Đề án phục tráng giống mận Tam hoa do Trung tâm Giống nông - lâm nghiệp tỉnh Lào Cai phối hợp với Ủy ban Nhân dân huyện Bắc Hà thực hiện đã được triển khai từ đầu tháng Ba này.
Theo đề án, Bắc Hà sẽ trồng mới 150ha mận Tam hoa bằng các cành giâm, chiết ghép từ những cây khỏe mạnh, nhằm phục tráng lại cây cũ đã già cỗi, tán rộng nhưng năng suất và sản lượng thấp, quả nhỏ, chất lượng kém.
Trước đó, vào mùa Đông, trước khi cây mận ra hoa, các nhà vườn cũng đã được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn đốn tỉa, tạo tán 53ha mận. Đến nay, toàn bộ diện tích này đã ra hoa, kết quả rất đồng đều, hứa hẹn một mùa bội thu.
Bắc Hà hiện có 700ha mận Tam hoa, giảm 70% diện tích so với thời kỳ phát triển cao điểm là 3.000ha (năm 2000), nguyên nhân chủ yếu do nhân dân tự đốn hạ sau nhiều năm cây này không được quan tâm cải tạo, năng suất, chất lượng quả thấp, bán không được giá.
Bắc Hà mùa mận tam hoa
Năm 2010, trong định hướng phát triển kinh tế-xã hội của huyện do Đảng bộ huyện xây dựng, cây mận vẫn được chọn là một trong những cây mũi nhọn chủ lực giúp cho nông dân phát triển sản xuất. Tuy nhiên, việc phát triển cây mận sẽ không theo hướng quảng canh như trước đây, mà đi vào thâm canh tăng năng suất, nâng cao chất lượng để nâng cao giá trị kinh tế trên đơn vị diện tích đất.
Với phương châm đó, Bắc Hà xây dựng mục tiêu thâm canh từ 500 đến 700ha mận. Diện tích còn lại để trồng các cây khác.
Theo bà Tống Ngọc Mai - Trưởng Trạm khuyến nông huyện Bắc Hà, nếu được thâm canh chăm sóc đúng kỹ thuật thì 700ha mận, tương đương với 24 vạn cây, bình quân mỗi cây cho từ 1,2 đến 1,5 tạ quả, thì Bắc Hà vẫn đạt sản lượng từ 4.000 tấn quả/vụ trở lên.
Thực tế đã chứng minh năm 2009-2010, một số hộ được áp dụng thí điểm đốn tỉa tạo tán như hộ bà Nông Thị Phượng ở thôn Sín Chải A, tham gia cải tạo mận tam hoa bằng phương pháp đốn tỉa với số lượng nhiều cây nhất (50 cây).
Bà Phượng cho biết nhờ dự án này mà những cây qua cải tạo cho năng suất, chất lượng quả, hiệu quả kinh tế hơn hẳn. Qua thu hoạch 50 cây cải tạo, bà Phương cho biết mỗi cây cho năng suất từ 1,2-1,3 tạ quả tươi, tổng cộng thu lãi trên 30 triệu đồng.
Nếu từ nay đến 2015, toàn bộ diện tích 700ha mận Bắc Hà đều được trồng và chăm sóc theo phương pháp mới, mỗi năm huyện này sẽ vẫn duy trì sản lượng mận xuất ra thị trường từ 4.000 đến 5.000 tấn quả. Với giá bán 7.000 đồng đến 10.000 đồng/kg, mỗi năm cây mận sẽ đem lại nguồn thu cho nông dân Bắc Hà từ 15 tỷ đồng đến 20 tỷ đồng.