Trong những năm gần đây, tất cả môn thể thao trên thế giới bắt đầu coi trọng chấn động và tác động của nó tới người chơi. Bóng đá cũng không ngoại lệ.
Theo Sporting News, từ các giải đấu nhỏ cho đến trận tranh cúp toàn cầu như World Cup 2022, thế giới đang chứng kiến sự phổ biến của luật thay người do chấn động. Đây là quy định cho phép các đội thay thế một cầu thủ đang có dấu hiệu bị chấn động mà không ảnh hưởng đến quyền thay người vốn có.
Quy định này lập tức đã được áp dụng trong trận đấu giữa Iran - Anh vào tối 21/11.
Ali Beiranvand nằm sân sau cú va chạm với đồng đội. (Ảnh: Advertiser).
Luật chấn động tại World Cup 2022 là gì?
Trước khi World Cup 2022 khởi tranh, FIFA xác nhận cho phép các đội thay người do chấn động. Đây cũng là lần đầu tiên nó được áp dụng tại giải vô địch thế giới.
Từ lâu, nhiều lời kêu gọi đã được các chuyên gia đưa ra nhằm thay thế các cầu thủ bị chấn động trong các tình huống va chạm. Mục đích là không gây nguy hiểm cho sức khỏe của các cầu thủ, đảm bảo công bằng cho các đội khi mất đi cầu thủ bị thương và không ảnh hưởng quyền thay người vốn có.
Vấn đề này đặc biệt nổi cộm trong giới bóng đá sau trận chung kết World Cup 2014. Khi đó, tiền vệ người Đức Christoph Kramer dính chấn thương đầu sau cú va chạm mạnh. Anh có các triệu chứng chấn động nhưng không thể rời sân. Vai của Ezequiel Garay đã húc vào mặt của Kramer, khiến tiền vệ này gần như bị hạ gục.
Kramer sau đó vẫn tiếp tục thi đấu nhưng anh chỉ có thể trụ thêm được 10 phút trước khi phải rời sân nhường chỗ cho Andre Schuerrle ở phút 31 vì bị choáng. Anh thừa nhận không nhớ gì nhiều về trận chung kết với Argentina sau khi dính chấn thương ở đầu.
Sự kiện này gây ra hàng loạt tranh luận. Nó nhấn mạnh tính cấp thiết của việc phải xem xét các chấn động nghiêm trọng hơn và có quy trình phù hợp để tránh xảy ra sự cố.
Nhiều nghiên cứu cho thấy chấn động do va chạm trong thể thao dẫn tới nhiều hệ lụy nguy hiểm. Theo The Athletic, cầu thủ có thể bị phù não thứ cấp và tác động cộng dồn của chấn thương sau lần tổn thương đầu tiên. Hội chứng phù não thứ cấp là tình trạng xảy ra khi não sưng lên nhanh ngay sau khi một người bị chấn thương lần thứ hai, trước khi các triệu chứng của chấn động trước đó giảm bớt. Sự kiện này rất hiếm, nhưng khi xảy ra, nó thường gây tử vong.
Khoảnh khắc Yasser Al Shahrani (Iran) dính chấn thương nặng sau khi hứng trọn cú huých đầu gối của thủ môn đội mình. (Ảnh: Reuters).
Quy định của FIFA tại World Cup 2022
FIFA đã công bố một tài liệu dài 21 trang trên trang web chính thức với tên gọi "Giao thức y tế của FIFA với chấn động - Nghi ngờ và cách bảo vệ".
FIFA cho biết: “Nếu có dấu hiệu hoặc triệu chứng tổn thương não, hoặc nghi ngờ chấn thương do chấn động dù không có dấu hiệu hoặc triệu chứng, bác sĩ nên đưa cầu thủ ra khỏi sân để kiểm tra chi tiết hơn bằng phương pháp chẩn đoán chấn động”.
Các đội được phép thay 5 người trong một trận đấu. Nếu chấn thương đầu xảy ra, họ có thể sử dụng phương pháp thay thế chấn động vĩnh viễn bổ sung (APCS), theo hướng dẫn của Hội đồng Hiệp hội Bóng đá Quốc tế. Nó không được tính vào 5 lần thay người được phép mỗi trận.
Nghe có vẻ hợp lý nhưng đến khi thực hiện không hề dễ dàng. Các quan chức y tế buộc phải thực hiện phương pháp tiếp cận an toàn trước, nhưng không có bất kỳ yêu cầu nào về giám định y tế sau đó nhằm đánh giá việc liệu người chơi có đủ sức khỏe để tiếp tục thi đấu sau cú va chạm hay không.
FIFA đã bắt đầu chạy thử quy định này tại FIFA Club World Cup 2021. Từ đó, một số giải đấu nổi bật đã điều chỉnh để áp dụng giao thức này. Mùa trước, Premier League cũng áp dụng giao thức chấn động.
Lần đầu tiên thay người do chấn động được áp dụng trong bóng đá Anh là vào ngày 6/2/2021, khi Issa Diop của West Ham bị thay ra ở hiệp một sau cú va chạm đầu. Ban đầu, anh tiếp tục thi đấu. Tuy nhiên, sau khi đánh giá thêm trong phòng thay đồ, đội ngũ y tế kết luận Issa Diop không đủ sức khỏe để thi đấu và bị thay ra.
Sau sự việc này, Hiệp hội Cầu thủ Chuyên nghiệp khen ngợi quy tắc thay người do chấn động là cách bảo vệ sức khỏe, an toàn lâu dài của cầu thủ trên sân.
Theo quy định, nếu không tính thay người do chấn động, các đội được phép thay người 5 lần trong một trận đấu tại World Cup 2022, vào 3 khoảng thời gian khác nhau. Con số này tăng thêm 2 người so với 3 lần ở các kỳ World Cup trước Covid-19.
Ngoài ra, trong các trận đấu bù giờ ở vòng loại trực tiếp, các đội cũng được phép thay người thêm một lần, nghĩa là họ có thể thực hiện tối đa 6 lần thay người trong một trận đấu nếu bước sang hiệp phụ.