Đây là nhà máy duy nhất trên thế giới cho phép các nhà khoa học người Panama và Mỹ hợp tác để sản xuất và mỗi tuần thả ra tự nhiên hơn 20 triệu con ruồi đã bị chiếu xạ, làm cho vô sinh.
Nằm ở Panama, giữa những khu rừng nhiệt đới, cánh đồng và sông Pacora, nhà máy nuôi ruồi có mái xanh nhìn trông giống như bao cơ sở sản xuất khác trên thế giới. Điều khác biệt là ở chỗ nhà máy này được điều hành bởi chính phủ Panama và Hoa Kỳ với nhiệm vụ chính là nuôi ruồi.
Công nhân làm việc tại nhà máy - (Ảnh: Usembassy).
Nhà máy này có sản lượng hàng triệu con ruồi một tuần, hơn một tỷ con một năm. Bầu không khí bên trong nhà máy đặc trưng với mùi thịt thối rữa vì ấu trùng ruồi được nuôi trong chế độ ăn cẩn thận với sữa, trứng, chất xơ và máu bò.
Tuy nhiên, đây không phải là loài ruồi thông thường chúng ta vẫn thấy. Đây là loài ruồi với ấu trùng giống giun xoắn (tên khoa học: Cochliomyia hominivorax). Ấu trùng của loài ruồi này có sức tàn phá lớn, để chống lại chúng, các nhà khoa học đã bức xạ ấu trùng trong phòng thí nghiệm, khiến chúng nở ra những con ruồi vô sinh trước khi thả ra ngoài tự nhiên ở Trung Mỹ.
Nuôi ấu trùng ký sinh ăn thịt này là một công việc phức tạp, tuy ít được biết đến nhưng cực kỳ quan trọng. Đó là một phần trong nỗ lực kéo dài hàng thập kỷ để bảo vệ gia súc trên khắp Bắc và Trung Mỹ.
Những con ruồi có màu xanh sáng bóng, to gấp 2 đến 3 lần một con ruồi nhà, thường đẻ trứng trong vết thương hở của động vật máu nóng - đây chính là môi trường thức ăn để nuôi sống ấu trùng của ruồi. “Con mồi” ưa thích của ấu trúng là gia súc và chúng có thể đẻ trứng vào vết thương rất nhỏ như vết cắn của bọ chét và sau đó, gây ra cái chết cho gia súc. Trong nửa đầu của thế kỷ 20, ấu trùng ruồi này đã gây tổn hại lên tới 20 triệu USD/năm cho ngành nông nghiệp.
Các nhà khoa học đã tìm ra cách để ngăn chặn ấu trùng ruồi giun xoắn. Họ phóng thích thường xuyên hàng triệu con ruồi đã được chiếu xạ làm cho vô sinh theo thời điểm hằng tuần, tiêu diệt chúng từ Mỹ đến tận Trung Mỹ. Hiện nay, 25 năm sau khi Mỹ và Panama lần đầu hợp tác, chương trình đã thành công, giữ cho cả người và động vật thoát khỏi nạn ký sinh trùng ruồi xoắn.
Những con ruồi có một cơ chế sinh học độc đáo. Con cái chỉ giao phối một lần trong vòng đời 3 tuần của chúng, vì vậy nếu con đực giao phối với chúng bị vô sinh, sẽ không có ấu trùng mới. Làm bão hòa một khu vực bằng nhiều con đực vô sinh sẽ kéo theo sự sụp đổ toàn bộ hệ sinh thái ruồi xung quanh. Kỹ thuật vô sinh côn trùng này cũng được dùng để diệt loài ruồi truyền bệnh ngủ cho con người trên đảo Unguja ở Zanzibar .
Nhà máy nuôi ruồi nhìn từ trên cao. (Nguồn ảnh: Usembassy).
Bằng cách khai thác điểm yếu sinh học này của loài ruồi có ấu trùng ăn thịt, chính phủ Hoa Kỳ đã có thể diệt trừ vấn nạn do chúng gây ra cho gia súc vào năm 1966. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), sử dụng kỹ thuật vô sinh côn trùng là một trong những câu chuyện thành công về côn trùng học nhất mọi thời đại.
Sau khi chương trình của USDA tìm cách quét sạch loài côn trùng này ở Hoa Kỳ, chúng đã bị đẩy ra xa hơn về phía nam. Đến năm 1991, Mexico cũng đã thoát khỏi nạn ruồi. Sau đó, là ở Belize, Guatemala, El Salvador, Honduras, Nicaragua và Costa Rica. Hiện nay, ấu trùng ruồi giun xoắn vẫn đang hiện diện ở ranh giới Colombia.
Để duy trì tiến trình chống lại ấu trùng ruồi xoắn, hàng năm, các nhà khoa học phải giải phóng hàng tỷ con đực bị chiếu xạ, áp đảo những con ruồi đực trong tự nhiên. Những con ruồi đực vô sinh hiện được thả bằng máy bay với 6 chuyến mỗi tuần qua vùng Đông Nam Darién của Panama.