"Song trùng" hay doppelgänger là hiện tượng mà 2 người hoàn toàn xa lạ, không có quan hệ huyết thống lại sở hữu khuôn mặt giống nhau đến lạ kỳ.
Một hiện tượng thú vị mà giới khoa học gia vẫn đang dành nhiều thời gian, công sức tìm hiểu và thậm chí thu hút cả các nhiếp ảnh gia hay người dân tò mò là "song trùng", hay doppelgänger. Thậm chí, có nhiều người tin rằng ở đâu đó trên thế giới gần 8 tỷ người này sẽ có ai đó trông giống hệt bạn, dù không có chút liên hệ huyết thống nào.
Thậm chí, nhiều người mê tín còn cho rằng song trùng là hiện tượng không may mắn hay đó là do "ác quỷ giả dạng". Hoặc, theo thần thoại Ai Cập cổ, người ta tin rằng đó là một linh hồn sinh đôi có ý thức và cảm xúc giống hệt nhau. Tất nhiên, những niềm tin này đều không có cơ sở khoa học mà chỉ dựa vào yếu tố tâm linh, huyền ảo để giải thích những điều con người chưa thể hiểu được.
Hiện tượng "kẻ song trùng" - Hai người không có huyết thống nhưng lại rất giống nhau.
Tuy nhiên, quan niệm của người Ai Cập cổ nhìn vậy mà lại có ý nào đó thuyết phục, theo một nghiên cứu mới đây.
Nghiên cứu này dựa trên 32 cặp doppelgänger không có quan hệ họ hàng từ khắp nơi trên thế giới, cho thấy 2 người có nét tương đồng mạnh mẽ trên khuôn mặt có nhiều khả năng chia sẻ bộ gene tương đồng đáng kể, và thậm chí có cách hành xử giống nhau. Tuy nhiên, các gene được kích hoạt hoặc hệ thống vi sinh vật trong cơ thể vẫn khác nhau.
Những "cặp sinh đôi" không cùng huyết thống này chưa từng biết đến nhau, mà được tìm thấy thông qua dự án dày công của nhiếp ảnh gia và nghệ sĩ người Canada François Brunelle - người đã dành 25 năm tìm kiếm và chụp ảnh những người song trùng.
Một tác giả chính của nghiên cứu, Giám đốc Viện Nghiên cứu Josep Carreras Leukaemia ở Tây Ban Nha Manel Esteller cho biết kiểu gene của những người có khuôn mặt giống nhau rất tương đồng.
Tính cách bị ảnh hưởng lớn do gene?
Trong nghiên cứu, 32 cặp song trùng này hoàn thành bảng câu hỏi về lối sống và sinh trắc học trong ngôn ngữ mẹ đẻ của họ. Sau đó, họ lọc ra 16 cặp được 3 thuật toán nhận diện khuôn mặt coi là có độ giống nhau cao nhất để tiếp tục nghiên cứu.
Họ tiếp tục phát hiện ra những người này rất giống nhau về nhiều mặt, ví dụ như thói quen hút thuốc, trình độ học vấn và cả cân nặng - một dấu hiệu rằng các hành vi có thể bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi gene.
Hiện tượng người giống người không phải quá hiếm, khi nhiều người nổi tiếng cũng khiến người hâm mộ bối rối vì ngoại hình quá giống nhau của họ với một ai đó khác.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng kết quả này không chỉ có nhiều ý nghĩa về mặt di truyền, mà còn có tác động trong việc trả lời các câu hỏi liên quan đến việc định hình con người: Liệu chúng ta hành xử như nào dựa vào một phần được quyết định bởi gene, hay là có được do lối sống và ngoại cảnh tác động?
Có lẽ điều thú vị nhất là những điểm tương đồng di truyền này giữa các doppelgängers không có quan hệ họ hàng xảy ra một cách tình cờ ngẫu nhiên, ngụ ý rằng số mẫu mà bộ gene của con người có thể được tạo ra là hữu hạn, đặc biệt là trên một hành tinh đang tiến nhanh đến dân số 8 tỷ người.
Các nhà nghiên cứu nói rằng phát hiện của họ có thể được sử dụng trong các lĩnh vực như tiến hóa, y sinh và pháp y
"Những kết quả này sẽ có ý nghĩa trong tương lai trong pháp y - tái tạo khuôn mặt của tội phạm từ DNA - và trong chẩn đoán di truyền - bức ảnh khuôn mặt của bệnh nhân sẽ cung cấp cho bạn manh mối về bộ gene của anh ta hoặc cô ta", một nhà nghiên cứu nói. "Thông qua những nỗ lực hợp tác, thách thức cuối cùng sẽ là dự đoán cấu trúc khuôn mặt con người, dựa trên gene và các yếu tố khác".
Nhiếp ảnh gia dành 2 thập kỷ tìm kiếm những người song trùng
Từ năm 1999, François Brunelle đã đi tới 25 thành phố để tìm ra 250 cặp song trùng nhằm thực hiện bộ ảnh độc đáo có một không hai trong sự nghiệp nhiếp ảnh của mình.
Bộ ảnh "I'm not a look-alike" (tạm dịch: "Tôi không phải một bản sao") là nỗ lực của Brunelle nhằm tìm ra câu trả lời về hiện tượng lý thú này. Ông cho 2 người song trùng đứng cạnh nhau, chụp ảnh đen trắng với biểu cảm, trang phục và kiểu tóc na ná.
