Các nhà cổ sinh vật học phát hiện hai bông hoa hóa thạch cực hiếm bên trong hổ phách kỷ Phấn trắng được tìm thấy dưới dấu chân khủng long.
Khám phá tại Myanmar có thể làm sáng tỏ cách các loài thực vật có hoa tiến hóa, một phần quan trọng trong lịch sử sự sống nhưng đến nay vẫn còn là một bí ẩn lớn, các tác giả của nghiên cứu nhấn mạnh trong bài đăng trên tạp chí Nature Plants hôm 31/1.
Hoa cổ đại không được mô tả rõ ràng trong hồ sơ hóa thạch. Chúng nở ra và biến đổi thành quả, nên có rất ít mẫu vật được lưu giữ cho tới ngày nay.
"Lá thường cứng hơn và có số lượng lớn hơn hoa, do đó chúng có khả năng bảo quản cao hơn. Một chiếc lá bị loại bỏ 'nguyên trạng' khi hết thời gian sử dụng, trong khi hoa biến đổi thành quả, thứ cuối cùng bị tiêu thụ hoặc phân rã như một phần của quá trình phát tán hạt giống", tác giả chính của nghiên cứu Robert Spicer, Giáo sư danh dự tại Trường Khoa học Môi trường, Trái Đất và Sinh thái thuộc Đại học Open của Anh, giải thích.
Hổ phách kỷ Phấn trắng lưu giữ hóa thạch hoa của loài Eophylica pricatellata. Ảnh: Shuo Wang
Hai bông hoa nguyên vẹn trong hổ phách ở Myanmar thuộc về hai loài thực vật chưa từng được biết tới sống trong kỷ Phấn trắng cách đây 99 triệu năm. Chúng được đặt tên là Eophylica pricatellata và Phylica piloburmensis, trong đó loài thứ hai cùng chi với hoa Phylica pubescens có nguồn gốc ở Nam Phi hiện nay.
"Những mẫu vật tiền sử này gần như giống hệt họ hàng hiện đại của chúng. Thực sự không có khác biệt quá lớn", Spicer nói thêm.
Chi Phylica hiện có khoảng 150 loài còn tồn tại, hầu hết phân bố tại những vùng khô hạn "dễ cháy" ở Nam Phi. Nhóm nghiên cứu cho rằng các vụ cháy phải là sự kiện thường xuyên trong một thời gian dài để quá trình tiến hóa định hình những bông hoa thành hình dạng có thể chống chọi với lửa và tạo ra những hạt giống có thể tìm đường vào bề mặt đất bị đốt cháy. Trong trường hợp của Phylica, hoa của chúng được bảo vệ bởi những chiếc lá mọc thành cụm ở ngọn cành.
Loài Phylica pubescens ở Nam Phi, cùng chi với Phylica piloburmensis. (Ảnh: Juergen/Christine)
Sự tiến hóa và lan rộng của thực vật có hoa được cho là đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành phần lớn sự sống như chúng ta biết ngày nay. Nó mang lại sự đa dạng cho côn trùng, động vật lưỡng cư, động vật có vú và chim.
"Thực vật có hoa sinh sản nhanh hơn các nhóm thực vật khác nhờ cơ chế nhân giống phức tạp. Hoa thường liên kết chặt chẽ với các loài thụ phấn. Điều này thúc đẩy hệ số phát triển lẫn nhau của nhiều dòng thực vật và động vật, giúp định hình hệ sinh thái", Spicer nhấn mạnh.