Sự thay đổi từ El Nino sang La Nina sẽ dẫn tới điều kiện mưa bão dữ dội hơn ở vùng ven biển Đại Tây Dương.
Một trong những yếu tố góp phần lớn vào nhiệt độ toàn cầu cao kỷ lục năm ngoái là El Nino đang suy yếu dần và hiện tượng trái ngược với nó là La Nina sắp xuất hiện. Pedro DiNezio, nhà khoa học khí quyển và đại dương ở Đại học Colorado chuyên nghiên cứu El Nino và La Nina, dự đoán nhiệt độ vẫn cao hơn bình thường ở Mỹ trong năm 2024 và mùa bão khắc nghiệt hơn dọc theo vùng ven biển Đại Tây Dương, theo The Conversation.
La Nina và El Nino là hai thái cực của mô hình khí hậu lặp lại có thể ảnh hưởng tới thời tiết trên khắp thế giới. Các chuyên gia cho biết La Nina xảy ra khi nhiệt độ ở phía đông Thái Bình Dương dọc theo vùng phía tây xích đạo của Nam Mỹ mát hơn ít nhất nửa độ C so với bình thường. Ngược lại, trong thời kỳ El Nino, khu vực này ấm lên. Mức biến động nhiệt độ có vẻ rất nhỏ nhưng có thể ảnh hưởng tới khí quyển theo hiệu ứng lan tỏa khắp hành tinh.
Mưa kéo dài gây ngập lụt ở Australia năm 2021. (Ảnh: Reuters).
Vùng nhiệt đới có mô hình tuần hoàn khí quyển gọi là hoàn lưu Walker, đặt theo tên Sir Gilbert Walker, nhà vật lý người Anh vào đầu thế kỷ 20. Hoàn lưu Walker là vòng tuần hoàn khổng lồ của không khí bốc lên và chìm xuống ở những khu vực khác nhau của vùng nhiệt đời. Thông thường, không khí bốc lên phía trên Amazon và Indonesia do hơi ẩm từ rừng nhiệt đới khiến không khí dễ nổi hơn ở đó và chìm xuống ở Đông Phi và đông Thái Bình Dương. Trong La Nina, vòng tuần hoàn càng được tăng cường, tạo ra điều kiện mưa bão nhiều hơn ở nơi chúng bốc lên và điều kiện khô hạn hơn ở nơi chúng chìm xuống. Trong El Nino, nhiệt độ đại dương ở đông Thái Bình Dương dịch chuyển vòng tuần hoàn, do đó khu vực đông Thái Bình Dương có nhiều mưa bão hơn.
El Nino và La Nina cũng ảnh hưởng tới dòng tia, dòng khí mạnh thổi từ tây sang đông ngang qua Mỹ và nhiều vùng ở vĩ độ trung bình. Trong El Nino, dòng tia có xu hướng đẩy bão về vùng cận nhiệt đới, khiến những khu vực thường ngày khô hạn trở nên ẩm ướt hơn. Ngược lại, vùng ở vĩ độ trung bình hay có bão sẽ trở nên khô hơn.
Năm nay, các chuyên gia dự đoán sự chuyển đổi nhanh sang La Nina, nhiều khả năng rơi vào cuối mùa hè. Sau thời kỳ El Nino mạnh mà thế giới trải qua vào cuối năm 2023 và đầu năm 2024, điều kiện thời tiết thường chuyển đổi tương đối nhanh sang La Nina. Hiện tượng này kéo dài bao lâu vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ. Trong khi El Nino tồn tại khá ngắn, La Nina có thể kéo dài hai năm hoặc lâu hơn.
Nhiệt độ ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương cũng điều khiển gió đứt trên những khu vực rộng lớn ở Đại Tây Dương. Gió đứt là chênh lệch ở tốc độ gió tại các độ cao hoặc hướng khác nhau. Bão mạnh ở Bắc Đại Tây Dương sẽ khó duy trì cấu trúc cột của chúng trong gió đứt mạnh do tốc độ gió lớn ở cao hơn đẩy cột bão đi. La Nina tạo ra ít gió đứt hơn, làm mất đi phanh hãm cơn bão. Đó là tin xấu đối với người dân sống ở vùng mưa bão như Florida. Năm 2020, trong đợt La Nina gần nhất, Đại Tây Dương ghi nhận kỷ lục 30 cơn bão nhiệt đới và 14 cơn bão mạnh, năm 2021 có 21 cơn bão nhiệt đới và 7 cơn bão mạnh.
Giới chuyên gia cảnh báo mùa bão Đại Tây Dương năm nay có thể sánh ngang với năm 2021, phần lớn do La Niña. Vùng nhiệt đới Đại Tây Dương cũng ấm bất thường với nhiệt độ mặt biển phá kỷ lục trong hơn một năm. Độ ấm đó sẽ ảnh hưởng tới khí quyển, gây ra nhiều chuyển động trong khí quyển hơn ở phía trên Đại Tây Dương, cung cấp sức mạnh cho gió bão.
Nguồn cung cấp nước ở tây nam nước Mỹ có thể ổn định trong năm La Nina đầu tiên nhờ lượng mưa trong mùa đông vừa qua. Nhưng năm thứ hai sẽ khó khăn hơn. Trong năm thứ ba, tình trạng thiếu nước nghiêm trọng có thể xảy ra. Điều kiện khô hơn cũng sẽ châm ngòi cho mùa hỏa hoạn nghiêm trọng hơn ở miền tây, đặc biệt là vào mùa thu.
Tác động của El Niño và La Niña gần như trái ngược nhau ở Nam bán cầu. Chile và Argentina thường gặp hạn hán trong La Nina, còn vùng Amazon có nhiều mưa hơn. Australia trải qua lũ lụt trầm trọng trong đợt La Nina gần nhất. La Nina cũng dẫn tới lượng mưa cao hơn mức trung bình ở Ấn Độ. Tuy nhiên, tác động không phải xảy ra ngay lập tức. Ví dụ, ở Nam Á, những thay đổi thường diễn ra vài tháng sau khi La Nina chính thức xuất hiện. La Nina cũng ảnh hưởng xấu tới phía đông châu Phi, nơi cộng đồng đang đối mặt hạn hán kéo dài.
El Nino và La Nina xảy ra trong bối cảnh thế giới đang ấm lên. Vào mùa hè năm 2023, thế giới đã chứng kiến nhiệt độ toàn cầu phá vỡ kỷ lục trong 10 tháng liên tiếp. La Nina có thể giúp nhiệt độ dịu đi, nhưng khí nhà kính dẫn tới ấm lên toàn cầu vẫn đang tăng lên. Trong khi sự chuyển đổi giữa El Nino và La Nina có thể gây biến động nhiệt độ trong thời gian ngắn, xu hướng chung là Trái Đất ngày càng nóng hơn.