Chúng ta hẳn đã từng nghe đến các khẩu hiệu về sữa, đại loại như: Đó là sản phẩm tốt cho cơ thể con người, là đồ uống từ thiên nhiên và giúp chúng ta có bộ xương chắc khỏe hơn, v.v.... Rất nhiều người, khi đã nghe đến những khẩu hiệu đó, đều được khuyến khích cho con mình (và chính bản thân họ nữa) uống một vài ly sữa hàng ngày để bồi bổ sức khỏe.
Nhưng, trẻ em có nhất thiết phải uống sữa hàng ngày không?
Mặc dù sữa chứa rất nhiều protein, can-xi và vitamin D – là những chất rất tốt cho sức khỏe, tuy nhiên những nguồn thức ăn khác cũng có thể cung cấp những dưỡng chất này. Hơn nữa, không có bằng chứng nào chứng minh rằng uống sữa sẽ làm giảm nguy cơ gãy xương. Ngược lại, theo các chuyên gia, uống quá nhiều sữa có thể dẫn đến thiếu máu và là một nguyên nhân của bệnh béo phì.
"Trẻ em có thật sự cần sữa không? Không, dĩ nhiên chúng không cần" – Amy Lanou, giáo sư về dinh dưỡng tại đại học North Caroline, Asheville cho biết. Bà nói thêm: "Hầu hết con người trên thế giới không uống sữa sau khi cai sữa vẫn có đủ chất dinh dưỡng".
Theo Live Science, dưới đây là một vài tác dụng cũng như một vài cạm bẫy tiềm ẩn của việc uống sữa.
Sữa chứa rất nhiều protein, can-xi và vitamin D – là những chất rất tốt cho sức khỏe.
Những tác dụng tốt
Hầu hết con người đều đã từng nghe rằng canxi trong sữa giúp xương của chúng ta chắc khỏe hơn. Sữa cũng được bổ sung vitamin D – một dưỡng chất thường được da con người tổng hợp dưới ánh nắng mặt trời và khó có thể lấy được từ các chế độ ăn kiêng (vì chất này thường được tìm thấy trong một số ít các thức ăn như cá béo, lòng đỏ trứng và gan bò). Thiếu vitamin D có thể gây ra bệnh còi xương – xương của chúng ta trở nên yếu đi và bị uốn cong – và nhiều vấn đề khác, ví dụ như các chứng đau cơ và dây thần kinh.
Sữa là một nguồn protein và calo dồi dào – đó là những chất cần thiết cho trẻ nhỏ. Hiện nay số lượng trẻ em suy dinh dưỡng trên thế giới còn rất nhiều, ngay cả tại các nước phát triển trên thế giới. Tiến sĩ Jonathon Maguire, bác sĩ nhi khoa tại Bệnh viện St. Michael ở Toronto, cho biết những đứa trẻ kén ăn thường rất vất vả để có đủ protein và calo từ những bữa ăn của chúng. Trong trường hợp này, sữa là cách nhanh nhất, dễ nhất để có thể cung cấp những dưỡng chất đó cho trẻ em.
Có nhất thiết phải bổ sung các chất dinh dưỡng từ sữa?
Lanou cho biết Canxi cũng có thể được tìm thấy từ nhiều nguồn thức ăn khác ngoài sữa, bao gồm các loại hạt, đậu và rau xanh. Một nghiên cứu mới gần đây cũng đưa ra câu hỏi về quan niệm sữa có thật sự giúp xương con người chắc khỏe hơn không. Năm 2013, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Pediatrics cho rằng những đứa trẻ sống ở các nước có tổng mức tiêu dùng sữa thấp lại có tỷ lệ gãy xương thấp hơn so với các nước có tổng lượng tiêu dùng sữa cao. Nhìn chung, quan niệm trẻ em cần một lượng lớn canxi để giữ cho xương của chúng chắc khỏe có thể đã được "nói quá" lên khá nhiều – Lanou cho biết. Rất nhiều nghiên cứu cho rằng xương của trẻ có chắc khỏe hay không phụ thuộc nhiều hơn vào mức độ tập thể dục và hoạt động thể chất khác của chúng.
