Một công trình nghiên cứu liên quan hóa thạch hổ phách vừa được công bố vào ngày hôm qua trên trang Scientific Reports, trong đó cung cấp khá nhiều hình ảnh độc đáo về những chú nhện, kiến, và cả một cặp ruồi tiền sử đang ân ái nữa.
Hóa thạch hổ phách khá phổ biến ở Bắc bán cầu, đặc biệt là Myanmar, nơi người ta đã phát hiện ra đủ loại hóa thạch trong suốt nhiều năm qua. Tuy nhiên, bộ sưu tập mới lần này là một trong những hóa thạch hổ phách lâu đời nhất được thu thập từ Nam bán cầu, bao gồm các khu khai quật ở Úc và New Zealand. Người đứng đầu công trình nghiên cứu là Jeffrey Stilwell từ Trường Trái đất, Khí quyển, và Môi trường Monash.
Bộ sưu tập mới (ảnh dưới) có quãng thời gian khá dài, trải rộng từ Thế Trias Cuối vào khoảng 230 triệu năm trước, đến Thế Eocene Cuối Trung vào khoảng 40 triệu năm trước. Stilwell và các đồng nghiệp đã khai quật được hàng ngàn mẩu hổ phách, nhiều trong số đó có chứa đủ loại động vật, thực vật, và vi sinh vật.
Bộ sưu tầm hổ phách từ Thế Trias Cuối đến Thế Eocene Cuối Trung.
Hóa thạch hổ phách có giá trị bởi chúng cho ta thấy mô hình 3D của các mẫu vật được bảo quản vô thời hạn. Trong nhiều trường hợp hiếm hoi, những hóa thạch này còn có thể bắt lại được một hành vi cụ thể, ví dụ những con ve đang bò qua lông khủng long, hay một con nhện đang tấn công ong bắp cày. Trong trường hợp này, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một cặp ruồi chân dài (Dolichopodidae) đang ân ái, vốn là loài sống ở phía nam Gondwana trong Thế Eocene Cuối Trung, mà bây giờ là Anglesea, Úc.
"Đây có lẽ là ví dụ đầu tiên của "hành vi bị đóng băng" trong hóa thạch được tìm thấy từ trước đến nay ở Úc" – Stilwell nói.
Đây có lẽ là ví dụ đầu tiên của "hành vi bị đóng băng" trong hóa thạch.
Nhưng theo nhà cổ sinh vật học Victoria McCoy từ Đại học Wisconsin, Milwaukee, thì những con ruồi này có thể không thực sự ở tư thế như vậy khi chết. "Có khả năng một con ruồi bị mắc kẹt trong hổ phách, và một con khác thấy có hứng và tìm cách ân ái" – McCoy nói.
Nghe có vẻ hơi vô lý, nhưng dù sao thì hai chú ruồi này cũng đã ra đi một cách êm ái rồi!
Câu chuyện về hai chú ruồi xấu số vô tình bị mắc kẹt trong tư thế nhạy cảm để thế hệ sau này chiêm ngưỡng vẫn là khá may mắn. Vào năm 2016, người ta phát hiện ra một mẫu hổ phách 99 triệu năm tuổi có chứa một con nhện chân dài (ảnh dưới) với dương vật đang cương cứng – có lẽ đây là pha cương cứng lâu nhất và cổ nhất trong lịch sử khoa học!
Hổ phách 99 triệu năm tuổi có chứa một con nhện chân dài.
Và một khoảnh khác gượng gạo khác là một mẫu hóa thạch 100 triệu năm tuổi (ảnh dưới) ở Trung Quốc, trong đó có một chú chuồn chuồn kim đực đang cố ân ái một con cái, và anh chàng xui xẻo này còn bị mắc chứng…bi xanh (blue balls, tăng huyết áp mào tinh hoàn khiến không thể xuất tinh) nữa! Ít ra thì hai chú ruồi chân dài kia cũng đã có cơ hội để thực sự "hú hí" được với nhau.
Hổ phách chuồn chuồn kim đực đang cố ân ái một con cái.
Những hóa thạch hổ phách này mang lại cho các nhà khoa học một cái nhìn chưa từng có trước đây về những hệ sinh thái đã tồn tại từ rất lâu về trước ở phía nam Pangea, phía nam Gondwana, và Zealandia. Bắt đầu từ 200 triệu – 175 triệu năm về trước, những vùng đất mà ngày nay là Nam Mỹ, châu Phi, Madagascar, Ấn Độ, Nam Cực, và Úc đã bắt đầu tách khỏi siêu lục địa Pangea và hình thành nên siêu lục địa nhỏ Gondwana.
Bên cạnh loài ruồi, nghiên cứu còn miêu tả một loài kiến hóa thạch mới phát hiện, tên là Monomorium, và một loài sau chân nhỏ, không cánh, cả hai đều xuất xứ từ phía nam Gondwana. Một số loài khác được tìm thấy trong các hóa thạch nhựa cây lần này là một đàn nhện con, vài chú côn trùng nhỏ, một loại thực vật tên liverworts, và vài mẩu rêu. Các nhà khoa học còn phát hiện ra một mẫu hóa thạch niên đại khoảng 230 triệu năm – cổ nhất từng thấy ở phía nam Pangea.
Ảnh dựng lại về loài kiến Monomorium.
Các nhà khoa học sẽ tiếp tục lập danh sách nhiều loại động vật tìm thấy trong hổ phách, bởi nhiều trong số chúng có thể là những loài mới, và thậm chí là những nhóm động vật mới nữa.