Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Vườn quốc gia Tongariro của New Zealand là Di sản thế giới thuộc danh mục hỗn hợp năm 1990.
Vườn quốc gia Tongariro - Di sản văn hóa hỗn hợp thế giới tại New Zealand
Đến năm 1993, vườn lại được công nhận thêm một lần nữa với danh mục mở rộng hơn. Vườn quốc gia Tongariro là vườn quốc gia đầu tiên ở New Zealand được thành lập. Trên thế giới, vườn quốc gia Tongariro cũng là một trong những vườn quốc gia được thành lập sớm với vị trí thứ 4.
Vườn được thành lập năm 1887 với diện tích gần 80 ha bao bọc ba ngọn núi lửa Ruapehu, Ngauruho và Tongariro. Vườn nằm ở trung tâm phía bắc của New Zealand. Ba ngọn núi lửa Ruapehu, Ngauruho và Tongariro mang ý nghĩa rất thiêng liêng trong văn hóa, tín ngưỡng của người Maori. Đặc biệt là Tongariro nằm ở trung tâm vườn quốc gia được xem như trái tim của khu vực này. Tongariro chính là biểu tượng kết nối tâm linh của con người với thiên nhiên tại vương quốc xinh đẹp, yên bình này.
Ba ngọn núi lửa Ruapehu, Ngauruho và Tongariro có chiều cao trung bình, lần lượt: núi Ruapehu cao 797 mét so với mặt nước biển; núi Ngauruho cáo 2291 mét so với mặt nước biển và núi Tongariro cao 1968 mét so với mặt nước biển. Núi Tongarigo có chiều dài đến 18 km trong khi Ngauuhoe thực chất lại là mộ trong những miệng núi lửa của ngọn Tongariro. Ngọn núi này được thế giới biết đến bởi những hồ nước nhiều màu sắc khác nhau, tùy theo thời tiết mà sắc thái, màu sắc sẽ thay đổi. Điều này mang lai hình ảnh vô cùng ảo diệu và thu hút khách tham quan du lịch tới vườn mỗi năm một tăng.
Núi Ruapehu lại thu hút khách du lịch vì lý do khác đó là ngọn núi chính là bối cảnh chính cho loạt phim nổi tiếng Lord of the Rings (tựa tiếng Việt: Chúa tể những chiếc nhẫn). Núi Ruapehu được bao phủ bởi rừng rậm, là nơi sinh sống của nhiều loài chim và động vật đặc biệt chỉ tìm thấy ở New Zealand, trong đó có loài dơi đuôi ngắn vô cùng quý hiếm được liệt vào danh sách sách đỏ của thế giới. Núi Ruapehu cũng là một trong những ngọn núi lửa hoạt động mạnh nhất thế giới, và là ngọn núi lửa lớn nhất ở New Zealand. 25 triệu năm trước, núi Ruapehu đã bắt đầu phun trào, lịch sử ghi nhận rằng cứ khoảng 50 năm, ngọn núi này lại có một lần phun trào lớn song những lần phu trào nhỏ thì xảy ra hàng năm. Đến nay ngọn núi lửa này tuy không còn tiếp tục phun trào nhưng khảo cứu địa chất cho thấy nó không hẳn đã là một ngọn núi lửa chết.
Thiên nhiên ở vườn quốc Tongariro chứa đựng đầy sự bất ngờ. Ở đây, tuyết có thể rơi bất kỳ thời điểm nào trong năm, mưa cũng có thể đến tại bất kì thời điểm nào trong tháng. Thời tiết nơi đây rất khó dự đoán, điều này cũng gây khó khăn trong công tác tổ chức du lịch. Tuy nhiên bù lại cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và tuyệt sắc ở đây lại làm cho khách du lịch chấp nhận những rủi ro của thời tiết để liên tục đăng ký những chương trình cắm trại , leo núi.
Đến nay, Tongariro đã trở thành một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất ở New Zealand. Vẻ đẹp của thiên nhiên hùng vĩ, cảnh quan biến đổi đa dạng và đầy sức hấp dẫn: từ những miền đồng cỏ đến những khu rừng rậm, từ những hồ nước trong xanh đến những đỉnh núi lửa phủ khói, từ sông suối đến hoang mạc….Tất cả đã hòa quyện tạo nên một sức hút khó cưỡng lại.
Không chỉ có thiên nhiên tuyệt đẹp, vườn quốc gia Tongariro còn mang những đặc trưng về địa chất rất đặc biệt và một hệ sinh thái độc đáo.
Ngoài ra, vườn quốc gia Tongariro còn là biểu tượng quan trọng trong nền văn hóa của người Maori – những cư dân đầu tiên của vùng đất New Zealand. Người Maori có tổ tiên là những thổ dân sống ở phía đông Polynesia. Những cư dân này di cư đến New Zealand bằng thuyền nhỏ trong khoảng thời gian từ năm 1250 đến 1300 sau Công nguyên. Trải qua nhiều thế kỷ bị cô lập, những cư dân Polynesia này đã phát triển nên một nền văn hóa độc đáo được biết đến với tên gọi Maori.
Chính bởi sự kết hợp tuyệt vời giữa thiên nhiên và văn hóa nơi đây mà Tổ chức Unesco đã quyết định công nhận Vườn quốc gia Tongariro là Di sản thiên nhiên thế giới xếp trong danh mục hỗn hợp.