Việt Nam có nguồn thủy hải sản phong phú về số lượng lẫn chủng loài, trong đó có một loài cá cực kỳ quý hiếm, giá lên đến tiền tỷ, đó là cá sủ vàng.
Cá sủ vàng (tên khoa học là Otolithoides biauritus); còn gọi là cá sủ vây vàng, cá sủ vàng kép, cá thủ, cá đường; là loại cá lớn nhất trong họ cá đù, thuộc bộ cá vược (họ Sciaenidae), phân bố ở Ấn Độ, Indonesia, Sri Lanka, Trung Quốc, Việt Nam.
Ở Việt Nam, cá sủ vàng phân bố rải rác từ vùng biển miền Bắc đến miền Nam. Các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An cũng xuất hiện loài cá này nhưng giờ không còn nhiều, thi thoảng mới xuất hiện. Tuy nhiên, chúng chưa được đưa vào Sách Đỏ vì vẫn có thể đánh bắt được.
Cá sủ vàng là loài cá quý hiếm và có giá trị kinh tế cao.
Theo các chuyên gia, cá sủ vàng mõm nhọn, miệng rộng, màu vàng nghệ, hàm dưới kéo dài tới dưới sau hốc mắt, răng khỏe, vây lưng dài. Loài cá này sinh sống ở biển, nhưng vào mùa sinh sản (tháng 1 - 4 và 9 - 10 âm lịch) nó sẽ bơi đến các vùng cửa sông nước lợ để đẻ.
Cá con sẽ bơi vào vùng nước ngọt sâu trong đất liền sinh sống, sau 1 - 2 năm sẽ tự trở về với biển. Cá trưởng thành kích thước có thể đạt đến 160cm, nặng trên 120kg, chiều dài tối đa có thể đạt được là 160cm.
Tùy vào môi trường đang sống mà đầu và lưng cá có màu xám hoặc xanh. Khi cá sủ vàng chết, toàn thân cá sẽ dần đổi màu từ vàng nhạt sang vàng thẫm.
Cá sủ vàng có thức ăn chính là các loài động vật không xương sống và các loài cá con sống ở tầng đáy của môi trường nước. Chúng rất khó phát triển trong môi trường nhân tạo, vậy nên việc nuôi loài cá này làm cảnh hoặc bảo tồn là điều cực kỳ khó khăn.
Lý giải về giá trị của cá sủ vàng, tiến sĩ Nguyễn Đức Cự, Viện Tài nguyên và Môi trường biển (Viện Hàn lâm khoa học công nghệ Việt Nam) - từng có đề tài nghiên cứu về cá sủ vàng- cho biết điều tạo nên giá trị tiền tỷ của chúng không nằm ở thịt, vẩy mà chính là bong bóng.
"Bóng cá sủ vàng là nguyên liệu để tạo chỉ khâu trong y khoa. Loại chỉ này có khả năng tự hủy sau khi khâu cho bệnh nhân", ông Cự nói. Cá có trọng lượng 40 - 50kg thì bóng đạt khoảng 1kg tươi.
Miệng của cá sủ vàng có màu vàng đặc trưng. (Ảnh: Báo Đại đoàn kết).
Bên cạnh đó, bóng cá phơi khô cũng là thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao (ngang với nhân sâm vì bổ gan, thận). Bóng cá rất giàu đạm, cứ 500g bong bóng thì chứa 442g đạm, giúp người ăn đại bổ chân nguyên, hoạt huyết tráng dương, bổ sung chất cho cơ thể suy nhược, thiếu máu… Phụ nữ mang thai hoặc sau khi sinh mà ăn thịt cá sủ vàng sẽ giúp cơ thể bổ sung nhiều dinh dưỡng. Đặc biệt người Trung Quốc sử dụng bóng cá trong một số phương thuốc bí truyền, khiến giá trị của loài cá này càng tăng lên một cách chóng mặt.
Tại Việt Nam, trước năm 2005 cá sủ vàng có giá từ 5 - 7 triệu đồng /kg (300 - 400 USD/kg). Năm 2007 khoảng 15 – 20 triệu đồng/kg, nhưng ngày nay thương lái săn lùng được cá giá có thể bán lên đến hàng tỷ đồng tùy theo trọng lượng.
Bên cạnh đó, theo quan niệm từ lâu đời của Trung Quốc thì món ăn từ cá sủ vàng luôn là "cao hương mỹ vị". Họ cho rằng, thực phẩm này sẽ mang đến may mắn và làm ăn tấn tới. Trước đây cá sủ vàng có giá khoảng 15-20 triệu/kg, hiện có thể lên 30-40 triệu/kg.
Nhiều món ăn độc đáo chế biến từ thịt cá sủ vàng nằm trong top 10 món ăn ưa thích nhất của người Hong Kong, thuộc loại đắt nhất thế giới. Người Trung Quốc còn quan niệm, ăn cá sủ vàng sẽ có nhiều may mắn, làm ăn phát đạt. Ngoài ra, vẩy cá sủ vàng rất cứng nên được dùng để chế tạo những miếng gảy đàn cho người chơi đàn, bán sang Nhật Bản hay châu Âu.
Giáo sư Mai Đình Yên, chuyên gia về cá cho biết thêm, loài cá này chủ yếu được bán sang các nước tiên tiến như Nhật, Mỹ, Trung Quốc - những quốc gia có công nghệ sản xuất chỉ khâu từ bóng cá. Ngoài ra vảy cá cứng nên còn dùng để tạo vật gảy đàn.