do sự suy giảm của các nguồn thức ăn như trái cây và côn trùng.
Thay đổi trọng lượng và kích thước là một cách để chim thích ứng với biến đổi khí hậu. (Ảnh: Vitek Jirinec)
Cánh dài hơn trong khi tỷ lệ khối lượng trên cánh giảm cho phép chim tạo ra các chuyến bay hiệu quả hơn, giống như một chiếc máy bay với thân mỏng và cánh dài có thể bay lên với ít năng lượng hơn. Ngược lại, tỷ lệ khối lượng trên cánh cao hơn đòi hỏi chim phải vỗ cánh nhanh hơn để ở trên cao, sử dụng nhiều năng lượng và tạo ra nhiều nhiệt trao đổi chất hơn.
Theo phó giáo sư Brian Weeks của trường đại học Michigan, nếu như trái đất ở kỷ băng hà phải tốn hàng nghìn năm để tăng nhiệt độ nhất định, qua đó làm tuyệt diệt nhiều giống loài thì hiện nay, nhiệt độ toàn cầu đi lên nhanh gấp 10 lần so với thời kỳ đó.
Xin được nhắc là việc giảm kích thước như chim bé đi sẽ khiến xói mòn tỷ lệ sinh.
"Thực tế là sinh vật giảm kích thước sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của chúng, qua đó làm giảm dân số của các loài. Đây là lý do mà tại sao nhiều người lại quan tâm đến kích thước như vậy", chuyên gia Sheridan của bảo tàng Carnergie nhấn mạnh.
Tồi tệ hơn, sự suy giảm kích thước còn khiến hệ sinh thái bị biến dạng nhanh chóng. Ví dụ nếu kẻ săn mồi (Predator) giảm kích thước nhanh hơn con mồi (Prey) thì chúng sẽ cần nhiều con mồi hơn để có thể lấp dạ dày, hoặc thậm chí là thay đổi vị trí trên chuỗi thức ăn.