Danh từ tình yêu tồn tại rất nhiều trong ngữ cảnh: có tình yêu mẹ, tình yêu gia đình, tình yêu lãng mạn, tình yêu thể xác, mở rộng hơn có tình yêu đồng chí và tình yêu dành cho đấng tiên tri. Về mặt văn hóa có khoảng 10 hoặc nhiều hơn dạng khác nhau của tình yêu, một nhà thơ hay một nhạc sĩ luôn tìm ra nhiều mặt đa dạng của tình yêu để tôn thờ, ca ngợi.
Thoạt đầu, nhìn nhận của khoa học về tình yêu vẫn còn nhiều mơ hồ. Nhưng các nhà khoa học đã sớm nhận thấy sự tự nhiên và nguồn gốc của tình yêu. Chúng ta có thể nhìn vào bên trong bộ não con người và xem xét cơ chế hoạt động và thay đổi sinh học trong suốt quá trình phát triển tình yêu, thăm dò những trải nghiệm của một cơ thể đang yêu, nghiên cứu việc làm thế nào chúng ta chọn bạn đời, giành lấy tình yêu, và tìm hiểu gốc rễ sinh tồn của tình yêu.
Yêu cuồng nhiệt
Vậy điều gì làm cho chúng ta rơi vào tình trạng ngẩn ngơ và sự thất vọng khi si tình một người nào đó.
Trong não, tình yêu lãng mạn cho thấy nguyên nhân dẫn tới sự mất trí nhẹ hoặc sự đau đớn từ những rối lọan cưỡng bức ám thị chúng ta. Những nghiên cứu chỉ ra khi lần đầu chúng ta thất tình sẽ tăng chất serotonin và trung tâm nhận thức của não sẽ ngập tràn chất dopamine. Điều đó dẫn đến cũng tương tự như người nghiện thuốc, tạo nên một mối quan hệ mạnh trong tâm trí ta giữa niềm vui khoái lạc với vật thể cho ta cảm giác yêu mến và điều đó có nghĩa tạo nên sự khát khao trong hành vi cư xử của chúng ta.
Sự ham muốn được điều khiển bởi hoocmôn sinh dục, như kích thích tố sinh dục nam, đó là điều đầu tiên làm rối loạn, tạo nên sự hưng phấn.
Những loại kích thích tố khác như Oxytocin và Vasopressin, kích thích và sau đó xuất hiện tạo nên điều cốt yếu quyết định cho sự hình thành mối quan hệ tình cảm lâu dài. Những cặp đôi đã cùng chung sống với nhau nhiều năm thường cho thấy những họat động não tăng lên có liên quan tới những điều kiện hóa học này. Chất Oxytocin được sản xuất khi cặp đôi có quan hệ tình dục và chạm vào nhau, hôn nhau, và ân ái với nhau - kích thích tố làm cho chúng ta tin nhau hơn, cùng nhau giúp vượt qua nỗi sợ hãi trước xã hội và quan trọng hơn là sự kết chặt tình cảm.
Bộ não sẽ xem xét con người khi yêu giống như câu ngạn ngữ cổ “Yêu là mù quáng” rất phù hợp. Trong khi chất kích thích kiểm soát tạo nên sự hứng thú, thì điều đó có nghĩa là những định kiến về quan hệ xã hội, những điều cấm kỵ sẽ trở nên mất tác dụng.
Ngành hóa học với tình yêu thể xác
Đưa ra lựa chọn đúng khi tìm cho mình một tình yêu đích thực là công việc quan trọng nhất cuộc đời, vì thế chúng ta đi tìm bạn đời như thế nào?
Nhiều yếu tố cộng lại để làm cho chúng ta ham muốn một người bạn đời tài năng. Có một điều hiển nhiên như sự cân đối về tâm lý và một làn da đẹp – điều đó cho thấy một cơ thể khỏe mạnh, không bệnh tật và một sự di truyền nòi giống tốt. Người phụ nữ tìm kiếm một người đàn ông cao to với cơ bắp nở nang, tốt bụng, khỏe mạnh và có địa vị xã hội. Người đàn ông có hứng thú với những phụ nữ trẻ, có thân hình cân đối và không quá cao.
Tuy nhiên sắc đẹp cũng có cái giá của nó. Những nhà nghiên cứu gợi ý rằng con người thường dễ bị lôi cuốn bởi những người khác phái có cùng quan điểm với họ. Và điều đó tạo nên sự bối rối nhẹ. Mùi thơm cũng đóng vai trò rất rõ ràng, con người thường bị lôi cuốn bởi mùi thơm tác động vào hệ thống gen miễn nhiễm (MHC). Người bạn tình có MHC khác có thể tạo ra một thế hệ con cháu khỏe mạnh. Còn những người có cùng MHC thì thường thích cùng một loại dầu thơm.
