Khi sự sống của hành tinh xanh đang ngày càng bị đe dọa bởi những cột khói công nghiệp cao ngút trời, các thành phố đắm chìm trong khói bụi ô nhiễm thì những giải pháp “xanh” như xây dựng những ngôi nhà tường cây lại là lời giải cho bài toán ô nhiễm tại Việt Nam cũng như toàn thế giới.
Tường cây trên thế giới
Khái niệm “tường cây” chẳng còn xa lạ khi trên thế giới các công trình kiến trúc xanh này đã rất phổ biến.
Tại tỉnh Giang Tô (Trung Quốc), một ngôi trường đại học phủ đầy cây xanh đã tạo nên khung cảnh mới lạ và mát mẻ trong những ngày hè oi ả này. Đại học Nam Kinh với các bức tường được phủ kín bằng những hàng cây leo tươi tốt đã trở thành nguồn cảm hứng học tập cho không chỉ sinh viên mà còn cả giảng viên tại đây.
Tòa nhà Pasona.
Đặc biệt hơn, ngay tại thủ đô Tokyo (Nhật Bản), người đi bộ sẽ không khỏi ngạc nhiên trước khung cảnh một tòa nhà cao 9 tầng mang tên Pasona được phủ đầy cây xanh và hoa rực rỡ.Thật lạ khi ngay chốn đô thị hiện đại tấp nập, ta lại bắt gặp một bức tranh thêu dệt từ những tán cây nên thơ, tươi mát đến vậy.
Hiện Pasona có 200 loại cây trồng khác nhau được canh tác trên diện tích 4.000m2, trong tổng diện tích 20.000m2 của tòa nhà này. Các loại cây trồng bao gồm lúa, cà chua, bầu bí, cải xanh, nhiều giống rau khác nhau và một số loại hoa. Điều đặc biệt là toàn bộ rau củ quả thu hoạch được sẽ chế biến thành thức ăn cho nhân viên trong tòa nhà.
Tại Việt Nam, chúng ta cũng bắt gặp không ít những công trình tường cây tương tự.
Nằm ngay giữa lòng phố cổ Hội An yên bình, Atlas Hotel mọc lên với kiến trúc độc, lạ, thoáng mát bởi dàn cây xanh bao phủ khắp mặt tiền, dọc theo hành lang và trên mái nhà của khách sạn.
Atlas Hotel, Hội An, Việt Nam.
Những tường cây được bố trí khéo léo, tràn ngập trên ban công, tạo ra một bầu không khí trong lành, thân thiện.
Nhiều hộ gia đình tại Hà Nội hay thành phố Hồ Chí Minh cũng lựa chọn xây dựng tường cây quanh nhà để đem lại cảm giác thoải mái và gần gũi với thiên nhiên.
Ngôi nhà xanh giữa lòng thủ đô của kiến trúc sư Nguyễn Trọng Nghĩa đã thu hút không ít sự chú ý của người dân địa phương cũng như khách quốc tế. Ngôi nhà được ví như “thác nước xanh” của Hà Nội bởi hệ thực vật đa dạng "giấu" ban công và cửa sổ, bao lấy những bức tường phía mặt tiền, phủ bóng cho căn nhà.
Tường cây tạo ra một không gian trong lành, thoáng mát.
Sở dĩ, tường cây được mệnh danh là “lá phổi xanh của đô thị” bởi chúng không những tạo ra một không gian trong lành, thoáng mát mà còn tận dụng được diện tích chật hẹp tại các thành phố lớn.
Những bức tường cây xanh này có thể giảm thiểu đến 84% lượng khí thải độc hại trong nhà chỉ sau 24 giờ.
Tường cây với nhiều tán lá xanh mát hoạt động như một bộ lọc không khí tự nhiên, thanh lọc các chất đôc hại, cải thiện chất lượng không khí cho chính ngôi nhà của bạn, thậm chí là cả thành phố. Những bức tường cây xanh này có thể giảm thiểu đến 84% lượng khí thải độc hại trong nhà chỉ sau 24 giờ.
Tòa nhà nổi tiếng Edificio Santalaia là một trong những khu vườn đô thị nổi tiếng thế giới, với hơn 115.000 cây xanh.
Tòa nhà Edificio Santalaia.
Nó có thể sản sinh lượng ô-xy cho hơn 3.100 người mỗi năm, xử lí khoảng 775kg các chất kim loại nặng trong môi trường, lọc hơn 2.000 tấn khí thải độc hại và giữ lại hơn 400kg bụi trong không khí.
