Các động vật có tính xã hội thường tụ tập để bảo vệ hoặc giao phối hoặc để vây bắt những con mồi lớn hơn, nhưng tại một trường Đại học tại California, Berkeley, một nhà sinh vật học đã nhận thấy các con cua ẩn sĩ có một chương trình nghị sự xã hội tự phục vụ: để đẩy những con cua ẩn sĩ khác ra khỏi vỏ của nó và chuyển đến một cái “nhà” rộng hơn. Theo ScienceDaily, 26/10/2012.
Tất cả các con cua ẩn sĩ (còn có tên khác là ốc mượn hồn) đều thích hợp với các vỏ ốc để làm nhà cho chúng, nhưng hàng chục hoặc một số lượng tương tự như thế loài sinh vật này trên đất liền - những sinh vật cảnh phổ biến - là loài duy nhất làm rỗng và tu sửa lại những chiếc vỏ của chúng, đôi lúc gấp đôi thể tích bên trong. Điều này sẽ cung cấp nhiều không gian để phát triển, nhiều “phòng” cho những quả trứng - đôi khi hàng ngàn quả trứng - và một “ngôi nhà” nhẹ hơn hơn để kéo lê vòng quanh khi chúng đánh nhau.
“Nhưng những vỏ ốc rỗng là rất hiếm trên đất liền, vì vậy hi vọng tốt nhất của việc chuyển sang “nhà” mới là đẩy những con khác ra khỏi những chiếc vỏ đã được tu sửa”, Mark Laidre, một nhà sinh vật học đã báo cáo về hành vi bất thường này trên tạp chí Current Biology trong tháng này.
Khi ba con hoặc nhiều hơn ba con cua ẩn sĩ tụ tập lại, chúng gây chú ý một cách nhanh chóng, hàng chục những con khác háo hức để trao đổi. Chúng thường tạo thành một đường “conga”, từ nhỏ nhất tới rộng nhất, mỗi con bám vào những con cua ẩn sĩ nằm trước nó, và khi một con cua ẩn sĩ không may bị trượt ra khỏi vỏ của nó, đồng thời di chuyển vào những vỏ lớn hơn.
“Con cua ẩn sĩ đã bị kéo mạnh ra khỏi vỏ của nó thường bỏ đi với cái vỏ nhỏ nhất, mà cái vỏ này không thể thực sự bảo vệ nó”, Laidre thuộc khoa sinh học Intergrative nói. “Sau đó nó có thể bị ăn thịt bởi các loài động vật khác”.
Laidre nói hành vi bất thường của những con cua ẩn sĩ là một ví dụ hiếm có về cách phát triển để tận dụng lợi thế của sự thích hợp riêng biệt, trong trường hợp này, đất liền so với đại dương, dẫn đến một sản phẩm phụ bất ngờ: sự xã hội hoá ở một sinh vật thường sống đơn độc.
“Không quan tâm đến việc những con cua ẩn sĩ sửa đổi vỏ của chúng chính xác đến mức nào, chúng minh hoạ một sự thật quan trọng về tiến hoá: các loài động vật đã thay đổi và tu sửa môi trường sống xung quanh chúng trong suốt lịch sử của cuộc sống”. Nhà tiến hoá sinh vật Geerat J. Vermeij, Đại học UC Davis viết trong một bình luận trên ScienceDaily.
Trong nhiều thập kỷ, Vermeij đã nghiên cứu hành vi của động vật ảnh hưởng như thế nào đến sự tiến hoá của chính chúng - điều mà các nhà sinh học gọi là “sự cấu trúc thích hợp” - trái ngược với ý kiến nổi tiếng của Darwin rằng môi trường tác động lên quá trình tiến hoá thông qua chọn lọc tự nhiên.
“Các sinh vật không phải chỉ là những con tốt thụ động phụ thuộc vào “ý thích” chọn lọc về kẻ thù và các đồng minh, mà chúng còn tham gia tích cực trong việc tạo ra và chỉnh sửa các điều kiện nội tại cũng như các điều kiện bên ngoài của cuộc sống”, Vermeij kết luận.
Laidre đã thực hiện nghiên cứu của ông trên bờ biển Costa Rica, Thái Bình Dương, nơi có thể tìm thấy hàng triệu con cua ẩn sĩ Coenobita compressus dọc theo các bãi biển nhiệt đới.
Hầu hết trong số khoảng 800 loài cua ẩn sĩ đều sống dưới đại dương, nơi mà các vỏ ốc rỗng rất phổ biến.
Tuy nhiên trên mặt đất, các vỏ ốc chỉ có từ biển do bị sóng đánh dạt lên bờ. Sự hiếm có của chúng và sự thật rằng một vài kẻ săn mồi trên đất liền có thể đập vỡ những chiếc vỏ này để bắt những con cua ẩn sĩ có lẽ là nguyên nhân để những con cua ẩn sĩ tu sửa lại vỏ nhằm làm chúng nhẹ hơn và rộng rãi hơn, Laidre nói.
Tầm quan trọng của những chiếc vỏ đã được tu sửa lại trở nên rõ ràng sau một thí nghiệm, trong đó Laidre đã kéo những con cua ẩn sĩ ra khỏi vỏ của chúng và thay vào đó cung cấp cho chúng một vỏ ốc rỗng mới. Nhưng không có con nào sống sót. Ông nói: “Rõ ràng chỉ những con cua ẩn sĩ nhỏ nhất mới tận dụng vỏ mới, ngay cả khi nó vừa với bên trong của chiếc vỏ chưa được tu sửa, nó vẫn phải kéo dài thời gian và năng lượng để làm rỗng cái vỏ, và điều này là một điều mà các con cua ẩn sĩ ở tất cả các kích cỡ muốn tránh nếu có thể".
Công trình này được tài trợ bởi Viện Miller của UC Berkeley.