Cho dù là trong mưa gió hay tuyết đổ, những lưỡi lửa của Yanar Dag vẫn nhảy nhót trên sườn đồi của bán đảo Absheron. Đêm xuống, nó tỏa rạng cả một vùng. Mùa đông, những bông tuyết chưa kịp rơi xuống đã vội bốc hơi, tan biến ngay trên không trung.
Azerbaijan là một quốc gia nằm ngay trên ngã tư giữa Đông Âu và Tây Á. Còn bán đảo Absheron thì lừng danh là nơi sản xuất xăng dầu sớm nhất thế giới. Kể từ thập niên 1870, nơi này đã tiến hành chưng cất dầu thô hàng loạt.
Bán đảo Absheron.
Ngoài dầu mỏ, Absheron còn giàu vôi, cát, muối. Nhờ đó mà dù khí hậu khô hạn (lượng mưa dưới cả 200mm/năm) còn đất đai thì cằn cỗi, bán đảo này vẫn hình thành nên Baku, thành phố lớn nhất và đông dân nhất Azerbaijan.
Và chính tại bán đảo này, chúng ta có câu chuyện về một ngọn lửa không bao giờ tắt, và đó là nghĩa đen 100%.
Tuyệt đối không bao giờ tắt
Từ Baku sầm uất tiến theo hướng Bắc khoảng nửa giờ lái xe, trước mắt bạn sẽ là một sườn núi đang bốc cháy. Nó được gọi tên là Yanar Dag, có nghĩa là "ngọn núi đang cháy".
Đúng như cái tên, Yanar Dag đã cháy liên tục được cả 4000 năm và sẽ không bao giờ dừng lại. Bất chấp mưa gió bão bùng hay tuyết rơi giá buốt, những lưỡi lửa của nó vẫn thi nhau nhảy nhót trên một vạt đồi thấp.
Ngọn lửa được gọi tên là Yanar Dag, có nghĩa là "ngọn núi đang cháy".
Từ các lỗ hổng của những phiến sa thạch bao quanh khoảng 10m của sườn đồi này, lửa chui ra, dữ dội bốc cao cả mét và cháy không ngừng nghỉ. Nó khiến cho sườn núi vốn đã nực nội lại càng ngột ngạt hơn.
Sở dĩ Yanar Dag có thể cháy vĩnh viễn là bởi vì Absheron vốn dồi dào trữ lượng khí đốt thiên nhiên. Bên dưới mặt đất nơi Yanar Dag ngùn ngụt bốc lửa là một dòng khí đốt cực kỳ bền bỉ. Trừ khi dòng gas này bị cắt, Yanar Dag sẽ không bao giờ bị dập tắt.
Đến cả dòng suối ở gần cũng có thể bốc cháy
Thực tế thì Yanar Dag giàu khí tự nhiên đến nỗi ngay cả trên bề mặt của các dòng suối ở xung quanh nó cũng tràn ngập thứ khí đốt này. Chỉ cần lấy một que diêm ra đánh lửa là bạn có thể đốt cháy bầu không khí ngay trên mặt nước luôn.
Ngọn lửa này đã cháy suốt từ thời cổ đại.
Khắp Yanar Dag, mùi gas nồng nặc. Theo ghi chép của nhà thám hiểm người Ý Marco Polo (1254-1324) - một trong những người Châu Âu đầu tiên đến Châu Á thông qua Con đường Tơ lụa lừng danh - thì ngọn lửa này đã cháy suốt từ thời cổ đại. Song cũng vẫn có ghi chép cho rằng Yanar Dag chỉ mới được thắp sáng gần đây thôi, vào một buổi nào đó của thập niên 1950 do sự sơ ý của một người chăn cừu.
Thực chất thì những ngọn lửa như Yanar Dag từng đầy rẫy khắp Azerbaijan. Chính nhờ có chúng mà đất nước này từ xưa đã được vinh danh là "vùng đất lửa". Nhưng để cứ để mặc cho chúng cháy thì hoang phí quá, nên người ta đã dập hết phần nhiều.
Đóng vai trò quan trọng trong tín ngưỡng Hỏa giáo
Kể từ cuối thế kỷ VII trước Công nguyên, tín ngưỡng Hỏa giáo (còn gọi là Hiên giáo, Hỏa hiên giáo, Hỏa yêu giáo hoặc Bái hỏa giáo) đã bắt đầu. Các tín đồ của nó tin rằng, lửa là phương tiện trung gian liên kết giữa con người và thế giới siêu nhiên. Chuyện bói toán, tiên tri thông qua việc nhìn một ngọn lửa rất thịnh hành.
Cũng từ Baku nhưng tiến sang phía Đông, bạn sẽ bắt gặp Đền Lửa Ateshgah, vị trí thờ Thần Lửa đặc biệt quan trọng của tín ngưỡng Hỏa giáo tại Azerbaijan một thời.
Đền Lửa Ateshgah.
Cái độc đáo nhất ở Đền Lửa Ateshgah là nó được xây trên chính một lỗ thoát khí đốt tự nhiên. Thế nên, nó từng có một bàn thờ rực cháy vĩnh viễn. Tiếc là suốt trong thế kỷ 19, Ateshgah bị bỏ hoang. Có lẽ là do sự suy giảm của dân số người Ấn Độ trong khu vực. Trải qua gần một thế kỷ khai thác dầu khí tràn lan, vào năm 1969, ngọn lửa vĩnh cửu trên bệ thờ còn bị tắt.
Song nếu bạn muốn ghé Đền Lửa Ateshgah để chiêm ngưỡng ngọn lửa vĩnh hằng huyền thoại thì đừng lo! Nó đã được tái thắp bằng khí đốt được dẫn qua từ thành phố gần đó.
Siêu huyền ảo vào những khi có tuyết rơi
Ngày nay, cả Đền Lửa Ateshgah lẫn Yanar Dag đều không còn vai trò tôn giáo linh thiêng như thuở xưa nữa. Thực tế thì từ cuối thế kỷ 19, Đền Lửa Ateshgah đã không còn được sử dụng làm nơi thờ cúng.
Vào năm 1975, Azerbaijan quyết định biến khu phức hợp ngũ giác này thành một bảo tàng. Tới năm 1998, Ateshgah được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Kể từ lúc này, nó mới trở nên cuốn hút, thường xuyên đón khoảng 15.000 du khách ghé thăm mỗi năm.
Yanar Dag cháy rừng rực cả vào ban ngày, nhưng đặc biệt đẹp rạng ngời vào ban đêm.
Tương tự với Ateshgah, du khách đến thăm Yanar Dag cũng không còn vì tín ngưỡng mà đơn thuần là để thỏa mãn thị giác. Yanar Dag cháy rừng rực cả vào ban ngày, nhưng đặc biệt đẹp rạng ngời vào ban đêm. Xung quanh ngọn lửa trải rộng này là đồi núi trơ trọi, hoàn toàn hoang vắng. Ánh lửa vì thế mặc sức tỏa rạng, thắp sáng cả một vùng.
Vào những ngày mùa đông, Yanar Dag lại càng lộng lẫy đến kỳ diệu. Những bông tuyết bay trong không khí, chưa kịp rơi xuống đất đã bị lửa sấy khô, tan biến như mất hút vào hư vô.
Và vì sẽ không bao giờ tắt, nên dù có phải mất bao lâu đi chăng nữa, Yanar Dag cũng sẽ vẫn rực rỡ, nhởn nhơ chờ bạn đến chiêm ngưỡng.