Một ý tưởng thiết kế máy bay mang tính cách mạng sẽ chuyển hóa cách thức vận tải con người và hàng hóa của học viện bách khoa Liên bang Thụy Sĩ: kết hợp giữa máy bay - xe lửa - xe buýt...
Sau các thiết kế cao cấp như máy bay siêu thanh, máy bay ba tầng, máy bay dùng động cơ điện, chúng ta lại có thêm một loại máy bay khác mang tính cách mạng. Đó là một sản phẩm được chế tạo để chuyển hóa cách thức vận vận tải con người và hàng hóa của học viện bách khoa Liên bang Thụy Sĩ, máy bay tháo rời vỏ (tiếng Anh là clip-air/pod plane).
Clip-air là một loại máy bay được thiết kế để có thể tháo rời bộ phận mang tải trọng với phần còn lại nhằm giúp máy bay giảm thiểu nhiều hơn các thay đổi và thời gian bốc dỡ khi chuyển đổi các cấu hình sức chứa hàng khách hay hàng hóa khác nhau.
Clip-air là một loại máy bay được thiết kế để có thể tháo rời bộ phận mang tải trọng.
Dù clip-air có thể là một khái niệm phá vỡ mọi rào cản cũ kỹ nhưng nguồn gốc cảm hứng ban đầu của nó rất bình thường: một container vận tải khiêm tốn.
Liệu các loại máy bay nổi này có trở thành một thực tế?
Tân tiến và nổi bật
Dù thiết kế đơn giản nhưng container vận tải cũng là một trong những phát minh đình đám nhất thế kỷ 20. Các container này cho phép chúng ta di chuyển hàng hóa từ hình thức vận tải này sang hình thức vận tải khác với giá rẻ và tạo điều kiện cho sự phát triển của các chuỗi cung ứng phức tạp mà tất cả các nền kinh tế hiện đại đều phụ thuộc vào đó.
Chuyển đổi hàng hóa xuyên suốt hay xuyên phương thức từ xe tải đến tàu khổng lồ, xe lửa và có thể được dùng lại nhiều lần, các container vận tải đã giảm thiểu đáng kể chi phí vận tải đường dài.
Đó là điều kỳ diệu của vận tải xuyên phương thức và cũng là mục tiêu mà những người sáng tạo ra clip-air, một ý tưởng tân tiến đầy tiềm năng thay đổi thị trường mong muốn hướng tới.
Máy bay clip-air bao gồm hai phần chính: thành phần bay (thân máy bay, buồng lái, động cơ), các khoang máy bay (các vỏ có thể tháo rời để chứa hành khách/hàng hóa tùy theo cấu hình đã chọn).
Thân của clip-air lấy ý tưởng từ phi cơ cánh bay dễ khiến chúng ta liên tưởng tới máy bay ném bom tàng hình.
Thân của clip-air lấy ý tưởng từ phi cơ cánh bay (flying-wing, loại phi cơ chỉ gồm 2 cánh cố định đóng vai trò thân máy và không có đuôi) dễ khiến chúng ta liên tưởng tới máy bay ném bom tàng hình. Thân máy bay clip-air có một số nét tương đồng với X-48, loại phi cơ không người lái thử nghiệm được NASA phát triển cách đây một thập kỷ.
Thiết kế đa năng
Các module của máy bay clip-air được thiết kế để có thể được mang đi bằng nhiều loại phương tiện và thực hiện được nhiều chức năng khác nhau:
Một cặp chân dài bằng kim loại nhô ra từ mỗi bên cánh bay và dùng cơ chế bánh xe mâm nghỉ để giữ thân máy bay cao hơn mặt đất (ảnh dưới).
Một cặp chân dài bằng kim loại nhô ra từ mỗi bên cánh bay.
Chiều cao máy bay giúp các khoang treo được từ phần bụng máy bay (giống với cách các phi cơ chiến đấu đem theo bom và hỏa tiễn). Các khoang có thể chứa hành khách hoặc hàng hóa.
Các khoang có thể chứa hành khách hoặc hàng hóa.
Các thành phần trên có thể được điều chỉnh để mang theo nhiều loại hàng hóa và hành khách khác nhau.
