Kiến "bảo kê" cho cây ăn thịt

Cây ăn thịt có thể hưởng lợi từ những dịch vụ canh gác, vệ sĩ và “đâm thuê chém mướn” của loài kiến.

>>> Xem cây “ăn thịt” chim sẻ

Cây nắp ấm ăn thịt Nepenthes bicalcarata sống ở những khu rừng bên đầm than bùn nghèo nàn dinh dưỡng trên đảo Borneo. Nó không phải là loài ăn thịt hiệu quả lắm. Chiếc lá hình nắp ấm của chúng thiếu các vách trơn cùng chất dịch dính, mềm dẻo và ăn mòn mạnh nên khó có thể bẫy mồi hiệu quả như họ hàng của chúng.

Tuy nhiên, cây Nepenthes bicalcarata có sự hỗ trợ tuyệt vời từ bên ngoài, đó là loài kiến Camponotus schmitzi. Loài cây ăn thịt này có các tua căng phình ở đáy mỗi nắp ấm, vốn được những con kiến này dùng làm tổ, và nguồn thức ăn ở dạng mật hoa dành cho chúng được tiết ra ở mép nắp ấm.

Cây Nepenthes bicalcarata

Đến lượt mình, những con kiến này cung cấp một loạt các dịch vụ cho cây Nepenthes bicalcarata. Chúng dọn sạch miệng nắp ấm, giúp nó đủ trơn để bắt mồi. Chúng tấn công những con mọt ngũ cốc có khả năng gặm mòn cây. Chúng di chuyển những phần còn lại của con mồi khỏi nắp ấm để không bị mục rữa ở đó. Chúng phục kích dưới vành nắp ấm và tấn công bất kỳ con mồi nào của cây nắp ấm đang ra sức thoát khỏi chiếc bẫy. Và phân của chúng làm màu mỡ cho cây nắp ấm.

Trước đó các nhà khoa học vẫn chưa có được bằng chứng chắc chắn về liên minh này và cho rằng có thể chỉ mỗi kiến hưởng lợi. Trong cuộc nghiên cứu mới, các chuyên gia Pháp đã so sánh 2 loại cây, có và không có kiến cư ngụ. Kết quả thu được cho thấy những cây có kiến cư ngụ “làm ăn” được hơn những cây không có. Chuyên gia nghiên cứu Vincent Bazile đến từ Đại học Montpellier 2 ở Pháp, nhận định: “Những loài kiến cộng sinh được chứng minh là rất quan trọng cho dinh dưỡng cũng như sự sinh tồn của cây chủ”.

Theo báo cáo được công bố trên chuyên san PLoS ONE số mới nhất, những cây ăn thịt có kiến cư ngụ mọc nhiều lá hơn và lá lớn hơn; tán lá trưởng thành chứa nitrogen nhiều gấp 3 lần (chất dinh dưỡng này có vai trò then chốt đối với các phân tử hữu cơ như protein và ADN). Những cây có kiến cư ngụ còn có nắp ấm rộng lớn hơn và giữ được khối lượng mồi nhiều hơn. Những phân tích về chất đồng vị nitrogen cho thấy rằng nếu không có kiến cư ngụ thì các cây này có những triệu chứng suy dinh dưỡng.

"Sự kết hợp hỗ sinh giữa cây ăn thịt và kiến trong vương quốc thực vật là một sự thích nghi độc đáo đối với việc khai thác đất nghèo dinh dưỡng. Điều này có thể lý giải vì sao cây Nepenthes bicalcarata có tuổi thọ và tăng trưởng hiếm có, đạt đến độ cao 20m, một kỷ lục đối với loài cây này”, Laurence Gaume, một thành viên nghiên cứu, cho biết.