Trong đợt khai quật lần thứ ba này, các nhà khảo cổ đã phát hiện một số điểm mới so với 2 đợt khai quật trước như lần đầu tiên tìm thấy các dọi se sợi trong tầng văn hóa. Bên cạnh đó, xuất lộ khá nhiều mảnh đá trang sức khoan dở, khoan hoàn thiện, các mảnh gãy vỡ đã gợi mở khả năng về hoạt động sản xuất trang sức ở Thác Hai.
Hôm 13/9, tại Bảo tàng Đắk Lắk diễn ra hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật di chỉ khảo cổ học Thác Hai lần thứ 3, năm 2024.
Hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật di chỉ khảo cổ học Thác Hai lần thứ 3, năm 2024.
Di chỉ khảo cổ học Thác Hai thuộc thôn 6 (xã Ia Jlơi, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk) được Bảo tàng Đắk Lắk phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Quốc gia khai quật trong các năm 2021 và 2022.
Qua đó, đã thu được nhiều di vật, hiện vật quý, độc đáo, lần đầu được phát hiện trong khu vực Tây Nguyên. Trong đó có "bộ sưu tập mũi khoan đá Thác Hai” được Thủ tướng quyết định công nhận là Bảo vật quốc gia đầu tiên của tỉnh Đắk Lắk.
Đại biểu tham quan, tìm hiểu các hiện vật.
Bảo tàng Đắk Lắk tiếp tục khai quật đợt 3 từ ngày 26/6 đến 28/7/2024, với diện tích khai quật 20m2. Tại đây đã xác định được tầng văn hóa dày khoảng 2m, bên trong chứa các di tích như mộ táng, cùng nhiều di vật như: bàn mài, rìu, bôn. Đặc biệt, qua sàng đãi đã thu được hơn 100 hạt chuỗi bằng chất liệu đá, thuỷ tinh và gốm; hơn 1.000 mũi khoan và phác vật bằng các loại đá opal, jasper, silic, phtanite… cùng hàng vạn vảy tước.
Đặc điểm nổi bật của mũi khoan là được mài trau chuốt và hầu hết chưa qua sử dụng; đồ gốm khá phong phú về chủng loại gồm có các loại hình bình, nồi, chum, vò, bát bồng… với nhiều kích cỡ khác nhau.
Trong đợt khai quật lần thứ ba đã phát hiện một số điểm mới so với 2 đợt khai quật trước.
Cho đến nay Thác Hai là di chỉ khảo cổ học có tầng văn hóa dày nhất ở Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung, thể hiện sự cư trú lâu dài và liên tục trong khoảng thời gian hơn 1.000 năm, đồng thời đây được xem là công xưởng chế tác mũi khoan bằng đá duy nhất ở Tây Nguyên cho đến thời điểm hiện nay.
Qua kết quả khai quật lần thứ ba này kết hợp với kết quả phân tích niên đại C14 của đợt khai quật lần thứ nhất. Cho thấy di tích Thác Hai nằm trong khung niên đại từ khoảng 4.000 năm cho đến khoảng 2.000 năm cách ngày nay, với hai giai đoạn phát triển sớm muộn khác nhau.
Trong quá trình khai quật, đoàn tiến hành khảo sát một số địa điểm xung quanh khu vực Thác Hai và dọc hai bờ sông Ea H’leo trong vòng bán kính lên tới 10km.
Các hiện vật được tìm thấy trong đợt khai quật lần thứ 3.
Qua tổng thể di tích và di vật, có thể thấy Thác Hai là một di tích phức hợp, vừa có tính chất cư trú, vừa là khu mộ táng, vừa là một công xưởng chế tác mũi khoan đá có quy mô lớn.
Bước đầu có thể thấy di chỉ Thác Hai có mối quan hệ gần gũi với các văn hóa khảo cổ ở Tây Nguyên như Biển Hồ ở tỉnh Gia Lai hay Lung Leng, Plei Krông ở tỉnh Kon Tum.
Phát biểu tại hội nghị, ông Đinh Một, Giám đốc bảo tàng tỉnh Đắk Lắk cho biết, di chỉ khảo cổ học Thác Hai được bảo tàng Đắk Lắk phát hiện vào năm 2020, thu được một số hiện vật đá: rìu, bôn, bàn mài, hòn ghè cùng các mảnh gốm và dọi se chỉ. Sau đó bảo tàng Đắk Lắk đã phối hợp với bảo tàng lịch sử quốc gia tiến hành khai quật di tích này trong 2 năm 2021-2022.
Có thể nói, tiềm năng di sản khảo cổ Đắk Lắk khá lớn với hơn 50 địa điểm khảo cổ thời tiền - sơ sử, trong đó có 7 di tích đã được khai quật và hàng chục địa điểm được khảo sát, thu được hàng ngàn công cụ lao động, đồ trang sức, đồ dùng sinh hoạt bằng đá, bằng đồng và bằng gốm... của cư dân cổ có niên đại từ 2.500 năm đến 4.500 năm cách ngày nay.
Trong những năm qua Bảo tàng Đắk Lắk đã tích cực phối hợp với các cơ quan nghiên cứu như Viện khảo cổ học Việt Nam, Viện khoa học xã hội vùng Tây Nguyên, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia để tiến hành nghiên cứu tiềm năng khảo cổ học trên địa bàn tỉnh.