Các nhà khảo cổ vừa tiết lộ cuộc sống của những người dân Ai Cập cổ, những người xây dựng những công trình vĩ đại cho các vị Pharaoh không dễ chịu một chút nào nếu không muốn nói là khắc nghiệt.
Các di vật xương từ một thành phố biến mất ở miền trung Ai Cập tiết lộ nhiều dân thường đã chết ở tuổi thanh niên và phải sống cuộc đời đầy nhục hình. Rất nhiều người bị tổn thương cột sống, dinh dưỡng nghèo nàn và chậm phát triển.
Những mẩu xương tiết lộ mặt trái của công trình xây dựng một công trình xây dựng cổ. (Ảnh: BBC) |
Cùng với hoàng hậu Nefertiti, ngài từ bỏ thủ đô Thebes, bỏ lại sau lưng những vị thần và thầy Tư tế và diễu hành người của mình lên phía bắc đến một sa mạc khô cằn bên cạnh sông Nile.
Thành phố này có sức chứa 50.000 người, được xây dựng trong vòng 15 năm. Nhưng chỉ trong vòng vài năm sau khi ngài băng hà, thành phố này bị bỏ mặc cho gió cát.
Hơn một thập kỷ nay các nhà khoa học đã tìm kiếm bất cứ một dấu vết nào về sự sụp đổ của Armana nhưng vô ích. Tuy nhiên gần đây các nhà khảo cổ thuộc một nhóm của Anh đã làm một bước đột phá khi tìm ra những mẩu xương người trong sa mạc khi lũ đã quét sạch vùng này. Đây là những mẩu xương đầu tiên được xác định rõ ràng là của công nhân sống trong thành phố và chúng tiết lộ cái giá kinh hoàng mà họ phải trả để hoàn thành giấc mơ của bậc Đế vương.
Giáo sư Barry Kemp dẫn đầu đoàn khảo cổ phát biểu: “Những mẩu xương này tiết lộ mặt tối tăm của cuộc sống, một sự trái ngược đến sửng sốt với hình ảnh mà Akhenaten muốn tạo dựng về một cuộc trốn thoát khỏi ánh dương và thiên nhiên.”
Tranh vẽ trên tường tìm thấy trong hầm mộ của những viên chức cấp cao từ thời này cho thấy những cái bàn chất đống thức ăn. Nhưng xương của những thường dân sống trong thành phố lại tiết lộ một câu chuyện khác.
Giáo sư Jerry Rose, Đại học Arkansas, Mỹ và nhóm của mình đang phân tích những mẩu xương từ Amarna: “Những mẩu xương chúng tôi tìm thấy không tương thích với lối sống đó. Thức ăn không hề thừa thãi và chắc chắn cũng không có giá trị dinh dưỡng cao. Đây không phải là một thành phố được quan tâm.”
Công trình tái hiện lại Armana trải dài khoảng 10km (Ảnh: BBC) |
Đền đài dinh thự đòi hỏi hàng nghìn các khối đá lớn, làm việc trong cái nóng 40oC mùa hè, công nhân có lẽ phải lấy đá và vận chuyển quãng dường 2,5 km về thành phố.
Di vật xương cho thấy nhiều công nhân bị tổn thương cột sống và nhiều chấn thương khác. Giáo sư Rose cho rằng: “Những người này phải lao động vô cùng cực nhọc ở tuổi đời còn rất trẻ và phải tải nặng. Tỉ lệ chết trẻ giữa những người Amarna cao đến mức sửng sốt. Không nhiều người sống qua tuổi 35. Hai phần ba dân số chết trước tuổi 20.”
Nhưng có lẽ lịch làm việc khủng khiếp này chưa đủ để giải thích sự chết chóc ở Amarna.
Con trai của Akhanaten - Tutankhamen, chết ở tuổi 20 và các nhà khảo cổ bắt đầu tin tưởng rằng có thể có một trận dịch ở đây. Giả thiết này trùng với những ghi chép lịch sử của người Hittie, kẻ thù của người Ai Cập, kể về sự tàn phá của một trận dịch lây lan từ những người Ai Cập bị bắt làm tù binh trong thời đại trị vì của Tutankhamen. Có thể trận dịch này là nguyên do cuối cùng hủy diệt người dân của Amarna.