Loài thằn lằn bay với sải cánh khổng lồ từng cai trị bầu trời 60 triệu năm trước và đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái kỷ Creta muộn. Tuy to xác, những con vật này không có răng.
Loài thằn lằn bay khổng lồ thuộc họ Azhdarchidae có sải cánh dài tới 12 mét và không có răng. Nghiên cứu mới cho thấy, chúng thay thế họ hàng có răng của chúng khoảng 90 triệu năm trước để trở thành loài chiếm ưu thế sau khi nồng độ cao của khí carbon dioxide giết chết các loài vi sinh vật biển quan trọng, dẫn tới tuyệt chủng hàng loạt, Livescience cho hay.
Thằn lằn bay Azhdarchid. (Hình minh họa: Mark Witton Darren Naish)
“Sự thay đổi loài thống trị từ loài thằn lằn bay có răng sang không có răng dường như phản ánh một số thay đổi cơ bản trong hệ sinh thái kỷ Phấn trắng mà chúng tôi vẫn chưa hiểu rõ”, Alexander Averianov từ Viện khoa học Nga nói.
Các tài liệu về hóa thạch cho thấy thằn lằn bay rất có thể là loài động vật có xương sống biết bay đầu tiên và chúng xuất hiện từ 220 triệu năm trước. Tên Azhdarchidae có nguồn gốc từ Ba Tư "aždarha" có nghĩa là con rồng.
Giới khoa học biết rất ít về loài thằn lằn bay, hóa thạch thu được phần lớn không đầy đủ nhất là những hóa thạch ở kỷ Creta muộn. Hầu hết hóa thạch về thằn lằn bay Azhdarchidae được bảo quản trong các lớp trầm tích, xương của chúng nhỏ hơn xương khủng long và còn sót lại rất ít, vì vậy các nhà khảo cổ học gặp rất nhiều khó khăn để ước tính thời kỳ sinh sống của chúng.
Sau khi kiểm tra 54 hóa thạch Azhdarchidae, Averianov đi đến kết luận rằng hầu hết các loài thằn lằn bay không có răng có thể sống ở gần hồ và dọc theo bờ biển, tuy nhiên việc thiếu các hóa thạch dẫn tới một số nhà khoa học khác “thổi phồng” số loài thằn lằn bay và phân loại sai một số mảnh xương.
Trong một nỗ lực để tìm hiểu thêm về sự tiến hóa của thằn lằn bay, các nhà khoa học tạo ra một cơ sở dữ liệu trực tuyến của hóa thạch được gọi là PteroTerra, bản đồ thể hiện sự phân bố của các loài sinh vật cổ đại sbằng cách sử dụng Google Earth. Kết quả của nghiên cứu được công bố trên tạp chí ZooKeys.