Dù đã trải qua tới 800 năm sau cái chết của vị hoàng đế nổi tiếng nhất trong lịch sử đế chế mông cổ, các hoạt động tìm kiếm mộ của ông vẫn tiếp tục diễn ra. Để phục vụ cho mục đích này, người ta không chỉ triển khai nhiều công nghệ mới, mà còn huy động sự giúp đỡ của người dùng Internet trên khắp thế giới. Điển hình như các nhà khảo cổ học nghiệp dư đã sử dụng các bản đồ của Google xây dựng bằng các tấm ảnh chụp từ vệ tinh cho mục đích trên. Có vẻ như họ đang tiến gần tới mục tiêu đã đề ra.
Thành Cát Tư Hãn
Vị Đại đế yên nghỉ ở vùng núi Khentii?
Việc tìm ra lăng mộ của người sáng lập ra đế chế Mông Cổ vẫn đang là một giấc mơ khiến nhiều người phải khao khát. Một số muốn qua đó có thể xác định rõ được nguyên nhân cái chết của ông vua đã chinh phục một phần lớn địa cầu, một số khác lại thèm khát những báu vật được cho là đã chôn cùng với ông, trong khi một số lại đơn giản chỉ mong muốn có được "vòng nguyệt quế vinh quang" với tư cách người khai phá đầu tiên.
Cho tới giờ, địa điểm chính xác của lăng mộ Thành Cát Tư Hãn vẫn được bao phủ đằng sau một lớp màn bí mật chưa thể xuyên thủng. Nhà sử học nổi tiếng thời Trung cổ Rashid al-Din trong cuốn sách "Tuyển tập các biên niên sử" đã viết như sau về cái chết của Thành Cát Tư Hãn: "Thành Cát Tư Hãn chết trong lãnh thổ xứ Tây Hạ vì bệnh tật".
Trong thời gian diễn ra lễ tang hướng tới địa điểm an nghỉ cuối cùng của Thành Cát Tư Hãn, binh lính đã sát hại tất cả những người tình cờ chứng kiến sự kiện này. Tiếp sau việc các nô lệ đào mộ bị giết sạch, các binh lính trông coi và những đao phủ đã sát hại họ cũng không tránh khỏi số phận tương tự.
Theo một số truyền thuyết, ngôi mộ sau đó đã được che giấu dưới một khu vực nuôi ngựa, trồng cây và thậm chí còn nằm dưới dòng chảy của một con sông - tất cả chỉ nhằm một đích duy nhất là đảm bảo cho sự an nghỉ vĩnh viễn của Thành Cát Tư Hãn.
Ngoài ra, sau cái chết của vị thống soái vĩ đại trên, còn nảy sinh một truyền thuyết dựa trên nền văn học dân gian Trung Á cảnh báo về cái chết của bất kỳ kẻ nào dám xâm phạm tới chốn an nghỉ của ngài. Tuy nhiên tất cả những truyền thuyết kiểu trên (không hề hiếm tại phương Đông) cũng không thể ngăn nổi những tay thợ săn khao khát tìm kiếm châu báu. Chẳng hạn theo một truyền thuyết khác, mộ của Thành Cát Tư Hãn thật ra đã bị khai quật chỉ 30 năm sau cái chết của ông ta.
Khu vực khai quật Almsgiver's Wall.
Một số chuyên gia cho rằng, nên tìm kiếm mộ Thành Cát Tư Hãn tại Tuva, do đây chính là quê hương của người sáng lập ra đế chế Mông Cổ hùng mạnh. Lý do là đa phần các nhà sử học đều đánh giá, tổ tiên của Thành Cát Tư Hãn hoặc là xuất thân từ vùng Sayano-Altaia (thuộc về Tuva ngày nay), hoặc là tại vùng tây bắc Mông Cổ (khu vực hồ Khuvsgul - là nơi sinh sống của người Tuva bản địa). Tất nhiên không phải ai cũng đồng ý với giả thuyết trên.
Cần biết là sau khi bị sát nhập vào đế chế Mông Cổ vào năm 1207, các bộ lạc sống tại khu vực Tuva vẫn rất kiên trì đấu tranh chống lại quân chiếm đóng. Chẳng hạn những người Tumat có tinh thần thượng võ lần đầu tiên đã nổi dậy chống lại quân Mông Cổ vào năm 1217. Họ đã tuyệt vọng chiến đấu chống lại một đội quân đông đảo do Thành Cát Tư Hãn điều tới. Sau đó, bộ lạc này còn phải chịu một vài chiến dịch thanh trừng do Thuật Xích, con trai cả của Thành Cát Tư Hãn chỉ huy.
Nhưng ngay cả sau khi cuộc khởi nghĩa của người Tumat bị dập tắt, một loạt các bộ lạc khác vẫn thi nhau nổi dậy chống đối. Thành Cát Tư Hãn mãi về sau mới cơ bản dập tắt được làn sóng chống đối này vào năm 1225, tức là chỉ hai năm trước khi qua đời. Tất cả những dữ kiện trên chỉ làm gia tăng mối hoài nghi về sự hiện diện của người Tuva trong lực lượng bảo vệ Thành Cát Tư Hãn. Nguyên nhân đơn giản là một "kẻ chiếm đóng vĩ đại" như ông ta khó có thể lại được chôn tại vùng đất đã thấm đẫm máu của cư dân bản địa qua hàng loạt các cuộc thanh trừng do ông ta ra lệnh.
