Gián có một loài thiên địch, đó là ong ký sinh. Nhưng thế giới tự nhiên không thể lúc nào cũng rập khuôn được.
Gián, nếu như bỏ đi sức sinh tồn mãnh liệt và khả năng sinh sản vô đối, thì xét cho cùng cũng chỉ là một con bọ yếu đuối.
Loài người chúng ta dễ dàng xử lý một con gián chỉ với một cú đạp (tất nhiên là khi nó không bay). Mèo cũng có thể săn gián. Nhưng thậm chí, những loài côn trùng nhỏ bé hơn cũng có thể giết được gián - điển hình là loài ong ký sinh.
Ong ký sinh - như loài ong ngọc lục bảo của Mỹ - là kẻ thù hết sức khó chịu đối với gián. Chúng sở hữu nọc độc thần kinh loại mạnh, có thể làm tê liệt não bộ của gián, rồi đẻ trứng vào trong cơ thể con mồi.
Kể từ đây, gián sẽ mất đi quyền kiểm soát bản thân, cứ ngơ ngẩn bước trong khi buộc phải mang trứng của ong trong người. Chúng biến thành những con gián zombie thực thụ, cho đến khi ấu trùng ong nở ra và xơi tái con gián từ bên trong.
Tuy nhiên, tự nhiên không phải lúc nào cũng rập khuôn. Hươu nai, bò rừng có lúc còn đạp chết được sư tử, nên gián cũng có cơ chế tự vệ của riêng mình. Và theo như một báo cáo mới đây của các chuyên gia từ ĐH Vanderbilt (Mỹ), gián tự vệ bằng... karate.
Nhà sinh học Ken Catania là người đã ghi lại quá trình tự vệ của loài gián. Đó là một cú đá "giò lái" (tạm hiểu là đá quét ngược) cực mạnh, quét trúng mặt con ong đang lân la đến "làm quen".
"Gián có một tư thế cho phép nó phản ứng lại với lũ ong ký sinh, tôi tạm gọi đó là thế sẵn sàng" - Catania chia sẻ.
"Ở tư thế này, gián có thể dịch chuyển "ăng-ten râu" của nó về phía con ong, từ đó nhận biết được có thứ gì đang tiếp cận, và rồi nhắm một cú đá quét cực mạnh vào đầu kẻ thù. Đây là một cú đá thực sự hiệu quả".
"Giống như các diễn viên võ thuật thường làm vậy".
Trên thực tế, cơ chế tự vệ của gián đã từng được ghi lại trong quá khứ. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên có nghiên cứu thực sự đào sâu về hiệu quả của nó.
Để có được kết quả này, các chuyên gia đã thực hiện một thí nghiệm, trong đó để con ong tiếp cận với gián. Con gián tưởng như chết chắc, nhưng lập tức thực hiện một cú đá cực mạnh và thoát nạn.
Tuy nhiên Catania nhận xét, cơ chế phản kháng này hiệu quả chỉ 63% đối với những con gián trưởng thành. Với gián non, chúng chẳng có bất kỳ cơ hội nào, mà 100% cá thể tham gia thí nghiệm đều bị zombie hóa.
Cơ chế phản kháng này hiệu quả chỉ 63% đối với những con gián trưởng thành.
Nhưng điều quan trọng hơn, chính lũ ong cũng nhận ra cơ chế phòng ngự của gián trưởng thành. Bởi vậy, chúng luôn nhắm đến những con gián cỡ nhỏ với khả năng phòng ngự kém, đúng như tiêu chí chọn lọc của tự nhiên là "mạnh được yếu thua".
Đối với ong, khi bắt được mối, chúng chẳng dễ gì bỏ ra. 2 sợi râu ăng-ten sẽ bị cắn đứt, rồi sau đó con ong sẽ đục một lỗ trên thân của gián, đẻ trứng vào đó, và con gián lúc này cầm chắc cái chết.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Brain, Behavior and Evolution.