Màn ngủ là công cụ cho những tiến bộ to lớn mà thế giới đã đạt được trong những thập kỷ gần đây chống lại bệnh sốt rét, với hàng triệu sinh mạng được cứu sống. Nhưng tiến bộ đã bị đình trệ trong vài năm qua, một phần là do muỗi truyền bệnh ngày càng tăng khả năng kháng thuốc diệt côn trùng được sử dụng trong các loại vải màn hiện có.
Năm 2020, 627.000 người chết vì sốt rét, chủ yếu là trẻ em ở vùng cận Sahara, châu Phi.
Muỗi Anopheles bị bẫy trong tấm lưới đặt trên cánh đồng lúa trong cuộc thử nghiệm chống bệnh sốt rét trên đảo Zanzibar, Tanzania, ngày 30/10/2019. (Ảnh: Reuters).
Giờ đây, các nhà nghiên cứu tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London, Anh (LSHTM), Viện Nghiên cứu Y khoa Quốc gia Anh, Trường Đại học Y khoa Kilimanjaro Christian ở Tanzania, và Đại học Ottawa ở Canada đã chỉ ra rằng một loại thuốc trừ sâu mới - lần đầu tiên sau 40 năm - vừa an toàn vừa hiệu quả trong một thử nghiệm ngẫu nhiên trong thế giới thực.
ĐIều này làm dấy lên hy vọng về một loại vũ khí mới trong cuộc chiến chống bệnh sốt rét.
Các tấm màn được xử lý bằng chlorfenapyr và pyrethroid, hóa chất thường được sử dụng, khi so sánh với các tấm màn hiện có, nó đã giảm tỷ lệ mắc bệnh sốt rét xuống 43% trong năm đầu tiên và 37% trong năm thứ hai của cuộc thử nghiệm.
Nghiên cứu thực hiện với hơn 39.000 hộ gia đình và theo dõi hơn 4.500 trẻ em từ 6 tháng đến 14 tuổi. Các loại lưới do BASF ở Đức và LSHTM phát triển, đắt hơn một chút so với các loại lưới hiện tại, vào khoảng 3 USD/chiếc, nhưng các nhà nghiên cứu cho biết khoản tiết kiệm trong việc ngăn ngừa các trường hợp mắc sốt rét đã vượt quá mức chi tăng ban đầu.
Chlorfenapyr hoạt động khác với pyrethroid, giúp muỗi tiếp đất hiệu quả bằng cách gây chuột rút ở cánh và khiến chúng không thể bay, và do đó không thể cắn người, lây nhiễm bệnh. Hóa chất này lần đầu tiên được đề xuất sử dụng để chống lại bệnh sốt rét cách đây 20 năm và đã được sử dụng để kiểm soát dịch hại từ những năm 1990.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cho phép việc sử dụng các loại màn mới, nhưng thử nghiệm do chính phủ Anh và Tổ chức Wellcome Trust tài trợ có thể dẫn đến các khuyến nghị rộng rãi hơn về việc sử dụng các loại màn này.
"Đây là bằng chứng đầu tiên trong điều kiện thực tế", tiến sĩ Jacklin Mosha, tác giả chính của nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Y khoa Quốc gia, Tanzania, nói với Reuters.
Cùng với sự phát triển của vaccine sốt rét, được Tổ chức Y tế Thế giới phê duyệt vào năm ngoái, nhóm nghiên cứu cho biết mạng lưới có thể là một công cụ khác trong hộp công cụ sốt rét.
Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng điều quan trọng là với điều kiện muỗi không nhanh chóng kháng chlorfenapyr, nếu được sử dụng rộng rãi.