Hợp logic hơn cả vẫn là khả năng tìm kiếm nơi an nghỉ của Thành Cát Tư Hãn tại những khu vực sinh sống của các bộ lạc trung thành với ông ta. Cũng dựa vào nhận định trên, một đội thăm dò quốc tế bao gồm các nhà khoa học Mỹ và Mông Cổ đã tập trung sự chú ý vào vùng núi Khentii phía đông bắc Mông Cổ (gần biên giới với Nga).
Cũng tại nơi đây vào đầu những năm 1960, một đoàn thám hiểm hỗn hợp các nhà khoa học CHDC Đức và Mông Cổ đã phát hiện được nhiều xương sọ, đinh, gạch lát và phần nền sót lại của một ngôi đền. Phía trên người ta cũng tìm thấy hàng trăm ngôi mộ đá trong có các bộ giáp sắt, đầu mũi tên nhưng lại không phát hiện dấu vết của việc mai táng.
Sau khi Liên Xô tan rã, một đoàn thám hiểm của Nhật Bản với sự tài trợ của tờ báo Yomiuri Shimbun đã có mặt tại chính nơi đây. Sự kiện trên dù được giới báo chí rất quan tâm và khuấy động, nhưng các kết quả khảo cổ học gần như chỉ là con số không. Năm 2001, một chuyến thám hiểm khác dưới sự chỉ đạo của cựu thương gia nổi tiếng Maury Kravitz từ Chicago lại tiếp tục làm "nổi sóng" dư luận, dù Chính phủ Mông Cổ sau đó đã cấm nhóm này tiếp tục các hoạt động khảo sát tại ngọn núi trên.
Tại một khu vực được mệnh danh là Almsgiver's Wall, người ta đã khai quật được ngôi mộ của một người lính gác ở khoảng thế kỷ thứ X. Rốt cuộc thì cuộc khảo sát cũng bị loại bỏ sau hàng loạt các trường hợp bất hạnh đã xảy ra, khiến một tờ báo đã phải nhận định đó chính là lời nguyền từ lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn.
Khu vực dãy núi Khentii được cho là nơi có nhiều khả năng chôn cất Thành Cát Tư Hãn.
Thảo nguyên bị khuấy động
Theo như đánh giá trong một cuộc trả lời phỏng vấn tờ Newsweek của nhà nghiên cứu Albert Lin (đồng thời cũng là chuyên gia hàng đầu của dự án tìm kiếm mộ do National Geographic tài trợ), dãy núi Khentii vẫn là một lãnh địa đầy bí ẩn trong suốt 800 năm qua. Cũng mới chỉ cách đây không lâu, người ta đã phát hiện ra những phần móng của các công trình xây dựng quy mô lớn trong khoảng thời gian các thế kỷ XIII-XVI. Cụ thể là các nhà khảo cổ học đã tìm ra một số lượng lớn các cổ vật khá đa dạng như các đầu mũi tên, các sản phẩm gốm v.v…
Hiện tại, khu vực có diện tích khoảng hơn 10.000km2 này là nơi tuần tiễu của hàng loạt các máy bay không người lái, tập trung nghiên cứu mặt đất nhờ sự giúp đỡ của các radar hiện đại. Chưa kể tới một đội ngũ hàng ngàn người tình nguyện tập trung nghiên cứu tỉ mỉ những bức ảnh chụp khu vực này từ các vệ tinh. Còn phòng thí nghiệm của Viện Viễn thông và Công nghệ thông tin tại Trường đại học California (San Diego), các chuyên gia đang tập trung tái tạo lại hình ảnh 3D có độ phân giải cao tại khu vực này. Tất cả chỉ nhằm một mục đích duy nhất - xác định những cấu trúc bất thường hay các cấu trúc địa lý phi tự nhiên có nhiều khả năng là lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn.
Còn một chi tiết nữa là thời tiết tại khu vực này thường rất ủng hộ những người thám hiểm, tìm kiếm. Đây là điều khá đặc biệt đối với một quốc gia có khí hậu đặc biệt khắc nghiệt như Mông Cổ, khi nhiệt độ thấp nhất vào mùa đông có thể xuống tới -40oC, còn mùa hè có thể lên tới 38oC.
Bìa Cuốn sách "Genghis Khan: Life, Death, and Resurrection" của John Man.
Theo như tác giả John Man trong cuốn "Genghis Khan: Life, Death, and Resurrection" (Thành Cát Tư Hãn: Cuộc sống, cái chết và sự hồi sinh), việc tìm ra mộ Thành Cát Tư Hãn trong tương lai không chỉ là một phát kiến khảo cổ lớn, mà còn có thể mang một ý nghĩa địa chính trị không nhỏ. Đơn giản là hai quốc gia như Trung Quốc và Mông Cổ vì những đặc điểm lịch sử trước đây vẫn tự coi đế chế khổng lồ do Thành Cát Tư Hãn lập ra là một phần không thể tách rời trong lịch sử của mình