So với các loài vật như chim, và thậm chí là chuột, chúng tìm kiếm bạn tình bằng những tiếng kêu hay sự biểu hiện những động tác thu hút. Con người thông minh hơn với những món quà đắt tiền. Xây dựng mối quan hệ tình cảm có thể làm bạn hứng thú hơn trong việc tìm bạn tình.
Có một vài yếu tố hiếm hơn – sự hấp dẫn của phụ nữ và giọng nói có thể dao động với mức độ kích thích và chu kỳ kinh nguyệt. Như kết quả, uống một viên thuốc có thể ngăn sự ham muốn của phụ nữ để chọn bạn tình.
Sự phát triển của tình yêu
Những khía cạnh đa dạng của tình yêu có thể có chung một sự phát triển, vậy điều gì mà các nhà khoa học tìm kiếm? Có lẽ phải bắt đầu từ tình yêu mẹ. Về mặt sinh học nó thuộc về những giác quan hoàn hảo. Trong loài vật, điều gì giúp chúng duy trì sự sống lâu hơn? Xương là một phần tất yếu trong quá trình di truyền từ gen của mẹ sang thế hệ tiếp theo.
Một lần nữa chất Oxytocin lại đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xương giữa mẹ và con. Tuyến hoocmôn khác là Prolactin có thể kích thích sự phát triển khả năng làm cha mẹ của loài vật.
Không giống như tình yêu của mẹ, điều này rất hiếm xảy ra ở loài động vật có vú. Thường thì ít hơn 5%, và thật sự không có sự giải thích nào rõ ràng để giúp tìm hiểu vì sao thỉnh thỏang lại xuất hiện điều này. Đừng tưởng rằng quan hệ một vợ một chồng chỉ có ở loài chim.
Và tình yêu không có sự giới hạn để tạo nên mối quan hệ giữa nam và nữ. Mặc dù mối quan hệ đồng tính thì có nhiều cách khác nhau, chúng sẽ là chất keo gắn kết xã hội lại với nhau.
Trái tim tan nát
Thật không may mắn, con đường dẫn đến tình yêu không phải lúc nào cũng ngọt ngào. Sự hạnh phúc, trạng thái ngẩn ngơ, sự hoan hỉ, và trạng thái thỏa mãn luôn đi kèm lòng ghen tị, sự mê cuồng, sự bi quan, và lòng căm thù.
Thất tình có thể đã được hư cấu bởi những con người lo tập trung tìm kiếm một người vợ (hoặc chồng) quá lý tưởng. Điều đó dẫn tới nhiều người có thể rơi vào tình cảnh thất vọng trầm trọng khi bị bỏ rơi bởi người đã từng yêu thương.
Cảm giác đau đớn lớn hơn khi trung tâm não họat động mạnh cùng với việc kích thích chất Dopamine cao hơn. Có một nghịch lý khi chúng ta thất vọng thì chúng ta khó mà có cảm giác yêu trở lại nữa. Đầu tiên chúng ta cố gắng tranh đấu để giành lấy lại được tình yêu. Sự hoang mang cũng kích thích khi chúng ta cảm thấy có một điều gì sắp mất đi.
Sau đó, tình yêu trở thành giận dữ và sự căm thù, lúc này những chất kích thích bùng phát trong não tạo nên sự giận dữ. Cuối cùng, khi những kẻ bị phụ tình cam chịu trước số phận của họ, họ thường bị rơi vào trạng thái thất vọng và chán nản kéo dài trong những ngày sau đó.
Những trạng thái tiêu cực này có thể nảy sinh ra nhiều thứ từ sự ám ảnh và kích động nổi loạn bất cần và thậm chí giết người tình của mình. Trong khi những hành vi như thế có thể được phân tích dưới dạng tâm thần học và có lẽ điều đó chắc cũng ít xảy ra. Những chấn động của cảm xúc có thể tương tự như sự rối loạn cưỡng bức ám ảnh nhưng trong một số người, lúc này tình yêu có thể là một điều gì quá kinh khủng.
Cơ hội để đạt được những mối quan hệ thành công có vẻ như khó đoán trước, nhưng một nghiên cứu cho rằng về mặt di truyền học các vụ ly dị có thể biết trước một phần nào đó. Đã có những công thức toán học giúp cho việc dự đoán khả năng các vụ li dị và phân chia tài sản cho công bằng.