Ngôn ngữ của loài người thực sự là một điều kỳ diệu. Trên thế giới có rất nhiều loại ngôn ngữ khác nhau như tiếng Trung, tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Ả Rập và nhiều ngôn ngữ khác. Những ngôn ngữ này được truyền qua nhiều thế hệ và lan rộng khắp nơi. Trong số đó, tiếng Trung là ngôn ngữ có số lượng người sử dụng lớn nhất, còn tiếng Anh là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất, và cả hai đều cho thấy sự bền vững qua thời gian. Chính nhờ có ngôn ngữ mà việc giao tiếp giữa con người với nhau mới có ý nghĩa thực sự.
Khi trẻ sơ sinh mới chào đời, chúng chưa biết nói. Cách duy nhất để biểu đạt cảm xúc của mình là khóc: khi đói muốn bú sữa, chúng sẽ khóc; khi muốn đi vệ sinh, chúng cũng khóc. Thông thường, một đứa trẻ từ lúc chưa biết nói đến khi bắt đầu bập bẹ những từ đầu tiên sẽ mất khoảng một năm. Trong giai đoạn này, cha mẹ cần chăm sóc chu đáo và quan sát kỹ lưỡng để hiểu được ý muốn thực sự của trẻ thông qua biểu cảm và hành động của chúng. Vậy, trẻ học nói bằng cách nào?
1. Thường xuyên tiếp xúc với môi trường giao tiếp của người lớn
Thực tế, trẻ học nói ban đầu là một quá trình không có ý thức, mà giống như sự thấm nhuần tự nhiên. Khi trẻ nằm trên giường hoặc được cha mẹ bế, tai trẻ nghe những cuộc trò chuyện của người lớn xung quanh. Qua thời gian, trẻ bắt đầu bắt chước và phát âm được vài từ đơn giản. Một số người lớn còn chậm rãi nói chuyện hoặc kiên nhẫn dạy trẻ từng từ một, cách làm này cũng rất hiệu quả.
Trẻ học nói ban đầu là một quá trình không có ý thức. (Ảnh minh họa).
2. Học thông qua các kích thích từ bên ngoài
Hiện nay, nguồn tài nguyên giáo dục ngày càng phong phú. Nhiều cha mẹ trẻ tuổi, tuy thiếu kinh nghiệm nuôi dạy con, nhưng luôn mong muốn con mình không bị thiệt thòi. Vì vậy, ngay từ khi con chào đời, họ đã mua rất nhiều sách tranh và tham gia các lớp giáo dục sớm. Khi cùng con xem những tài liệu giáo dục này, những hình ảnh và âm thanh trong sách sẽ kích thích não bộ của trẻ, từ đó giúp trẻ học được những từ ngữ trong đó.
Thí nghiệm “Ngôn ngữ mới của trẻ sơ sinh”
Các phương pháp trên đều được sử dụng rộng rãi và rất hiệu quả. Tuy nhiên, một câu hỏi thú vị đặt ra là: Nếu đặt những trẻ sơ sinh không biết nói vào cùng một môi trường biệt lập, không cho tiếp xúc với bên ngoài và không dạy chúng nói, liệu chúng có tự sáng tạo ra một ngôn ngữ mới không? Đây là một ý tưởng táo bạo, và các nhà khoa học hiện đại luôn muốn nghiên cứu vấn đề này, nhưng đến nay vẫn chưa có câu trả lời.
Thực tế, không chỉ hiện đại mà ngay từ thời cổ đại, người ta đã tiến hành những thí nghiệm như vậy. Một ví dụ điển hình là “Thí nghiệm ngôn ngữ mới của trẻ sơ sinh” do Pharaoh Psamtik I của Ai Cập thực hiện trong thời kỳ Vương triều thứ 26. Ông tin rằng ngôn ngữ đầu tiên của loài người bắt nguồn từ Ai Cập, nhưng khi nghe ý kiến cho rằng nền văn minh cổ xưa nhất không phải của Ai Cập, ông vô cùng tức giận.
Nội dung thí nghiệm của Pharaoh
Pharaoh đã tập hợp khoảng chục trẻ sơ sinh vừa chào đời và đặt chúng vào một căn phòng biệt lập. Các trẻ được giao cho những người chăm sóc, nhưng những người này bị cấm hoàn toàn việc giao tiếp với trẻ, thậm chí cả việc dùng ngôn ngữ cơ thể hay hành động. Họ chỉ được đảm bảo các nhu cầu dinh dưỡng cơ bản để trẻ phát triển bình thường.
Trong vòng một đến hai năm, khi những đứa trẻ đồng trang lứa đã biết nói và đi lại, những trẻ trong thí nghiệm vẫn chỉ có thể phát ra những tiếng bập bẹ. Rõ ràng, thí nghiệm đã thất bại. Không một đứa trẻ nào tự phát triển được ngôn ngữ. Pharaoh rất thất vọng. Những thí nghiệm tương tự cũng được lặp lại ở các thời kỳ sau, nhưng chưa từng thành công. Ngược lại, chúng còn gây ra hậu quả nghiêm trọng: các trẻ tham gia bị bỏ lỡ giai đoạn vàng để học nói, một số thậm chí phát triển trí tuệ thấp hơn mức trung bình.
Những bài học rút ra từ thí nghiệm
Nhiều người đã chỉ trích thí nghiệm này, cho rằng nó vô nhân đạo, dùng trẻ em để thỏa mãn những ý tưởng vô căn cứ, và gây ra tổn thất lớn cho các em. Việc học ngôn ngữ cần một môi trường phù hợp. Ví dụ, chúng ta lớn lên trong môi trường nói tiếng Trung thì sẽ học tiếng Trung một cách tự nhiên, nhưng dù cố gắng học ngoại ngữ đến đâu, rất khó để đạt trình độ bản ngữ. Ngược lại, nếu sống ở nước ngoài vài năm, kỹ năng ngoại ngữ sẽ tiến bộ nhanh chóng.
Vì vậy, thí nghiệm “Ngôn ngữ mới của trẻ sơ sinh” không có cơ sở khoa học. Trẻ không thể tự nhiên học nói mà không có sự dạy dỗ và lặp đi lặp lại kiên nhẫn từ cha mẹ. Cha mẹ đóng vai trò then chốt trong việc hình thành khả năng ngôn ngữ và sự phát triển toàn diện của con cái.