Tại sao trong thời gian qua, chúng ta có nhiều trận động đất? Phải chăng hoạt động động đất đang ngày càng gia tăng? Điều đó có nghĩa là một trận động đất lớn sẽ xảy ra?
Hiện mỗi năm, các trạm quan trắc trên thế giới ghi nhận được 12.000 - 14.000 trẩn động đất lớn, nhỏ. Phải chăng số lượng các trận đợng đất ngày càng gia tăng? Chưa chắc... Các nhà chuyên môn cho rằng, với sự phát triển của các phương tiện truyền thông cùng việc tăng cường số lượng quan trắc nên con người ngày càng ghi nhận nhiều hơn số vụ động đất.
Thực tế, có vẻ như hiện nay, chúng ta đang ngày càng hứng chịu nhiều trận động đất. Những trận động đất có cường độ từ 7 Richter trở lên vẫn còn diễn ra khá liên tục. Cho dù theo ghi nhận, động đất có khả năng gia giảm trong những năm gần qua.
Có một vài nguyên nhân dẫn đến điều đó
- Một phần giải thích có lẽ trong vòng 20 năm qua trở lại đây, hàng năm, chúng ta đã có thể xác định được chính xác vị trí của nhiều trận động đất.
Sở dĩ như vậy là bởi vì số lượng các trạm quan trắc địa chấn đã gia tăng một cách đáng kinh ngạc khắp toàn cầu. Bên cạnh đó, các phương tiện trao đổi thông tin khắp thế giới ngày càng rộng rãi và thuận tiện.
Năm 1931, thế giới có khoảng 350 trạm. Còn hiện nay, con số đã tăng lên hơn 4.000 trạm quan trắc. Dữ liệu từ các trạm này đã được truyền đi rất nhanh bằng telex, máy tính và vệ tinh. Sự gia tăng các trạm quan trắc và tiếp nhận thông tin nhanh cho phép chúng ta xác định vị trí của nhiều trận động đất nhỏ, mà nhiều năm trước đó, chúng ta không thể phát hiện được.
Những trận động đất có cường đ từ 7 Richter trở lên vẫn còn diễn ra khá liên tục. (Ảnh: Channel-japan.com) |
Đồng thời, cũng bởi vì tiến bộ trong trao đổi thông tin và ngày càng nhiều quan tâm đến các thiên tai, cộng đồng ngày nay hiểu biết hơn về động đất.
Sau một thời gian dài ghi nhận (khoảng năm 1900), các nhà khoa học của USGS đã ghi nhận mỗi năm có 18 trận động đất lớn (7,0 - 7,9 Richter) và một trận động đất rất lớn (từ 8 Richter trở lên).
Tuy nhiên, hãy nhìn lại 32 năm trước, từ 1969 - 2001, theo ghi nhận của USGS, trong giai đoạn 1992 và 1995 - 1997, số lượng động đất mỗi năm cũng chỉ tương đương vào thời điểm những năm 1971. Năm 1970 và 1971 lần lượt có 20 và 19 trận động đất lớn. Nhưng những năm sau đó, số trận động đất lớn cũng chỉ khoảng 18 mỗi năm.
- Dân số nằm trong vùng nguy cơ cao đang gia tăng. Trong khi số lượng các trận động đất lớn vẫn còn xảy ra khá nhiều, mật độ cư dân trong vành đai động đất cũng liên tục gia tăng. Ở một số quốc gia, các công trình xây dựng mới cùng với với sự gia tăng dân số có sự chuẩn bị kháng chấn rất tốt, nhưng nhiều quốc gia khác thì không. Do đó, chúng ta hiện đang đối mặt với tỷ lệ thương vong nhiều hơn từ những trận động đất có cùng cường độ.
- Truyền đạt thông tin toàn cầu ngày càng tốt hơn. Ví dụ, khoảng chừng một thập kỷ trước, đối với một sự kiện đáng đưa thành tin như vài trăm người chết bởi một trận động đất ở Indonesia hay miền Đông Trung Quốc, giới truyền thông thế giới sẽ chỉ phải mất vài ngày hoặc thậm chỉ cả hàng tuần mới biết được.
Nên khi có thể dùng được, thông tin đó sẽ bị nhét trong vào các trang trong của tờ báo. Lúc đó, internet đại chúng cũng chưa ra đời. Còn hiện nay, chúng ta có thể tiếp nhận thông tin một cách nhanh chóng gần như ngay lập tức.
- Bên cạnh số lượng trung bình của các trận động đất lớn mỗi năm vẫn diễn ra khá nhiều, động đất có xu hướng xảy ra thành từng cụm. Đây là điều đã được dự báo bởi nhiều mô hình thống kê khác nhau.
Điều đó không có nghĩa là các trận động đất xảy ra trong cùng một khu vực, mà có thể diễn ra có thể gần như đồng thời. Nhưng chỉ khi có một cụm động đất nào xảy ra, đặc biệt là khi chúng được tuyên truyền rộng rãi trên báo chí, người ta mới chú ý đến sự liên quan. Còn trong thời điểm bất thường, khi không có bất cứ một trận động đất nào gây thiệt hại lớn, dường như chẳng ai để ý tới.
Các hoạt động động đất gia tăng liên tục trong cùng một thời điểm không có nghĩa là dự báo cho một trận động đất lớn. Tương tự, tình trạng không hoạt động, hoặc thiếu các dấu hiệu dự báo, không có nghĩa là một trận động đất lớn không xảy ra. Tất cả chỉ là một phần của các trạng thái biến đổi tự nhiên của hiện tượng động đất. Không có phương pháp nào để chúng ta biết được khi nào thì có một trận động đất lớn xảy ra.
Tập hợp đánh giá tất cả các tình huống nho nhỏ, đặc biệt là trong lĩnh vực địa nhiệt, là rất phổ biến. Và mô hình các trận động đất có cường độ lớn thường được mô tả kèm theo các chuỗi dư chấn. Tất cả đều bình thường và để dự báo hoạt động của động đất.
Hương Cát
Theo Chương trình Cảnh báo Động đất thuộc Nghiên cứu Địa chất Hoa Kỳ USGS - United States Geological Survey, Vietnamnet