Các món đồ ăn có than hoạt tính trở thành trào lưu hấp dẫn nhiều người. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho biết loại chất này không hề có tác dụng như quảng cáo.
Những điều chưa biết về than hoạt tính
Than hoạt tính là gì?
Than hoạt tính là carbon đã được xử lý bằng carbon dioxide hoặc hơi nước siêu nóng ở nhiệt độ rất cao.
Than hoạt tính là carbon đã được xử lý.
Điều này tạo ra một rất nhiều các lỗ nhỏ trong carbon làm tăng diện tích bề mặt của nó và tạo ra nhiều nơi hơn cho các phân tử bị mắc kẹt; đây là những gì làm cho carbon trở thành một phương tiện lọc hiệu quả.
Các bộ lọc than hoạt tính cũng thường trải qua quá trình xử lý hóa học để tăng khả năng xử lý các chất ô nhiễm cụ thể. Bộ lọc kích hoạt được sử dụng đặc biệt trong các bộ lọc phân tử (đôi khi được gọi là bộ lọc hóa học hoặc bộ lọc pha khí).
Chúng thường sử dụng một kỹ thuật gọi là "hấp phụ". Nói một cách đơn giản, điều này có nghĩa là dán các phân tử lên các vật liệu có diện tích bề mặt cực cao.
Cấu trúc của than hoạt tính
Cấu trúc của than hoạt tính bao gồm hàng triệu lỗ siêu nhỏ nơi các hạt khí xâm nhập và ngưng tụ thành chất lỏng trên bề mặt carbon.
Một pound carbon có diện tích bề mặt hơn sáu triệu feet vuông cho phép carbon duy trì hiệu quả thu khí trong một thời gian dài, lên đến bốn năm trong một số ứng dụng HVAC.
Ứng dụng của than hoạt tính
Than hoạt tính gần đây trở thành một trào lưu, được các đầu bếp sử dụng để biến các món ăn thường ngày trở nên độc đáo, khẳng định chúng giúp tăng cường năng lượng, giúp da trắng hơn, giảm chướng bụng. Nhiều người, trong đó có không ít các ngôi sao, ca ngợi các lợi ích cho sức khỏe của than hoạt tính, nhất là khả năng thải độc.
Than hoạt tính được cho vào nhiều loại đồ ăn, thức uống. (Ảnh: Los Angeles Magazine).
Gốc rễ của việc than hoạt tính được cho là có khả năng thải độc là do chất này được sử dụng trong các ca cấp cứu cần giảm lượng chất độc, khi bệnh nhân uống phải thuốc độc hay uống thuốc quá liều. Than sẽ bám vào chất độc trong đường ruột, ngăn chúng không hấp thu vào máu, sau đó thải qua đường bài tiết.
Tuy nhiên, các nhà dinh dưỡng tự phong đã tranh thủ điều này để khiến người dùng hiểu sai về cách sử dụng và công hiệu của hoạt chất này. Việc nạp than hoạt tính vào cơ thể có vẻ là một trào lưu vô hại, nhưng bạn nên tránh sử dụng các sản phẩm chứa chúng vì nhiều lý do.
Than hoạt tính bám vào mọi thứ, trong đó có cả vitamin, khoáng chất và chất ôxy hóa trong thực phẩm bạn tiêu thụ. Điều này khiến cơ thể không thể hấp thu các dưỡng chất có lợi này.
Than hoạt tính không có công dụng như nhiều người quảng cáo. (Ảnh: Shutterstock).
Tương tự, than hoạt tính cũng có thể bám vào một số thành phần trong các thuốc chống trầm cảm hay giảm viêm, làm giảm công dụng của thuốc. Điều này có thể gây hại nghiêm trọng cho một số người, nhưng không được giải thích hay cảnh báo trên các sản phẩm chứa than hoạt tính.
