Hạn chế ăn một số loại chất đạm, cụ thể là cắt giảm khẩu phần thịt, có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn sức khỏe khi có tuổi. Vì sao lại như vậy?
Các chế độ ăn giàu đạm hiện nay đang rất phổ biến. Thịt, trứng rất dễ mua với số lượng lớn ở các cửa hàng thực phẩm, thậm chí để cho tiện lợi, người ta còn sản xuất cả sản phẩm tăng cường chất đạm dưới dạng bánh, kẹo.
Nhưng có bằng chứng cho thấy hạn chế ăn một số loại chất đạm, cụ thể là cắt giảm khẩu phần thịt, có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn sức khỏe khi có tuổi.
Lý do gây ngạc nhiên chính là giảm ăn thịt buộc các tế bào tạo ra hydrogen sulphide (H2S), một loại khí độc nếu ngửi hít phải giống như khí của trứng thối, nhưng lại có lợi cho sức khỏe bên trong cơ thể.
H2S có vai trò kỳ lạ trong cơ thể. Đây là một loại khí khiến nhiều người khó chịu vì nó có mùi hôi thối. Người mắc chứng đầy hơi thường thở hoặc ợ ra mùi này. Và độc tính của nó có liên quan đến một vụ tuyệt chủng hàng loạt trên Trái đất vào kỷ Permi, cách đây khoảng 290 đến 250 triệu năm.
Cơ thể mỗi người đều sinh ra một lượng nhỏ loại khí này một cách tự nhiên như một chất truyền dẫn hóa học. Ngày nay, chúng ta bắt đầu hiểu được mối liên hệ giữa chế độ ăn kiêng và việc sản sinh ra H2S.
Các chế độ ăn giàu đạm hiện nay đang rất phổ biến.
Những cách ăn kiêng giúp kéo dài tuổi thọ
Nói đến việc ăn uống thì ít hơn có lẽ lại tác dụng nhiều hơn. Trong thí nghiệm, các nhà khoa học nhận thấy những sinh vật có chế độ ăn kiêng cẩn thận và cân bằng thì tuổi thọ và sức khỏe được cải thiện đáng kể. Điều này thể hiện rất rõ ở các loài nấm, men, ruồi giấm, giun và khỉ. Ở chuột, các chế độ ăn kiêng này giảm nguy cơ mắc ung thư, tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện chức năng nhận thức.
Nhưng vì lão hóa và tuổi thọ là những quá trình phức tạp nên khó có thể làm rõ rạch ròi những cơ chế hay yếu tố khiến cho việc ăn ít thịt có tác dụng với sức khỏe ở tuổi già. Những nghiên cứu mới đây đã cung cấp thêm một số kiến thức đáng quý, trong đó rõ ràng là H2S giữ một vai trò thiết yếu.
Các nghiên cứu từ những năm 1990 cho thấy việc giảm hấp thụ một số acid amin có chứa sulphur, thành phần cơ bản tạo nên chất đạm, có thể tăng tuổi thọ ở chuột ở mức 30%. Mới đây hơn, một nhóm nghiên cứu do các nhà khoa học ở Trường đại học Harvard, Mỹ, đứng đầu đã tiến hành một loạt các nghiên cứu trên động vật, trong đó những động vật thí nghiệm được cho ăn giới hạn hai loại acid amin chứa sulphur là cysteine và methionine. Kết quả là tế bào của những con vật này sản xuất tăng vọt H2S, dẫn đến những tác động tích cực vô cùng lớn, như là chúng có thêm nhiều mạch máu mới giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, và khả năng chống lại oxy hóa trong gan tốt hơn.
Nhưng vấn đề là những tác động tích cực đó có xảy ra ở người hay không thì vẫn còn phải kiểm nghiệm. Vào đầu tháng 1 năm nay, một nghiên cứu sử dụng dữ liệu của 11.576 người lớn thông qua một cuộc khảo sát dinh dưỡng quốc gia ở Mỹ, đã đưa ra bằng chứng rằng chế độ ăn kiêng này có tác dụng đối với người. Nghiên cứu này cho thấy chế độ ăn giảm các acid amin này có liên quan đến giảm các yếu tố gây ra nguy cơ chuyển hóa tim mạch, ví dụ như giảm cholesterol và glucose trong máu. Các yếu tố rủi ro chuyển hóa tim mạch có liên quan đến bệnh tim, đột quỵ và tiểu đường.
Ăn ít thịt hơn sẽ sống lâu hơn?
Kết quả của nghiên cứu này là có bằng chứng rõ rệt cho thấy hạn chế ăn thức ăn chứa nhiều các acid amin sulphur có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường và bệnh tim, đồng thời nâng cao sức khỏe khi có tuổi.
Ở Bắc Mỹ, với nhiều người thật khó để người ta sớm đạt được điều này, bởi vì các acid amin này rất giàu trong thịt, trứng và các sản phẩm chứa chất béo. Đây lại là những thực phẩm chủ yếu mà người ta thường mua. Người dân ở đây trung bình ăn gấp 2,5 lần so với nhu cầu hàng ngày.
Đặc biệt là thịt đỏ rất giàu các acid amin chứa sulphur, ngoài ra thịt trắng như cá và gia cầm cũng chứa khá nhiều các acid này. Chuyển sang chế độ ăn lấy protein từ thực vật sẽ giúp giảm hấp thụ các loại acid amin đó.
Các loại đậu là nguồn protein chất lượng mà lại chứa rất các acid amin có sulphur, nhưng bạn cũng nên lưu ý là protein trong đậu nành lại đặc biệt chứa nhiều các acid amin sulphur. Bên cạnh đó, một số loại rau như súp lơ xanh rất giàu sulphur nhưng lại không phải sulphur dưới dạng acid amin.
Một lưu ý quan trọng không kém là các acid amin sulphur có vai trò thiết yếu cho sự phát triển, vì thế trẻ em không nên áp dụng các chế độ ăn kiêng hạn chế các axit amin này.
Những vai trò khác của H2S
Người ta có thể cho rằng thật kỳ lạ khi một loại khí độc lại hỗ trợ cho sức khỏe, nhưng cũng có thể đây chính là điều phản ánh rằng nguồn gốc của sự sống trên Trái Đất đã từng sống nhờ vào khí sulphur khi bầu khí quyển Trái Đất chứa đầy loại khí này.
Các nhà khoa học đang bắt đầu tìm hiểu những tác dụng cơ bản của H2S, ví dụ nó đã được chứng minh là có khả năng giảm viêm, mở ra cánh cửa cho các cách điều trị tiềm năng cho viêm khớp hoặc có thể dùng làm thuốc giảm đau.