Các nhà khảo cổ học ở Peru đã phát hiện ra hai ngôi mộ của những đứa trẻ từ thế kỷ 16 có bằng chứng về bệnh đậu mùa. Điều này cho thấy căn bệnh ngoại lai lây lan nhanh chóng khi người dân bản địa tiếp xúc với người châu Âu.
Các cuộc khai quật khảo cổ gần đây tại Huanchaco, một thị trấn đánh cá nhỏ trên bờ biển phía tây bắc Peru, đã tiết lộ một nghĩa trang gắn liền với một nhà thờ thuộc địa, một trong những nhà thờ sớm nhất trong vùng, được người Tây Ban Nha xây dựng từ năm 1535 đến năm 1540.
120 ngôi mộ đại diện cho dân số nước thuộc địa phản ánh những thay đổi văn hóa ban đầu của chủ nghĩa thực dân vào khoảng năm 1540, trong đó cây thánh giá du nhập từ châu Âu được đưa vào mộ của người bản địa.
Việc chôn cất một đứa trẻ 1,5 tuổi cho thấy bằng chứng mắc bệnh đậu mùa ở Peru. (Ảnh: Gabriel Prieto/Chương trình khảo cổ học Huanchaco)
Bằng chứng lây lan bệnh đậu mùa ở Peru
Xét nghiệm những bộ xương, các nhà nghiên cứu nhìn thấy trên xương của hai đứa trẻ được chôn cất trong nghĩa trang nhà thờ Huanchaco có tác động lớn khác của quá trình thuộc địa hóa. : sự lây lan của căn bệnh đậu mùa ở cộng đồng dân cư chưa từng trải qua căn bệnh này, theo nghiên cứu mới trên tạp chí Quốc tế số tháng 6, Tạp chí Cổ bệnh học .
Bệnh đậu mùa, do virus variola gây ra, là nguyên nhân gây tử vong phổ biến ở châu Mỹ thế kỷ 16. Theo nghiên cứu, nó có thể đã lan đến tây bắc Peru cùng với Francisco Pizarro và binh lính của ông vào cuối những năm 1530, dẫn đến sự mất mát của khoảng 70% dân số Inca bản địa vào năm 1620.
Theo nghiên cứu, bộ xương của hai đứa trẻ khoảng 18 tháng tuổi khi chúng qua đời cho thấy sự phân bố thay đổi xương tương tự nhau. Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã xác định được nhiều tổn thương có tính hủy diệt, gần giống như lỗ hổng lớn ở các khớp vai, khuỷu tay, cổ tay, hông, đầu gối và mắt cá chân của trẻ. Mô hình này phù hợp với một bệnh nhiễm trùng có tên là viêm tủy xương variolosa, do virus đậu mùa gây ra.
Đây là những trường hợp viêm tủy xương sớm nhất được xác định ở Nam Mỹ, điều này gây ngạc nhiên vì có nhiều đợt bùng phát bệnh đậu mùa xảy ra sau khi tiếp xúc với người châu Âu.
Các nhà nghiên cứu viết: Không phải tất cả những người mắc bệnh đậu mùa đều có những thay đổi về xương - tỷ lệ này là khoảng 5% đến 20% ở trẻ em dưới 5 tuổi - nhưng tỷ lệ này cho thấy còn nhiều trường hợp khảo cổ học chưa được xác định.
Bệnh đậu mùa đã tồn tại ít nhất ba thiên niên kỷ, với một số bằng chứng sớm nhất đến từ những vết phát ban đặc trưng trên da của xác ướp Ai Cập. Căn bệnh này đã gây ra nhiều đợt bùng phát dịch trong nhiều thế kỷ, khiến hàng triệu người tử vong , cho đến khi nó bị loại trừ vào năm 1980 nhờ một chiến dịch vắc-xin trên toàn thế giới.