Biến thể XBB.1.16 (Arcturus) được WHO xếp vào nhóm biến thể đang được theo dõi. Tỷ lệ ca nhiễm biến thể này đang gia tăng ở các nước châu Á bao gồm cả các nước Đông Nam Á như Indonesia hay Thái Lan. Tới nay Việt Nam chưa phát hiện ca nhiễm biến thể Covid-19 này.
Biến thể Arcturus, hay XBB.1.16, là một biến thể phụ của Omicron và là một phần của lớp biến thể phụ XBB mới. Theo WH , XBB.1.16 là sự tái tổ hợp của BA.2.10.1 và BA.2.75 và có chung đột biến với XBB.1.5. Các đột biến của biến thể mới này có liên quan đến các dấu hiệu tăng khả năng lây truyền và mức độ lây nhiễm cao hơn.
Kể từ ngày 27/3, trình tự XBB.1.16 đã được báo cáo từ 29 quốc gia. Số ca nhiễm biến thể XBB.1.16 đã tăng từ khoảng 0,21% trong tổng số ca nhiễm Covid-19 trên toàn thế giới vào cuối tháng 2 lên ước tính 3,96% một tháng sau đó.
Biến thể XBB.1.16 là một biến thể phụ của Omicron.
1. Biến thể XBB.1.16 lây lan như thế nào?
Theo Prevention, có vẻ như do có thêm một sự đột biến trong protein gai, từ các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy, biến thể Arcturus dễ lây nhiễm hơn và do đó khiến số ca đang gia tăng. Tuy nhiên dường như biến thể không gây ra tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Đây cũng chính là lý do mà WHO xếp XBB.1.16 vào nhóm biến thể đang được theo dõi thay vì là một biến thể đáng lo ngại.
Theo Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins, biến thể này cũng có nhiều khả năng lẩn tránh miễn dịch có được trước đó đối với lần nhiễm bệnh gần đây - một lần nữa - điều này cho thấy việc có thêm một đột biến trong protein gai của biến thể XBB1.16 và khiến bệnh dễ lây lan hơn so với các biến thể trước đó.
2. Làm cách nào để phân biệt biến thể XBB.1.16 với các biến thể khác?
Một số dữ liệu sắp được công bố cho thấy rằng có lẽ triệu chứng khi nhiễm biến thể XBB.1.16 có thể khác biệt. Tiến sĩ - Giáo sư Willaim Schaffner của Trường Y khoa Đại học Vanderbilt nói: "Có vẻ như XBB.1.16 gây ra các cơn sốt cao hơn - điều này vốn không phải lúc nào cũng nổi bật khi nhiễm Covid-19. Đồng thời, khi nhiễm biến thể này mọi người báo cáo các cơn ho xuất hiện tương tự như các biến thể trước đó".
Tuy nhiên, Tiến sĩ Schaffner cũng cho biết thêm: "Nhưng dường như ở trẻ em, nhiễm biến thể XBB.1.16 gây ra một triệu chứng dễ nhận biết hơn so với các biến thể trước đây đó là viêm kết mạc và viêm bên trong mí mắt gây ngứa và mắt có màu đỏ".
Một số dữ liệu sắp được công bố cho thấy rằng có lẽ triệu chứng khi nhiễm biến thể XBB.1.16 có thể khác biệt. (Ảnh: ST).
Đồng quan điểm với Tiến sĩ Schaffner, Tiến sĩ Amesh A. Adalja, MD của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ cũng cho rằng, ngoài một số báo cáo liên quan tới viêm kết mạc và viêm mí mắt thì biến thể Arcturus vẫn có các triệu chứng rất giống với các biến thể Omicron khác.
Như vậy có thể thấy, các triệu chứng nhiễm biến chủng XBB.1.16 dường như đặc trưng hơn bởi:
- Sốt cao hơn
- Một số bị viêm kết mạc, đặc biệt ở trẻ em.
Tuy nhiên, ngoài các đặc điểm này thì phần lớn các triệu chứng nhiễm Covid-19 khác đều là các dấu hiệu quen thuộc. Và bạn cũng cần nhớ rằng vẫn cần những dữ liệu lớn hơn để kiểm tra xem các triệu chứng này có phải là đặc trưng của biến thể XBB.1.16 không khi cân nhắc đến mức độ phổ biến từ các nghiên cứu chính thống.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) thì các triệu chứng phổ biến nhất của Covid-19 vẫn là:
- Sốt hoặc ớn lạnh
- Ho
- Thở gấp hoặc khó thở
- Mệt mỏi
- Đau cơ hoặc nhức mỏi cơ thể
- Đau đầu
- Mất vị giác hoặc khứu giác
- Đau họng
- Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Bệnh tiêu chảy.
3. Có vaccine nào chống lại biến thể XBB.1.16 không?
Khi xuất hiện các biến thể mới, luôn có câu hỏi đặt ra rằng: "Liệu vaccine hiện tại có giúp chống lại các biến thể mới hay không?". Các nhà khoa học cho biết, hiện tại vẫn còn quá sớm để biết mức độ bảo vệ của các công thức vaccine phòng Covid-19 hiện tại đối với biến thể XBB.1.16.
Liệu vaccine hiện tại có giúp chống lại các biến thể mới hay không? (Ảnh: ST)
Tuy nhiên, việc tiêm phòng vaccine Covid-19 đầy đủ giúp làm giảm nguy cơ mắc bất kì nhiễm trùng nghiêm trọng nào từ các biến thể, bao gồm cả các chủng Omicron đang thịnh hành.
Tiến sĩ Schaffner cho biết, đối với việc điều trị nhiễm trùng, các phương pháp điều trị mà chúng ta có hiện nay, chẳng hạn như Paxlovid, sẽ hoạt động tốt với biến thể phụ mới này.
4. Biến thể XBB.1.16 có làm tăng nguy cơ mắc Covid kéo dài không?
Tiến sĩ Schaffner cho biết còn quá sớm để nói liệu biến thể này có nhiều hay ít khả năng dẫn đến Covid kéo dài hay không. Điều đó nói lên rằng, các biến thể Omicron có xu hướng ít gây ra các trường hợp mắc Covid kéo dài hơn, đặc biệt là ở những "quần thể" đã được tiêm phòng.
Tóm lại, còn quá sớm để kết luận nhiều điều về biến thể XBB.1.16, việc mà mọi người có thể làm để chống lại sự lây nhiễm Covid-19 vẫn là rửa tay sạch sẽ, thường xuyên; đeo khẩu trang ở những nơi đông người có nguy cơ lây nhiễm cao; giữ khoảng cách với người bị ốm cùng các nguyên tắc khác mà Bộ Y tế đã khuyến cáo bao gồm cả tiêm chủng đầy đủ các mũi ngừa Covid-19 nhắc lại khi đủ điều kiện.