Dù hoàn toàn xa lạ, sự tương đồng đó đã gắn kết 2 con người này lại với nhau một cách diệu kỳ.
Đáng chú ý, trong số các "cặp sinh đôi" xa lạ mà ông tìm ra, có những người khác nhau về giới tính nhưng có đặc điểm khuôn mặt tương đồng đến bất ngờ. Ảnh được thực hiện vào lần đầu 2 người gặp nhau, nhưng biểu cảm, khuôn mặt của họ khiến người ta không thể không nghĩ rằng đây là những cặp sinh đôi hoặc anh em đã sinh sống cùng nhau hàng thập kỷ.
Dù hoàn toàn xa lạ, sự tương đồng đó đã gắn kết 2 con người này lại với nhau một cách diệu kỳ. Đặc biệt hơn nữa, nhiều cặp trong số họ có tính cách và lối hành xử tương đồng, càng làm các nhà khoa học nghiên cứu về sinh trắc phấn khích.
Ngày 27/10, hàng nghìn người tụ tập ở Công viên quảng trường Washington ở New York để tham gia cuộc thi tìm người giống nam diễn viên Timothée Chalamet nhất. Kết quả nghiên cứu cho thấy những người giống Chalamet gọi là người song trùng, có những đặc điểm di truyền tương tự nhau dù không liên quan về mặt sinh học. Các nhà khoa học phát hiện nhiều khả năng mỗi người đều có một người song trùng ở đâu đó, theo National Geographic.
Manel Esteller, nhà di truyền học phân tử ở Viện nghiên cứu bệnh bạch cầu Carreras ở Tây Ban Nha, kiểm tra những điểm tương đồng về gene giữa những người giống nhau trong loạt ảnh "I’m not a look-alike!" của nhiếp ảnh gia người Pháp - Canada François Brunelle. Brunelle giúp Esteller liên hệ với các cặp "người lạ song sinh" trong ảnh chụp của ông trên khắp thế giới. Họ gửi mẫu vật di truyền ở dạng mẫu phết ở họng. Esteller và cộng sự mất 4 năm thu thập và tìm tương quan trong dữ liệu di truyền trước khi công bố kết quả nghiên cứu năm 2022.
Đầu tiên, nhóm nghiên cứu xác định cặp nào giống nhau nhất. "Đó là một quá trình rất khách quan. Những người này được kiểm tra bởi 3 thuật toán nhận dạng gương mặt mà cảnh sát và sân bay sử dụng. Các cặp mà thuật toán không thể phân biệt giữa hai người được lựa chọn để nghiên cứu sâu hơn", Esteller cho biết.
Hệ gene của cặp song trùng được so sánh trực tiếp cùng với bản đồ di truyền biểu sinh (thay đổi hóa học với ADN ảnh hưởng tới cách nó biểu thị) và hệ vi sinh vật. Kết luận của Esteller là trong khi bản đồ di truyền biểu sinh và hệ vi sinh vật của họ hoàn toàn khác biệt, những người giống nhau không liên quan có cùng nhiều phần đặc trưng trong cấu tạo gene. Theo ông, trình tự gene kiểm soát các đặc điểm như cấu trúc xương, màu da, độ giữ nước, tất cả đều ảnh hưởng tới diện mạo. Ở hệ gene người, những trình tự này bao gồm vị trí đa kiểu hình trong đó cặp base ADN có các biến thể khác nhau và người song trùng chia sẻ cùng biến thể.
Người song trùng.
So sánh di truyền xác nhận những người siêu giống nhau trong nghiên cứu thực sự không liên quan, sự tương đồng về hình dáng và hệ gene. Thông qua nghiên cứu, Esteller hy vọng có thể thúc đẩy khoa học chẩn đoán bằng cách sử dụng nhận dạng gương mặt để phát hiện sớm bệnh di truyền hiếm gặp ở trẻ em.
Một nhà khoa học khác sử dụng dự án của Brunelle làm cơ sở cho nghiên cứu khoa học là Nancy Segal, giáo sư tâm lý học ở Đại học California Fullerton, giám đốc kiêm nhà sáng lập Trung tâm nghiên cứu song sinh. Nghiên cứu của bà tập trung vào các cặp song sinh, nhưng khi biết tới dự án của Brunelle, bà nhận ra cơ hội giải đáp một chủ đề khoa học gây tranh cãi.
"Một số nhà khoa học cho rằng sự tương đồng tính cách của cặp song sinh không phải do đặc điểm giống nhau về di truyền, mà do mọi người đối xử với họ giống nhau dựa trên diện mạo. Nếu nhận định của họ đúng, vậy người song trùng hẳn phải giống nhau về mặt tính cách bởi họ giống như cặp sinh đôi được nuôi riêng biệt", Segal nói.
Segal tiếp cận những người giống nhau trong bộ ảnh của Brunelle cũng như vài cặp bà gặp trong đời thực, sau đó đưa họ bảng trắc nghiệm tính cách để đo độ cởi mở, tính tự chủ, hướng ngoại, hòa đồng và ổn định. Bảng điểm của họ được so sánh với các cặp song sinh khác. Segal nhận thấy người song trùng không có khả năng chia sẻ cùng đặc điểm tính cách. Họ cũng không giống nhau khi Segal đo lòng tự tôn của họ. "Những người giống nhau không liên quan này có tính cách thực sự rất khác biệt", bà kết luận.