Trong một hang động ở Slovenia, hàng triệu du khách đang nín thở theo dõi con manh giông mẹ, loài động vật lưỡng cư kỳ lạ và quý hiếm với biệt danh "rồng non", canh gác hàng chục quả trứng.
Hang động Postojna, nằm cách thủ đô Ljubljana của Slovenia một giờ lái xe về phía tây nam, rất rộng lớn, nó có đường sắt riêng. Đây là một trong những điểm tham quan dưới lòng đất thu hút nhiều khách du lịch nhất ở châu Âu.
Người dân địa phương đã biết đến hang động trong nhiều thế kỷ và bắt đầu từ năm 1818, sau chuyến đi của Franz I người Áo, Hoàng đế La Mã cuối cùng của châu Âu, khách du lịch đã ghé thăm nơi này nhiều hơn.
Hang động lớn trải dài đến 24 km với mạng lưới các khoang và đường hầm dưới lòng đất, có một đoàn tàu nhỏ chạy bên trong hang. Hành trình xuống độ sâu 115 mét đôi khi đưa du khách qua những đường đi chỉ rộng khoảng 1 mét.
Tuy nhiên, điều gây ấn tượng với các nhà khoa học là những sinh vật kỳ lạ trong hệ thống hang động Postojna, không giống bất cứ nơi nào khác trên Trái Đất.
Một trong những loài đặc sắc sống trong hang đó là "rồng con", có tên khoa học là Olms, thực chất là một loài kỳ nhông mù, dài khoảng 25 cm, sinh sống dưới nước.
Người dân địa phương gọi chúng là "rồng con" vì họ phát hiện chúng trong hang, thường là nơi ở của rồng và họ tin rằng đây là con của rồng.
Một con manh giông cái tại hang động Postojna, Slovenia, vừa đẻ 50-60 quả trứng và ba trong số đó có dấu hiệu phát triển. Các nhà khoa học chưa rõ bao nhiêu quả trứng sẽ nở hoặc thời gian chính xác để trứng nở là bao lâu.
Con manh giông mẹ ở hang động Postojna, Slovenia. (Ảnh: Iztok Medja).
"Ngay lúc này, ba quả trứng có vẻ là ứng cử viên tốt", Saso Weldt, nhà sinh vật học làm việc tại hang động chia sẻ với BBC. Ông và đồng nghiệp đã chụp nhiều bức ảnh phơi sáng trong hang động tối để theo dõi sự phát triển của những bào thai nhỏ xíu.
Theo Weldt, thời gian nở của trứng chỉ là ước tính không chắc chắn, dựa trên đàn manh giông gây dựng vào những năm 1950 trong phòng thí nghiệm dưới lòng đất ở dãy Pyrenees, Pháp. Tại đó, chúng sống trên dòng nước ấm ở nhiệt độ 11 độ C. Trong hang động Postojna, nhiệt độ mát hơn ở 9 độ C, vì vậy thời gian ấp có thể sẽ kéo dài.
Con manh giông đẻ 50 - 60 quả trứng và vẫn đang đẻ thêm mỗi ngày. (Ảnh: Iztok Medja).
Đây là cơ hội độc đáo để quan sát manh giông sinh sản trong hang động, nơi loài này đã sinh sống hàng triệu năm. "Điều đặc biệt là không có nhiều dữ liệu liên quan đến quá trình sinh sản của nhóm động vật này", Dusan Jelic, nhà khoa học chuyên nghiên cứu manh giông hoang dã ở Croatia, cho biết. "Trong thiên nhiên hoang dã, chúng tôi chưa bao giờ tìm thấy trứng hay ấu trùng. Chúng có thể nằm lẫn ở một số địa điểm bên trong hệ thống hang động".
Nó có thể sống đến 100 năm và tồn tại trong một thời gian dài mà không cần ăn. Primož Gnezda cho biết: "Chắc chắn là 7 năm. Trong 2 hoặc 3 năm đầu, chúng có thể không ăn mà không gặp vấn đề gì. Nhưng sau đó bắt đầu giảm cân, ngừng di chuyển và nằm im một chỗ chờ con mồi đi qua. Nếu nhịn đói lâu hơn 7 năm, một số con có thể chết, một số có thể vẫn sống sót tùy thuộc vào sự trao đổi chất của mỗi cá thể".
Là loài động vật có xương sống duy nhất sống trong hang động ở châu Âu, manh giông thích nghi rất tốt với nơi cư trú dưới đất của chúng: những hang động đá vôi, được tạo ra khi nước ăn mòn những vách đá dễ hòa tan. "Trong 200 triệu năm, môi trường sống của chúng không hề thay đổi", BBC dẫn lời tiến sĩ Jelic.
Tuy nhiên loài động vật này và đặc biệt là trứng của chúng rất dễ tổn thương trước những thay đổi của chất lượng nguồn nước và nhiệt độ. Vào năm 2013, một con manh giông trong hang động Postojna cũng đẻ trứng nhưng không có quả nào nở và nhiều quả bị những con manh giông khác ăn mất.
Lần này, những người quản lý thủy cung tại hang Postojna đã chú ý hơn. Tất cả những con manh giông khác trừ con mẹ được chuyển đi và thủy cung được che chắn để bảo vệ trứng trước ánh sáng. Các nhân viên cũng bơm thêm oxy vào bể. Camera hồng ngoại lắp gần đó cho phép nhân viên và du khách theo dõi những gì đang diễn ra bên trong.
Những quả trứng cần ít nhất 4 tháng để nở. (Ảnh: Iztok Medja).
Thỉnh thoảng, con manh giông mẹ đảo qua để kiểm tra số trứng, đẻ thêm hoặc xua đuổi những loài giáp xác nhỏ háu đói mà nó không thể nhìn thấy, nhưng vẫn phát hiện được bằng cách sử dụng cơ quan nhạy cảm với điện từ bên trong mũi. Con vật cũng có khứu giác mạnh mẽ, giúp nó theo dõi những quả trứng.
"Những quả trứng có mùi, vì thế con mẹ có thể nhận ra quả nào bình thường và quả nào hỏng. Do thức ăn trong hang động rất khan hiếm, nó ăn những quả không thể thụ thai", Weldt giải thích.
Manh giông là một loài vật biểu tượng của Slovenia. Khi lũ lụt cuốn chúng ra khỏi các hang động cách đây hàng trăm năm, chúng được gọi với cái tên "rồng non". Ngoài ra, loài vật này còn được gọi là "cá người" do có màu da tương tự con người.