Tốc độ và cự ly của clip-air được dự kiến sẽ sánh ngang với các máy bay cỡ trung hiện đại. Còn điểm nhấn trong ý tưởng clip-air là tính đa năng của các khoang. Cụ thể là các khoang có thể dễ dàng tháo lắp khỏi thân máy bay, giúp máy bay quay vòng thật nhanh trên mặt đất, đồng thời cho phép các nhà điều hành tối đa hóa công dụng của thân máy bay (thành phần đắt tiền nhất trong toàn bộ máy bay), theo Claudio Leonardi, quản lý dự án clip-air của học viện bách khoa liên bang Thụy Sĩ (EPFL) ở Lausanne.
Tốc độ và cự ly của clip-air được dự kiến sẽ sánh ngang với các máy bay cỡ trung hiện đại.
Trên đây là toàn bộ ý tưởng của thiết kế máy bay clip-air mà EPFL phát triển từ năm 2009.
Chuyển tải suốt hay vận tải đa phương thức
Với những ưu điểm nêu trên, máy bay clip-air sẽ vượt trội hơn các máy bay hiện có ở chỗ giúp hành khách giảm bớt căng thẳng và tạm biệt những hàng dài chờ đợi ở sân bay. Cũng như container vận tải, ý tưởng nhiều module giúp các khoang của clip-air được chuyển thẳng lên xe tải, xe lửa, mở ra nhiều cơ hội cho các nhà điều hành vận tải lẫn công nghiệp hàng không.
Những cơ hội mới có thể là việc tách riêng những người quản lý thân máy bay và các cabin hành khách. Tương tự những gì đã xảy ra trong các ngành vận tải, xe lửa nhờ sự ra đời của container vận tải, máy bay clip-air sẽ góp phần chuyên môn hóa nhiều hơn các công ty trong ngành hàng không để một số tập trung vào kỹ thuật bay còn số khác đáp ứng trải nghiệm khách hàng.
Khi đó, hành khách thậm chí có thể chọn cabin từ 3 đối thủ khác nhau mà tất cả cùng bay trên một phi cơ. Không những vậy, chúng ta còn được tiếp thị những tuyến đường nhiều module bắt đầu và kết thúc ở ngoài sân bay (trạm xe lửa, xe buýt…).
Kỹ nghệ thông minh
Với ý tưởng clip-air, hành khách có thể lên khoang chứa ở một trạm xe buýt rồi thức dậy tại một thành phố khác ở phía bên kia đất nước (hoặc nửa bên kia trái đất), đi suốt một hành trình kết hợp xe lửa, máy bay, đường bộ mà không cần rời ghế.
Có những cơ hội nào để viễn cảnh trên diễn ra?
Nhà sáng lập một đơn vị tư vấn trong ngành hàng không cho rằng "rất khó để biến điều này thành thực tế về mặt thương mại" vì phải cạnh tranh với các công nghệ nổi tiếng với bề dày thành tích. Ngoài ra vẫn có những mối nghi ngờ về việc thị trường có sẵn sàng cho một khái niệm mới hoàn toàn như thế không, nhất là trong dài hạn.
Các nhà nghiên cứu máy bay clip-air cũng ý thức rất rõ những thách thức phía trước và việc cần thêm nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm để hợp lý hóa ý tưởng này.
Dù vậy, quản lý Leonardi vẫn kiên định với mục tiêu cao nhất là chế tạo một phi cơ có khả năng bay đồng thời ba khoang chứa, mỗi khoang có 150 hành khách. "Chúng tôi chỉ dùng các công nghệ, nguyên liệu có sẵn và nổi tiếng trong ngành".
Các nhà nghiên cứu cũng đang tìm kiếm khả năng sử dụng nhiên liệu sinh học, hydro lỏng hoặc nhiên liệu thay thế và đã khởi động một số mối quan hệ trong ngành hàng không vũ trụ. Giành được sự hỗ trợ từ một trong những tay chơi lớn của ngành sẽ giúp thay đổi cục diện, và nhóm nghiên cứu vẫn đang hy vọng tìm được người cùng đam mê.
Hiện nay, đội của Leonardi đang chuẩn bị cho một mô hình clip-air nhỏ hơn: máy bay tự lái 10m. Mẫu tí hon này sẽ thỏa mãn trí tưởng tượng của khán giả và những người có chung tầm nhìn với Leonardi, trong khi chờ đợi viễn cảnh về một ngành hàng không đa phương thức trong dài hạn.