Các loại da làm từ thực vật như xương rồng, vỏ táo...được đánh giá cao về ý tưởng thân thiện với môi trường và động vật, nhưng liệu chúng có phải là sự lựa chọn hoàn hảo không?
Qua bộ phim “Slay” của Rebecca Cappelli (nhà làm phim người Pháp từng đoạt giải thưởng và nhà hoạt động vì quyền động vật), chúng ta có thể thấy quá trình động vật trở thành một món phụ kiện trông như thế nào. Có lẽ từ phù hợp nhất để mô tả sự thật này là “tàn ác”. Đã đến lúc ngành thời trang phải trả lời câu hỏi quan trọng: “Liệu chúng ta có thể chấp nhận việc làm hại động vật vì thời trang không?”.
Hiện nay, có rất nhiều chất liệu thay thế da thật.
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều chất liệu thay thế da thật. Các thương hiệu thời trang cũng liên tục đưa ra các tuyên bố xanh. Nhưng câu hỏi đặt ra là bao nhiêu phần trăm trong các lời hứa hẹn này là sự thật? Họ sẽ không bao giờ tiết lộ các món đồ giả da thực chất được làm từ chất liệu gì.
Cách duy nhất để tìm hiểu về quá trình “xanh hóa” của các nhà cung cấp da thay thế là kiểm tra vật liệu của họ. Viện Nghiên cứu Da và Vật liệu Tổng hợp (FILK) ở Freiberg đã làm điều đó bằng cách đặt các mẫu da thuần chay dưới kính hiển vi. Viện FILK đã điều tra các lựa chọn thay thế da nổi tiếng nhất và so sánh chúng với da động vật. Trong bản báo cáo tóm tắt, các nhà nghiên cứu cho biết động lực đằng sau dự án của họ là: “Người tiêu dùng cần được tự quyết định những gì họ muốn. Họ cần phải biết họ đang mua cái gì. Các tuyên bố mập mờ, gây hiểu lầm [về các sản phẩm giả da] không giúp ích gì cho người mua cả. Nghiên cứu này giúp mọi người hiểu rõ rằng da thuộc là một chất liệu tự nhiên. Dù ngày nay con người đã có rất nhiều công nghệ mới nhưng vẫn chưa thể tái tạo 100% đặc tính của da thật”.
Bài báo từ FILK không chỉ xem xét sự khác biệt về cấu tạo của các vật liệu thay thế so với da, mà còn kiểm tra chất lượng hiệu suất cần có của chúng trong việc sản xuất giày dép, quần áo, găng tay. Desserto, Pinãtex, Appleskin, Vegea là bốn ví dụ nổi tiếng về các lựa chọn thay thế da hiện nay. Các loại ra này được làm từ thực vật với tầm nhìn thân thiện với môi trường, nhưng chúng đều có những hạn chế. Dưới đây là kết quả chúng ta thu được sau khi xem xét chúng dưới kính hiển vi.
1. Da làm từ xương rồng
Desserto là nhà cung cấp sản phẩm thay thế da làm từ chất thải xương rồng ở Mexico. Phát minh này đã được ngành công nghiệp thời trang hoan nghênh và giành được nhiều giải thưởng, như “Giải thưởng LVMH”. Tuy nhiên, FILK phát hiện ra rằng sản phẩm này là một loại vải dệt phủ PUR được hỗ trợ bằng polyester. Phần cứng và phần bọt bên dưới lớp trên cùng chứa đầy nhựa. Dạng hỗn hợp của da thuần chay kết hợp với sợi tự nhiên chứa dầu là một thảm họa đối với môi trường vì việc tháo rời các vật liệu là không thể. Nghiên cứu cũng cho thấy Desserto chứa năm chất bị hạn chế là butanone oxime, toluene, isocyanate tự do, folpet (một loại thuốc trừ sâu hữu cơ) và còn có dấu vết của chất hóa dẻo Diisobutyl phthalate (DIBP).
2. Da làm từ dứa
Pinãtex là một sản phẩm nổi tiếng khác của công ty Tây Ban Nha Ananas Anam. Chất liệu may mặc của họ là vải không dệt làm từ sợi lá dứa và PLA (axit polylactic), được phủ bằng nhựa sắc tố hoặc được đúc bằng màng PUR có độ bền cao. FILK lưu ý rằng đây là một loại vải không dệt được làm từ sợi tự nhiên, được phủ một lớp polyme mỏng tương tự như polyacrylate. Có sự khác biệt về nguyên liệu giữa axit polylactic (PLA) và Polyacrylate. Nghiên cứu đã tìm thấy các chất có hại sau đây trong sản phẩm: chất hóa dẻo Diisobutyl phthalate (DIBP).
3. Da làm từ táo
Appleskin là một sản phẩm của Ý, được phát triển với sự giúp đỡ của công ty dệt may Frumat. Da táo được làm từ sản phẩm phụ của ngành công nghiệp nước ép táo. Lõi và vỏ táo sau khi bị vứt vào thùng rác sẽ được xử lý thành bột giấy trộn với polyurethane để tạo ra một loại da thay thế. Các chất có hại sau đây đã được tìm thấy trong Appleskin: butanone oxime và dấu vết của dimethylformamide (DMFa).
4. Da làm từ nho
Vegea là sản phẩm đến từ khu vực phía Bắc nước Ý. Vài năm trước tại Hội nghị thượng đỉnh thời trang Copenhagen, một thành viên trong nhóm đã nói rằng Vegea muốn phát triển sản phẩm 100% không chứa nhựa. Nhưng các thương hiệu thời trang (khách hàng của Vegea) đã buộc họ phải sử dụng các hóa chất thêm vào. FILK phát hiện ra một trong số các chất có hại là toluene.
Về hiệu suất của da thực vật, nghiên cứu cho thấy độ bền kéo của các chất liệu trên đều không bằng da thật. Đặc biệt, Pinãtex không dùng được lâu, nghĩa là sản phẩm may mặc sẽ có tuổi thọ ngắn. Liên tục mua mới quần áo cũng không phải là hành động thân thiện với môi trường. Điều này đặt ra những câu hỏi như liệu da động vật có phải là lựa chọn tốt hơn để kéo dài tuổi thọ quần áo hay không? Các loại da làm từ thực vật có thể giúp tái chế lượng rác thải khổng lồ nhưng vẫn gây ảnh hưởng rất lớn đến môi trường.