Khoảng 500 con khỉ đầu chó chacma đang gây rắc rối cho người dân Cape Town khi đột nhập vào nhà lục lọi và cướp thức ăn.
(Video: AFP).
Vào một chiều nắng ở ngôi làng ven biển Simon’s Town thuộc Cape Town, ba con khỉ đầu chó chacma ít tuổi gây ra một trận hỗn loạn. Chúng trèo lên mái nhà, nhảy qua lại giữa các tòa nhà và đu lên máng nước. Du khách dừng lại để chụp ảnh bầy khỉ băng qua đường. Người dân địa phương tỏ ra ngán ngẩm bởi đây là cảnh tượng thường ngày ở ngôi làng nằm giữa Đại Tây Dương và Vườn quốc gia núi Bàn. Khoảng 500 con khỉ đầu chó chacma, nằm trong số những loài khỉ lớn nhất với trọng lượng lên tới 40kg, lang thang ở bán đảo phía nam Cape Town, theo Viện đa dạng sinh học quốc gia Nam Phi.
Khi sự phát triển của con người lấn dần lên núi và môi trường sống tự nhiên của chúng, ngày càng nhiều khỉ đầu chó chacma mò vào nhà cửa để kiếm ăn trong vườn và nhặt nhạnh thức ăn thừa từ thùng rác. Một số lẻn vào trong nhà phá hoại. Nhiều người dân địa phương yêu thích loài vật và đặt tên thân mật cho chúng. Nhưng không ít người tỏ ra bực bội. "Giờ đây chúng trở nên quá táo bạo. Chúng dạn dĩ hơn mức cần thiết", Duncan Low, chủ một cửa hàng kem cho biết.
Những con khỉ xâm phạm thậm chí cướp bóc trong bếp, chộp thức ăn trên đĩa ở nhà hàng. Theo Low, chúng rất yêu thích đồ ngọt và thức ăn nhanh. Năm 2021, thành phố từng tiêu diệt một con khỉ đực đầu đàn chuyên khiến cư dân sợ hãi với hơn 40 lần cướp bóc thức ăn trong thùng rác, từ bãi cỏ tới hiên nhà, đôi khi vào cả trong nhà khi có người.
Khỉ đầu chó dạn dĩ mò vào nhà dân kiếm ăn.
Quản lý khỉ
Căng thẳng giữa người và khỉ đầu chó đạt mức cao nhất từ trước tới nay, theo nhà sinh thái học Justin O’Riain, giám đốc Viện Cộng đồng và Động vật hoang dã ở châu Phi tại Đại học Cape Town. "Một con khỉ đầu chó ở nơi giáp ranh giữa khu vực hoang dã và đô thị là động vật khó quản lý nhất thế giới. Chúng có thể leo trèo và học hỏi từ nhau. Không có quanh cảnh nào mà chúng không thể xâm chiếm", O’Riain nói.
Do khu vực định cư của con người ở Cape Town mở rộng, khỉ đầu chó bị đẩy lên nơi ở ngày càng cao hơn trên núi, nơi điều kiện kiếm ăn khó khăn hơn. Những khu vườn xanh tốt mà con người xây dựng với cây ăn quả và hồ bơi trở nên hấp dẫn với chúng. Trong nhiều năm, chính quyền thành phố phối hợp với ban quản lý vườn quốc gia tiến hành chương trình quản lý khỉ lang thang thông qua những đội theo dõi khỉ.
Tuy nhiên, một số biện pháp như bắn súng sơn để dọa đàn khỉ hoặc tiêu diệt con khỉ gây nhiều rắc rối vấp phải sự phản đối của các nhà vận động vì quyền động vật. Đối mặt với chỉ trích và hạn chế về ngân sách, nhà chức trách cho biết chương trình quản lý khỉ đầu chó sẽ thu hẹp vào cuối năm nay trong khi họ nghiên cứu những giải pháp bền vững hơn.
33 con khỉ đầu chó đã chết trong thời gian từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024, con số cao nhất trong 10 năm. Gần một nửa số ca tử vong do các yếu tố từ con người, bao gồm bắn súng đạn hơi, va chạm với xe cộ và chó tấn công. Việc chung sống với khỉ đầu chó đòi hỏi sự phối hợp từ con người, bao gồm quản lý thức ăn thừa, theo nhà bảo tồn Lynda Silk, người đứng đầu tổ chức Cape Peninsula Civil Conservation. Đối với O’Riain, giải pháp khả thi nhất để đối phó chỉ đầu chó là dựng hàng rào ở một số khu vực, kết hợp lưới điện và lưới mắt cáo dưới lòng đất để ngăn chúng đào bên dưới. Một nguyên mẫu lắp đặt cách đây 11 năm thu về thành công lớn khi gần như không có con khỉ nào tiến vào khu vực thí điểm.