Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) trụ sở tại Philippines đang thúc đẩy việc triển khai trồng thử nghiệm một giống gạo mới, được cho có thể giải quyết vấn đề thiếu hụt vitamin A - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mù lòa và những ca tử vong do nhiễm trùng ở các quốc gia kém phát triển.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính khoảng 250 triệu trẻ em trên toàn cầu không hấp thu đủ vitamin A, với khoảng 500.000 em bị mù lòa mỗi năm và 50% tử vong trong vòng 1 năm sau khi mất thị giác. "Gạo vàng", được đặt tên dựa trên màu sắc của hạt gạo, là kết quả sau quá trình bổ sung gene chứa hàm lượng vi chất từ hoa thủy tiên vàng và một phần gene có chức năng sản xuất beta-carotene, tiền chất của vitamin A, từ giống bắp ngọt.
Các chuyên gia IRRI so sánh gạo thường (trái) với gạo vàng. (Ảnh: Greenpeace)
Dự án khoa học "gạo vàng" đầu tiên - được công bố vào năm 2000 - là thành quả nghiên cứu của Giáo sư Ingo Potrykus thuộc Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ và Tiến sĩ Peter Beyer của Đại học Freiburg (Đức) nhằm giải quyết vấn nạn suy dinh dưỡng. Năm 2005, Công ty công nghệ sinh học Syngenta của Thụy Sĩ cho biết đã sản xuất giống lúa này với tỷ lệ beta- carotene cao gấp 23 lần so với giống gốc. Sau đó, Syngenta quyết định chuyển giao cho IRRI trong một dự án nhân đạo.
Năm 2009, gạo vàng được thử nghiệm lâm sàng trên 5 tình nguyện viên đến từ Boston (Mỹ), qua đó cho thấy 100 gram gạo mới có thể cung cấp 70 % nhu cầu vitamin A cho cả nam giới và phụ nữ. Qua đó, IRRI suy đoán 50 gram gạo vàng có thể đáp ứng 60% nhu cầu dưỡng chất này ở trẻ em từ 4-8 tuổi.
Được biết, dự án trồng thử nghiệm giống gạo vàng của IRRI nhận được sự ủng hộ của các nhóm từ thiện như Quỹ Bill và Melinda Gates, Tổ chức chuyên nghiên cứu về thị giác, sức khỏe và dinh dưỡng Helen Keller International, Quỹ Rockefeller và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID). Dự kiến, IRRI sẽ thử nghiệm nuôi động vật bằng gạo vàng vào đầu năm tới, trước khi thử nghiệm khả năng cung cấp vitamin A của nó trên người.
Theo New Scientist, nhiều nông dân tại tỉnh Camarines Sur (Philippines) từng mạnh mẽ chỉ trích chiến dịch trồng thử nghiệm giống gạo mới này từ năm 2013.
Theo họ, gạo vàng có thể gây ra những tác động tiêu cực với đất đai và sinh kế, nếu như người dân bị buộc phải bỏ những phương pháp canh tác truyền thống.
Loại thực phẩm này vẫn gây ra nhiều tranh cãi về tính an toàn.
Tổ chức Greenpeace cũng từng lên tiếng cho rằng sự phát triển của cây trồng GMO chỉ mang lại lợi ích cho các tập đoàn lớn, chứ không phải nông dân hay người tiêu dùng.
Trong khi đó, Cathy Estavillo, một tổ chức quốc gia của các lao động nông nghiệp cũng cho rằng chuyện giải quyết tình trạng thiếu vitamin A chỉ là màn che mà các tập đoàn tạo ra để họ có thể kiếm tiền từ giống mới.
Ngoài ra, cũng không có gì đảm bảo rằng gạo vàng có thể được trồng hiệu quả và năng suất cao như gạo trắng truyền thống.
Dẫu vậy tại thời điểm hiện tại, gạo vàng đã "vượt qua giai đoạn quản lý", theo tờ Philippine Star, có nghĩa là nó đã được công bố là an toàn như bất kỳ loại gạo nào khác và đã sẵn sàng để trồng tại quốc gia này.