Lanou nói rằng: "Cách tốt nhất để trẻ bảo vệ và phát triển xương của chúng chính là để chúng đi ra ngoài và vui chơi". Dĩ nhiên vitamin D là chất dinh dưỡng rất cần thiết, nhưng nó không tự dưng mà có trong sữa. Bởi vậy, các thực phẩm bổ sung khác như ngũ cốc ăn sáng, nước cam, sữa đậu nành, vv... cũng là những nguồn vitamin D tốt cho trẻ. Lượng protein trong sữa cũng có thể được tìm thấy ở nhiều thức ăn khác, như đậu và trứng.
Sữa là một nguồn protein và calo dồi dào – đó là những chất cần thiết cho trẻ nhỏ. (Nguồn ảnh: bikeriderlondon/Shutterstock.com).
Sữa có gì không tốt?
Ba phần tư dân số thế giới không chịu được chất lactose (lactose intolerance) – hay nói cách khác, "thiếu lactase" (lactase deficiency), có nghĩa là bệnh nhân không thể tiêu hóa chất carbohydrate (đường) lactose trong các sản phẩm có sữa. Canxi cũng ức chế sự hấp thụ sắt, có nghĩa là uống quá nhiều sữa có thể dẫn đến thiếu máu.
Các loại nước uống có chứa calo cũng có thể dẫn đến chứng béo phì. Một nghiên cứu năm 2014 đã chỉ ra rằng những đứa trẻ dưới 6 tuổi uống 3 cốc/ hộp sữa mỗi ngày hoặc hơn thì sẽ cao hơn những đứa trẻ khác, nhưng đồng thời chúng cũng trở nên béo phì và thừa cân. Sữa có hàm lượng chất béo bão hòa cao, điều này có liên kết chặt chẽ đến các vấn đề về sức khỏe. Một số nghiên cứu cho rằng sữa ít béo và sữa không béo không hẳn là một giải pháp tốt, vì con người không cảm thấy no sau khi uống loại này.
Một vấn đề nữa được đưa ra: uống quá nhiều sữa sẽ dẫn đến việc trẻ không ăn thêm được các thức ăn giàu chất dinh dưỡng khác, điều này đặc biệt đúng với những đứa trẻ kén ăn.
Lanou cho biết: "Nếu bạn cho con bạn uống 3 cốc sữa bò rồi, vậy chúng còn bụng đâu để mà ăn các thứ dinh dưỡng khác như rau xanh, đậu và thịt nạc?".
"Ích lợi đối với sức khỏe của việc uống sữa có hương vị thậm chí còn mơ hồ hơn nữa" – Lanou nói thêm.
Theo Lanou: "Một ly sữa sô cô la ít chất béo có lượng calo tương đương với một ly Coca hoặc Pepsi cùng dung lượng". Bổ sung quá nhiều đường cho cơ thể có thể dẫn đến hàng loạt các vấn đề về sức khỏe, như béo phì, tiểu đường, hoặc các bệnh về tim mạch.
Nếu con bạn ghét vị sữa hoặc gặp vấn đề với việc tiêu hóa sữa, thì bạn không nên ép chúng.
Maguire nói rằng suy cho cùng, sữa không phải là "siêu thực phẩm", nhưng nó giúp cung cấp những dưỡng chất quý giá cho trẻ một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn các cách khác. Maguire cũng khuyên rằng những đứa trẻ tốt nhất nên bổ sung lượng sắt và vitamin D bằng hai ly sữa mỗi ngày – đây cũng là khuyến cáo hiện tại của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ.
Nhưng nếu con bạn ghét vị sữa hoặc gặp vấn đề với việc tiêu hóa sữa, thì bạn không nên ép chúng. Thay vào đó, bạn có thể cho con bạn ăn những thức ăn dinh dưỡng khác nhau để đảm bảo cơ thể chúng vẫn nhận được đủ các dưỡng chất cần thiết. – Maguire nói thêm.
Không thể phủ nhận rằng sữa là thứ đồ uống dành cho trẻ được yêu thích của nhiều bậc cha mẹ, và đây cũng chính là phương pháp đơn giản và dễ dàng nhất trong việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho trẻ nhỏ. Tuy vậy, sự thật là trẻ không nhất thiết phải uống sữa thì mới đủ chất. Các loại thức ăn cũng có thể giúp cung cấp cho con bạn những dưỡng chất cần thiết. Bởi vậy, hãy lắng nghe con của mình. Đừng vì quan niệm "trẻ cần phải uống sữa" mà biến những bữa ăn của chúng thành nỗi sợ hãi, bạn nhé.