Khi quả bóng hoạt hình 3D vi phạm quy luật vật lý, chó hành động như thể chúng biết rằng mình đang bị đánh lừa, và rằng sự việc chúng đang chứng kiến đi ngược lại với “lẽ thường”.
Trong thử nghiệm, những con chó nhìn lâu hơn, con ngươi mở rộng hơn khi quả bóng hoạt hình tự lăn mà không bị tác động bởi lực. Điều này cho thấy con vật cũng bất ngờ trước hiện tượng lạ, việc quả bóng di chuyển đã đi ngược lại với mong đợi của chúng. Đó là nhận định của Christoph Völter, nhà nghiên cứu công tác tại Đại học Thú Y tại Áo.
“Đây là điểm khởi đầu cho các nghiên cứu sâu hơn”, giáo sư Völter nói. “Bạn có những mong đợi nhất định [về hoạt động có trong] môi trường - là những điều thường thấy có liên hệ với quy luật vật lý. Bỗng nhiên có điều gì đó diễn ra ngược lại với lẽ thường, và giờ bạn tập trung hơn, cố gắng hiểu chuyện gì vừa xảy ra”.
Một con chó tham gia thử nghiệm.
Trong các thử nghiệm tương tự trên trẻ nhỏ và cả tinh tinh trên 6 tháng tuổi, các nhà khoa học nhận thấy đối tượng được thử cũng sẽ tập trung hơn khi nhìn vào sự việc lạ. Nghiên cứu trên người cho thấy con ngươi nở rộng khi não hoạt động mạnh, như khi tính toán hoặc khi não trải qua cảm xúc mạnh như vui sướng hoặc bất ngờ. Các nghiên cứu trước đây trên chó cũng cho thấy: khi nhìn vào mặt người đang giận dữ, đồng tử của chó giãn nở to hơn so với khi nhìn mặt người đang vui vẻ.
Völter và cộng sự Ludwig Huber quyết định làm bài thử để xem liệu chó phản ứng ra sao khi đối mặt với tình huống phi thực tế. Đối tượng thử nghiệm là 14 con chó trưởng thành (bao gồm giống chó săn border collie, Labrador retriever và một số loài chó lai). Các con chó sẽ tựa cằm lên một giá đỡ, và được xem một loạt video với nội dung động vật, xen giữa chúng sẽ là video chiếu cảnh những quả bóng 3D đang chuyển động.
Trong một video chiếu cảnh hai quả bóng va chạm, quả bóng đầu tiên đẩy quả bóng thứ hai lăn đi, mọi chuyện diễn ra như lẽ thường. Nhưng trong video khác, quả bóng đầu tiên đột ngột dừng lại trước khi chạm vào quả bóng thứ hai, vậy mà quả bóng thứ hai tự lăn mà không có tác động vật lý. Video này cho thấy một cảnh tượng trái với quy luật vật lý.
Giống trẻ nhỏ và tinh tinh, chó tập trung quan sát quả bóng ngược đời. Đồng thời, đồng tử chó giãn nở cho thấy sự việc đã diễn ra trái với kỳ vọng con chó.
Điều này chưa chứng minh được việc chó cũng hiểu được vật lý với những phép toán phức tạp, nhưng nó cho thấy chó cũng có những nhận biết nhất định về tác động vật lý trong môi trường. Theo lời nhà nghiên cứu Völter, những kỳ vọng như vậy là những viên gạch nền móng đầu tiên dẫn tới hiểu biết.
Tuy nhiên, cho tới giờ, chưa có thí nghiệm nào cho thấy những kỳ vọng này của chó có ý nghĩa gì với đời sống con vật.