Các nạn nhân của nạn diệt chủng vào giữa những năm 1990 ở Bosnia đã phải chịu đựng những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trước khi lực lượng Bosnian Serb bắt đầu cuộc thảm sát đẫm máu. Đó là kết quả từ một cuộc nghiên cứu các mẫu xương được tìm thấy trong ngôi mộ tập thể tại đây.
Những mảnh xương với các dấu hiệu của bệnh mãn tính và dị tật bẩm sinh cho thấy rằng sức khỏe của người Hồi giáo Bosnia có nhiều vấn đề nghiêm trọng trước khi diễn ra cuộc xung đột bạo lực Bosnia.
“Họ đã thiếu sự chăm sóc sức khỏe trong một thời gian dài”, Ann Ross, nhà nhân chủng học đến từ Đại học bang North Carolina (Mỹ) nói. “Chẳng hạn, những phân tích về xương chỉ ra có một vài cá nhân bị nhiễm trùng tai nghiêm trọng... Điều đó nói lên rằng họ thậm chí không có điều kiện tiếp cận với thuốc kháng sinh để xử lý vấn đề này”.
Nghiên cứu có thể giúp các nhà hoạch định chính sách xác định được những nhóm dân số bị cách ly khỏi sự phát triển của xã hội, Ross chia sẻ.
Hộp sọ của một nạn nhân trong vụ diệt chủng năm 1995 tại Srebrenica được
tìm thấy tại ngôi mộ tập thể bên ngoài ngôi làng Potocari ở Bosnia và Herzegovina.
Trong tháng 7 năm 1995, lực lượng Bosnian Serb đã bao vây thị trấn Srebrenica ở Bosnia và Herzegovina. Việc "làm sạch dân tộc” bằng cách loại bỏ những người Hồi giáo Bosnia được tiến hành trong nhiều năm, với rất nhiều người bị bắt giữ hoặc bị buộc phải rời bỏ nhà cửa đã bị quân đội Serbia phá hủy.
Binh lính Serbia tràn vào và bắt đầu một cuộc bắn giết từ ngày 11/7 đến 18/7 khiến khoảng 8.000 người Hồi giáo thiệt mạng, trong đó đa số là trẻ em và đàn ông. Thi thể họ bị ném xuống những hố chôn tập thể khắp miền Đông Bosnia.
Trong năm 2004 tại The Hague, Tòa án hình sự quốc tế Nam Tư cũ tuyên bố những gì đã xảy ra tại Srebrenica chẳng khác nào nạn diệt chủng.
Năm 2007, Ann Ross tham gia vào những chuyến đi đến khu vực này để giúp xác định các hài cốt lấy từ ngôi mộ tập thể. “Trong quá trình thực hiện, tôi nhận thấy những bộ xương này có nhiều điều bất thường”, Ross nói. Trên thực tế, khi tiến hành kiểm tra thì 35% trong số 142 thi thể người Bosnia có dấu hiệu của dị tật bẩm sinh hoặc có vấn đề về sức khỏe như nhiễm trùng tai và viêm xương.
Tình trạng này xảy ra thường là do thiếu axit folic trong thời kỳ mang thai. Điều đó cho thấy chế độ dinh dưỡng của các bà mẹ nơi đây vô cùng kém.
Trong khi thu thập thông tin, Ross đã nhìn thấy điềm báo trước của một nạn diệt chủng khác từ xương của các nạn nhân. “Những mảnh xương như đang nói với bạn rằng cuộc sống của chủ nhân chúng không hề tuyệt vời. Họ không phải là người khỏe mạnh, và rất nhiều người trong số họ phải chịu đựng những nỗi đau thể xác mà hoàn toàn có khả năng tránh được”.
Sức khỏe kém cho thấy dấu hiệu của một tội ác diệt chủng tiềm năng khác. Những bằng chứng khoa học này góp phần thúc đẩy cộng đồng quốc tế hành động. “Bây giờ, thay vì hành động sau khi thực tế đã xảy ra, tôi nghĩ chúng ta nên nhận thức rõ hơn và thực sự có những biện pháp phòng ngừa hữu hiệu trước đó”, Ross nói thêm.