Chất này chỉ bám vào các phân tử có trong dạ dày hay ruột của bạn vào lúc bạn sử dụng than hoạt tính. Chúng hoạt động khi tiếp xúc với những gì có trong ruột của bạn. Nếu bạn cố sử dụng chúng để thải độc cho số rượu hay bánh mì kebab bạn ăn tối hôm trước, điều đó là không thể vì tất cả đã ngấm vào máu. Than hoạt tính cũng khiến quá trình tiêu hóa của bạn chậm hơn, có thể gây buồn nôn hoặc táo bón.
Lịch sử của than hoạt tính
Có vẻ như việc sử dụng than hoạt tính đầu tiên có lẽ được thực hiện bởi người tiền sử cho một mục đích hoàn toàn khác ngày nay. Từ thời đồ đồng, loài người sử dụng than hoạt tính để loại bỏ tạp chất trong kim loại luyện để sản xuất đồng. Người Ai Cập cổ đại cũng phát hiện ra một tác dụng khác của than hoạt tính, và nó hoàn toàn không liên quan đến việc lọc không khí - chất bảo quản.
Nhưng người Ai Cập phát hiện ra rằng carbon có thể được sử dụng nhiều hơn chất bảo quản. Việc sử dụng carbon cho mục đích y học đầu tiên được ghi nhận trong các tài liệu của Ai Cập vào khoảng năm 1500 - 400 Trước công nguyên. Tiếp sau đó, gười Ấn Độ và Phoenicia cổ đại đã phát hiện ra các đặc tính chữa bệnh của than hoạt tính và bắt đầu sử dụng nó để lọc nước.
Gần đây hơn, vào những năm 1700, carbon được đề cập như một vật liệu hữu ích để kiểm soát mùi hôi từ loét hạch và nó cũng được kê toa cho các vấn đề về dạ dày.
Việc sử dụng than hoạt tính đầu tiên có lẽ được thực hiện bởi người tiền sử với mục đích khác hẳn ngày nay.
Vào giữa những năm 1800, carbon đã trở nên phổ biến như một phương pháp điều trị cho nhiều tình trạng y tế.
Vào năm 1857, một bác sĩ phẫu thuật quân đội tên là James Bird đã ghi lại: Cacbon trộn với vụn bánh mì hoặc men từ lâu đã trở thành hợp chất được yêu thích của bác sĩ phẫu thuật để tạo nên thuốc đắp chỗ sưng cho binh sĩ trong quân đội và hải quân
Các loại thuốc đắp chứa carbon cũng rất hữu dụng để loại bỏ vết loét và gần đây chất này đã giúp giảm bớt rất nhiều trong các trường hợp ung thư mở bằng cách làm dịu cơn đau, khắc phục bệnh tật (mùi hôi liên quan đến bệnh tật) và tạo điều kiện sự tách biệt cấu trúc bệnh hoạn khỏi các bộ phận xung quanh.
Trong Thế chiến I, mặt nạ khí đã sử dụng carbon để lọc một số loại khí chết người được sử dụng trong quân đội, nhưng việc sản xuất và sử dụng than hoạt tính chỉ bắt được sau Thế chiến II, cuối cùng dẫn đến sự phát triển của các bộ lọc không khí và than hoạt tính hiện đại.
Vào cuối thế kỷ 20, than hoạt tính đã được sử dụng trong nhiều ứng dụng trong mọi môi trường chăm sóc sức khỏe hiện đại, bao gồm cả băng vết thương, trong các đơn vị lọc thận, để điều trị quá liều thuốc và chữa bệnh thiếu máu ở bệnh nhân ung thư.
Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp sử dụng bộ lọc than hoạt tính trong các bộ lọc phân tử của mình, được thiết kế để loại bỏ các phân tử, khí và hơi từ không khí.
Các phân tử thường nhỏ hơn 1.000 đến 10.000 lần so với các hạt thâm nhập nhất đi qua các bộ lọc HEPA / ULPA.