Đập sông Mekong "ảnh hưởng bữa ăn của hàng triệu người"

Các đập thủy điện được đề xuất xây dựng trên dòng chính hạ lưu sông Mekong có thể phá hủy nguồn thủy sản, lấy đi nguồn dinh dưỡng của 60 triệu người dân trong khu vực.

Trong Tuần lễ Nước Toàn cầu được tổ chức tại Stockhom, Thụy Điển tuần này, Quỹ bảo tồn thiên nhiên quốc tế (WWF) công bố nghiên cứu mới nhất về tác động của các con đập dự kiến xây trên dòng Mekong đối với các quốc gia trong khu vực.

Nghiên cứu tìm hiểu tác động của 88 con đập đề xuất trên dòng Mekong đối với nguồn lợi thủy sản đem lại cho cuộc sống của hơn 60 triệu dân, những tác động lên nguồn nước và đất đai khi người dân phải phụ thuộc vào nông nghiệp đề bù đắp những mất mát nguồn thủy sản.

Hiện có 11 dự án đập được đề xuất xây dựng trên dòng chảy chính của sông Mekong và 77 dự án đập khác trên toàn bộ lưu vực sông vào năm 2030.

Một đoạn sông Mekong tại Lào. (Ảnh: migrationology.com)

Theo nghiên cứu của WWF, khi tất cả 11 dự án đập trên dòng chính được hoàn thành, nguồn thủy sản sẽ giảm 16%, gây thiệt hại về tài chính ước tính lên tới gần 500 triệu USD hàng năm. Nếu tất cả 88 đập được xây dựng, nguồn thủy sản bị mất đi có thể là 37,8%.

Ông Stuart Orr, cán bộ quản lý Chương trình Nước ngọt của WWF Quốc tế cho rằng các nhà hoạch định chính sách thường không đánh giá đầy đủ tầm quan trọng của nguồn lợi thủy sản nội địa trong việc đảm bảo an ninh lương thực.

“Các quốc gia sông Mekong đang theo đuổi kế hoạch phát triển kinh tế và họ nhìn thấy cơ hội phát triển từ các đập thủy điện. Nhưng trước tiên, các quốc gia cần hiểu một cách đầy đủ và xem xét các giá trị kinh tế và xã hội do dòng chảy Mekong tự do thực sự mang lại", ông Stuart Orr nói.

Nghiên cứu đồng thời cũng tìm hiểu tác động lên nguồn đất và nguồn nước nếu người dân bắt buộc phải chuyển sang chăn nuôi gia súc, gia cầm và các sinh kế khác để đáp ứng nguồn dinh dưỡng cần thiết.

Ngoài 1.350km² diện tích đất mất do xây đập chứa nước, các quốc gia sẽ mất thêm ít nhất 4.863km² diện tích đất để làm đồng cỏ cho chăn nuôi gia súc nhằm thay thế nguồn dinh dưỡng bị mất từ thủy sản. Nếu tất cả các đập được xây dựng, tổng diện tích cần huy động ước tính sẽ là 24,188km², trong đó 63% dành cho chăn nuôi gia súc.

"Chúng tôi hy vọng nghiên cứu giúp bổ sung phần nào những thiếu hụt thông tin về các tác động của các con đập", tiến sĩ Jamie Pittock, Đại học Quốc gia Australia, đồng thời là đồng tác giả nghiên cứu cho biết.

WWF cho rằng các quốc gia hạ lưu sông Mekong nên trì hoãn việc xây dựng đập trong vòng 10 năm để có đủ thời gian thu thập các dữ liệu quan trọng và quyết định đưa ra khi đó sẽ được dựa trên những bằng chứng khoa học và phân tích có cơ sở. WWF khuyến nghị các quốc gia hạ lưu sông Mekong nên xem xét việc xây dựng nhà máy thủy điện trên các nhánh phụ của sông, nơi dễ tiếp cận hơn và được coi là có tác động nhỏ hơn và ít rủi ro hơn.