Hẳn bạn đã từng được nghe nói rằng Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc hay kim tự tháp Ai Cập là những công trình có thể được nhìn thấy bằng mắt thường từ không gian. Vậy liệu điều này có đúng và công trình nào do con người xây dựng có thể nhìn thấy từ phía trên khí quyển Trái Đất?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần phải xác định ranh giới của khí quyển Trái Đất và không gian ngoài - ở đây là đường Kármán, được đặt theo tên nhà vật lý Theodore von Kármán. Nó thường được định nghĩa là 100 km phía trên bề mặt Trái Đất. Như vậy đây được xem là mốc quan sát, từ bên ngoài đường Kármán nhìn xuống Trái Đất. Giả dụ rằng chúng ta quan sát ở điều kiện trời trong, bằng mắt thường thì những thứ sau đã được xác định là thấy được và không thấy được, chúng bao gồm:
Mỏ Bingham Canyon (còn được biết đến là mỏ đồng Kennecott) là mỏ lộ thiên lớn nhất và sâu nhất được con người tạo ra. Nó nằm cách thành phố Salt Lake, bang Utah, Hoa Kỳ 32 km về phía đông nam. Mỏ đồng này lớn đến độ nó không chỉ hiện ra rõ ràng khi nhìn bằng mắt thường từ ngoài đường Kármán mà nó còn được các phi hành gia trên tàu con thoi của NASA nhìn thấy khi con tàu bay ở độ cao 305 - 531 km trên mực nước biển.
Đập Tam Hiệp - con đập khổng lồ bắt qua sông Dương Tử ở Trung Quốc cũng có thể nhìn thấy từ không gian theo NASA. Con đập cao 185 m, dài hơn 2 km và nó được xem là con đập thủy điện lớn nhất, đắt nhất từng được xây dựng.
Các đảo Cây Cọ Palm Jumeirah ở Dubai cũng có thể được nhìn thấy bằng mắt thường từ không gian. Nếu bạn dùng một ống kính 800 mm thì bạn có thể quan sát các đảo này từ Trạm vũ trụ quốc tế ISS, tức từ độ cao 400 km so với mặt nước biển.
Ngoài ra, cựu chỉ huy của trạm ISS - Chris Hadfield cho biết ông cũng quan sát được một số đường cao tốc, đặc biệt là những con đường chạy xuyên qua những khu vực cằn cỗi như sa mạc tùy theo điều kiện thời tiết và ánh sáng. Như hình trên được Chris Hadfield chụp, có thể thấy một con đường giống như ai đó đã kẻ lên mặt đất.
Vậy các Kim Tự Tháp Giza hay Vạn Lý Trường Thành có thể nhìn thấy từ không gian hay không?
Với trường hợp của các kim tự tháp Giza, người nói được người bảo không. Chẳng hạn như phi hành gia Tim Peake cho rằng không thể nhìn thấy các kim tự tháp Giza bằng mắt thường, chỉ có thể nhìn qua ống kính 800 mm. Tuy nhiên, cựu chỉ huy của trạm ISS - Leroy Chiao khăng khăng rằng ông đã phát hiện ra các kim tự tháp khi đang ở trên quỹ đạo. Chiao nói: "Có nhiều thứ có thể nhìn thấy từ ISS ngay cả bằng mắt thường. Tôi đã từng tìm các kim tự tháp lớn bằng ống kính tele và tôi có thể chọn ra 2 kim tự tháp lớn nhất bằng mắt thường miễn là điều kiện ánh sáng và thời tiết tốt, chúng như 2 chấm nhỏ."
Như tấm hình ở đầu bài, từ trái sang phải là các kim tự tháp Menkaure, Khafre và Khufu ở Giza. Hình được chụp vào ngày 25 tháng 7 năm 2012 bằng Nikon D3X cùng ống kính có tiêu cự 1200 mm từ trạm không gian quốc tế ISS. Bức ảnh cũng đã được crop và kéo tương phản để các kim tự tháp hiện ra rõ nét hơn.
Về phần Vạn Lý Trường Thành - ví dụ nổi tiếng nhất về công trình của con người có thể nhìn thấy bằng mắt thường từ ngoài không gian, thực tế là không nhìn thấy được. Phi hành gia Chris Hadfield đã xác nhận trên một đoạn tweet rằng: "Nó quá hẹp và nó chạy theo đường cong và màu sắc của địa hình tự nhiên". Leroy Chiao cũng là người đã chụp bức ảnh đầu tiên về Vạn Lý Trường Thành từ không gian và ông cũng thừa nhận là không thể nhìn thấy trường thành này trên hình chụp.
Tuy nhiên, có nhiều thành phố trên thế giới hiện ra khi quan sát từ không gian. Phi hành gia Clayton Anderson - người từng ở 152 ngày trên ISS vào năm 2007 cho biết: "Chúng tôi có thể thấy các thành phố dưới dạng những đốm màu xám khi nhìn qua ổ cửa sổ của trạm ISS. Một trong những thành phố yêu thích của tôi - Omaha, bang Nebraska xuất hiện trước mắt tôi như một đốm xám lớn trong khi thành phố chị em là Lincoln là một đốm xám nhỏ hơn nhiều." Ông cũng chia sẻ rằng sa mạc Sahara là địa điểm quan sát yêu thích: "Mỗi lần bay trên sa mạc này, nó dường như đều khác biệt, nhất là khi nhìn qua ống kính máy ảnh."