Trong nhiều thập kỷ qua, chúng ta thường đánh giá Nitrat là một thành phần độc hại với sức khỏe con người. Tuy nhiên, gần đây nhiều nhà khoa học đã giải oan cho hợp chất này.
Nitrat là muối axit nitric (NO3) có chứa trong đất, nước và động, thực vật hấp thụ nó từ đó. Đây là một trong những hợp chất của nitơ và được động, thực vật sử dụng như một nguồn nitơ. Tuy nhiên, chúng ta cần phân biệt rõ Nitrat và Nitrit (NO2).
Theo chuyên gia dinh dưỡng Kristin Gillespie: "Nitrat khác với Nitrit về cấu tạo hóa học. NO3 chứa 3 hợp chất oxy còn NO2 thì chỉ chứa 2 hợp chất oxy. Nitrat ổn định và không có khả năng gây hại cho cơ thể. Tuy nhiên, vi khuẩn và enzym có khả năng chuyển đổi chúng thành Nitrit và gây hại".
Theo các nhà khoa học, Nitrat có thể được chuyển đổi thành 2 loại Nitrit (oxit Nitric hoặc Nitrosamine). Trong khi oxit Nitric có lợi thì Nitrosamine lại có hại cho sức khỏe.
Nhiều người thường lầm tưởng nguồn cung cấp Nitrat phổ biến cho con người là từ thịt nhưng thực tế không phải vậy. Theo chuyên gia dinh dưỡng Barry Sears, nguồn Nitrat phổ biến nhất trong chế độ ăn uống của chúng ta đến từ các loại rau xanh như rau bina, củ cải đường và cà rốt... Khoảng 80% lượng Nitrat mà một người bình thường sử dụng đến từ rau củ.
Nitrat cũng được thêm vào thịt chế biến sẵn như là một chất bảo quản để ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm.
Nitrat có trong rau củ sẽ được chuyển hóa thành Nitrit có lợi khi chúng tiếp xúc với vi khuẩn trong miệng. Những chất này giúp sản xuất oxit nitric giúp làm giảm huyết áp.
Ngoài ra, Nitrat cũng được thêm vào thịt chế biến sẵn như là một chất bảo quản để ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm. Ngoài ra, Nitrat cũng giúp giữ cho thịt có màu hồng chứ không chuyển sang màu nâu.
Theo một số chuyên gia dinh dưỡng, Nitrat được sử dụng trong hầu hết các sản phẩm thịt chế biến sẵn như giăm bông, xúc xích, thịt xông khói... Ở đó, chúng chịu trách nhiệm bảo quản thịt.
Nitrat tự nhiên, chẳng hạn như loại có trong rau được cho là an toàn và thậm chí có lợi cho sức khỏe người tiêu dùng. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng Nitrat tự nhiên có thể làm giảm nguy cơ ung thư, giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Tuy nhiên, Nitrat được tìm thấy trong thực phẩm như thịt chế biến sẵn có thể chuyển thành Nitrit khi kết hợp với axit dạ dày có khả năng tạo thành Nitrosamine gây ung thư. Ngoài ra, khi protein và Nitrat được kết hợp với nhau ở nhiệt độ cao, chúng cũng có thể tạo thành Nitrosamine.
Tuy nhiên, bạn cũng không nên quá lo lắng về việc tiêu thụ nhiều thịt chế biến sẵn sẽ gây ung thư. Một nghiên cứu được đăng trên BBC vào năm 2019 cho biết tỷ lệ người ăn 50 gram thịt chế biến sẵn (ba dải thịt xông khói) mỗi ngày mắc ung thư ruột tại Anh không cao hơn nhiều so với tỷ lệ trung bình mắc căn bệnh này trên toàn quốc.
Tất nhiên, để giữ cho cơ thể khỏe mạnh thì bạn không nên ăn quá nhiều và quá thường xuyên các loại thực phẩm chế biến sẵn. Một chế độ ăn ăn uống khoa học là không dùng đồ chế biến sẵn, nhiều rau củ quả, giàu chất béo và protein lành mạnh... Khi sở hữu chế độ ăn uống như vậy thì thỉnh thoảng bạn ăn một chút thịt xông khói cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe. Các chuyên gia y tế cho biết bạn cần nhớ rằng chế độ ăn khoa học, đều đặn và các bài thể dục sẽ đóng góp nhiều nhất vào sức khỏe tổng thể của chúng ta.