Không những vậy, những bức tường cây này lại chẳng hề chiếm nhiều diện tích bởi chủ yếu chúng tận dụng diện tích trên bề mặt thẳng đứng của các bức tường thay vì diện tích theo chiều ngang như những hình thức trồng cây khác.
Các tán cây sẽ được chăm sóc tự động nhờ hệ thống tưới tiêu được lắp đặt dưới những bức tường vì thế chúng ta không phải mất công chăm bón quá nhiều.
Đặc biệt hơn, tường cây còn đem lại thú vui bình dị cho chính những thành viên trong gia đình. Còn gì thoải mái hơn khi sau mỗi ngày làm việc mệt mỏi, chúng ta được ngắm nghía khu vườn độc đáo của mình và chăm sóc chúng. Những hàng cây xanh này còn có thể cung cấp nguồn thực phẩm sạch cho gia đình.
Những thách thức của "tường cây"
Tuy nhiên, thách thức của việc xây dựng những bức tường cây xanh này đó là chi phí lắp đặt và duy trì.
Khả năng tự duy trì sự sống của cây được trồng trên tường cũng yếu hơn khi cây được trồng dưới đất.
Trung bình mỗi mét vuông tường cây tốn khoảng 1 - 3 triệu để xây dựng và tốn thêm 8-10% chi phí lắp đặt đó để duy trì tường cây xanh tốt. Kéo theo, hệ thống nước cũng cần được đầu tư một cách thông minh.
Anh Solano - người xây dựng nên khu vườn cây vĩ đại trên tòa nhà Edificio Santalaia cũng chia sẻ: “Một trong những thách thức mà tôi và đồng nghiệp phải đối mặt đó chính là hệ thống tưới tiêu phải đảm bảo cho tường cây phát triển tươi tốt. Chính do sự đa dạng của các loài cây được chọn đã khiến cho việc đảm bảo lượng nước và chất dinh dưỡng trở nên rất khó khăn".
Khả năng tự duy trì sự sống của cây được trồng trên tường cũng yếu hơn khi cây được trồng dưới đất. Để đảm bảo sự phát triển cho thảm thực vật theo phương ngang, chúng ta cần cung cấp một lượng nước nhiều và liên tục hơn, một khi hệ thống tưới tiêu trục trặc thì toàn bộ tường cây sẽ nhanh chóng biến mất héo rụi.
Câu chuyện về tường cây đầu tiên tại London chính là ví dụ điển hình nhất. Tường cây được xây dựng năm 2005 với hơn 30 loại thực vật khác nhau, chi phí lên đến 100.000 USD/m2 nhưng chỉ 4 năm sau đó, toàn bộ thảm thực vật màu mỡ tại đây chỉ còn là những xác cây khô héo. Lí do nằm ở đường ống nước tưới bị vỡ, cây không thể tự duy trì sự sống khi thiếu nước, từ đó héo và chết dần.
Và một câu hỏi đặt ra là: “Làm thế nào để lắp đặt và duy trì một tường cây hiệu quả?”. Câu trả lời nằm ở hệ thống tưới tiêu hợp lý. Hệ thống nước tưới nhỏ giọt sẽ là giải pháp tối ưu cho tường cây, hệ thống này có khả năng cung cấp nước hiệu quả hơn hệ thống tưới bể đến 85%.
Hệ thống nước tưới nhỏ giọt sẽ là giải pháp tối ưu cho tường cây.
Hình thức tưới như vậy vừa tiết kiệm nước lại vừa có khả năng tái sử dụng lượng nước thừa chảy qua tường.
Việc lựa chọn loại cây trồng cũng không kém phần quan trọng. Những loại cây có thể chống chọi với thời tiết khô, hạn, hay những cây cần ít nước sẽ là lựa chọn tốt để tiết kiệm chi phí chăm sóc và đảm bảo sự sống cho tường cây.
Ngoài ra, việc trồng tường cây tại những vị trí hút nắng cũng góp phần giảm thiểu chi phí và năng lượng để cung cấp ánh sáng nuôi cây.
Những bức tường cây bao quanh các tòa nhà chính là một giải pháp bền vững để giảm thiểu ô nhiễm cũng như mang lại sắc xanh cho các đô thị. Tuy nhiên, để chúng phát huy đúng vai trò của mình thì việc đầu tư hiệu quả để xây dựng và duy trì tường cây vẫn là yếu tố then chốt chưa dễ có lời giải.