Loài hươu đốm đã xâm lăng Hawaii như thế nào?

Năm 1867, Vua Kamehameha V của Hawaii nhận được một món quà từ Hồng Kông - 8 con hươu đốm, và ông sau đó đã vui vẻ thả chúng về Molokai. Điều mà ông không bao giờ ngờ tới là chỉ 150 năm sau, 8 con hươu đốm này đã mang đến rắc rối lớn cho toàn bộ Hawaii. Con cháu của chúng hiện đang ở khắp Molokai, Oahu, Lanai, Maui và các hòn đảo khác, điều đáng kinh ngạc hơn là số lượng của chúng hiện nay đã vượt quá 120.000 cá thể, và đã trở thành một trong những loài xâm lấn rắc rối nhất ở Hawaii.

Hươu đốm, còn được gọi là hươu đốm trắng và hươu hoa, có nguồn gốc từ các vùng rừng của Sri Lanka, Nepal, Bangladesh và Ấn Độ, là loài hươu phổ biến nhất trong khu vực. Bụng của chúng có màu trắng, với thân màu nâu đỏ nhạt, có đốm trắng, nhìn rất đẹp mắt. Chiều cao tính đến vai khoảng 90 cm, trọng lượng có thể đạt 85 kg, tuổi thọ khoảng 20 đến 30 năm.

Hươu đốm có nguồn gốc từ các vùng rừng của Sri Lanka, Nepal, Bangladesh và Ấn Độ.

Hawaii ban đầu chỉ có hai loài động vật có vú là dơi xám và hải cẩu. Sau khi người Bosnia và người Châu Âu đặt chân đến đảo, họ lần lượt mang theo lợn, ngựa, cừu, dê, bò, chuột, thỏ và các loài động vật có vú khác; cùng với thực tế là Hawaii là một trung tâm vận chuyển đường biển quan trọng và thời điểm đó, các loài từ khắp nơi trên thế giới được đưa vào bờ bằng tàu của những tên buôn lậu, và hiển nhiên những loài ngoại lai này sau đó đã xâm chiếm lãnh thổ cũng như thức ăn của các loài bản địa và khiến cho nhiều loài trong số đó tuyệt chủng.

Theo một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên tạp chí "Nature-Ecology and Evolution", Hawaii và Florida của Hoa Kỳ lần lượt là những nơi có số lượng loài xâm lấn lớn nhất trong các đảo và các khu vực ven biển lục địa trên toàn cầu.

Sự thành công về mặt sinh trưởng và phát triển của hươu đốm ở Hawaii có thể nói là một hình mẫu về cuộc xâm lăng của các loài ngoại lai. Theo ước tính của các chuyên gia, có khoảng 70.000 con hươu đốm trên đảo Molokai trong khi cư dân ở đó chỉ có khoảng 7.000 người; hòn đảo lớn thứ hai là Maui, có khoảng 70.000 con hươu đốm, trong khi ở các hòn đảo nhỏ khác thì có khoảng 50.000 con, diện tích đảo chính của Hawaii chỉ có 16.000 km vuông nhưng lại có ít nhất hơn 100.000 con.

Diện tích đảo chính của Hawaii chỉ có 16.000km² nhưng lại có ít nhất hơn 100.000 con.

Sở dĩ hươu đốm thành công ở Hawaii là vì thảm thực vật ở nơi đây, hệ động vật ở nơi đây - giống như động vật nguyên sinh, các loài bản địa có cuộc sống rất thoải mái, chúng ngu ngốc và biết sợ, thậm chí chúng còn chưa tiến hóa bất kỳ kỹ năng phòng vệ nào, chẳng hạn như chích và nọc độc, chính điều này đã khiến cho những kẻ xâm lược như hươu đốm, lợn rừng, dê có thể tự do kiếm ăn, sinh sản mà không có bất cứ mối lo ngại nào.

Ngoài ra, ở đây không có những kẻ săn mồi và động vật ăn thịt hung dữ, bởi vậy hươu đốm hoàn toàn không bị đe dọa, thậm chí chúng đã không chọn mùa sinh sản, thay vào đó những con hươu non được sinh ra quanh năm. Điều này giúp cho sự phát triển của chúng gần như không bị hạn chế.

Điều này dẫn đến sự tàn môi trường sinh thái của Hawaii bởi loài hươu đốm. Những loài chim làm tổ trên mặt đất luôn bị chúng phá hủy tổ, lá xanh và chồi non của các loại cây cỏ cũng là bữa ăn ngon của chúng, trái cây, rau và mía của nông dân cũng có số phận tương tự. Việc tàn phá thảm thực vật xanh tươi bởi loài hươu đốm đã làm gia tăng sự mong manh của môi trường tự nhiên trên quần đảo Hawaii, đất bị rửa trôi ra biển, từ đó dẫn đến sự suy thoái của các rạn san hô.

Có vẻ như cuộc xâm lược của loài hươu đốm thực sự là một vấn đề rất lớn.

Hơn thế nữa, hươu đốm còn cung cấp thức ăn cho một loài xâm lấn khác là muỗi và đe dọa đến sức khỏe, sự an toàn của con người; khi chúng chết và không có động vật nào ăn xác chúng, điều này sẽ làm ô nhiễm môi trường và hình thành những nguy cơ có hại cho sức khỏe con người. Môi trường nước mỏng manh trên quần đảo cũng bị tác động rất lớn; hươu đốm cũng thích lạng lách qua đường, đây cũng là mối đe dọa gây tử vong cho người lái xe.

Mặc dù rất linh thiêng đối với người Hawaii và quan trọng đối với nguồn cung cấp nước địa phương, loài thực vật đặc hữu của Hawaii - cây gỗ lim đa loại (cây mai Hawaii) mọc trong các khu rừng cao cũng bị đe dọa bởi hươu đốm. Loài cây này có thể bám rễ trong đá núi lửa cao từ 20 đến 25 mét, khi bị mây và sương mù bao quanh, nước sẽ đọng lại trên lá và rơi xuống đất, tụ lại thành giọt nhỏ vào bể chứa. Trên thực tế, cây gỗ lim dễ bị nhiễm hai loại nấm, tạo thành sẹo trên vỏ cây, trước khi cây có thể tự lành những vết sẹo này để tránh lây nhiễm nấm thì loài hươu đốm sẽ cắn và chà xát vỏ cây khiến vết thương lâu lành hơn, cuối cùng gây ra những thương tích chết người đối với loài cây này.

Có vẻ như cuộc xâm lược của loài hươu đốm thực sự là một vấn đề rất lớn, mặc dù Kamehameha V được ca ngợi là vị hoàng đế cuối cùng của triều đại Kamehameha, được tôn kính không kém gì vị hoàng đế đầu tiên, nhưng ở thời điểm này rõ ràng ông ta đã tạo ra một cuộc khủng hoảng cho quần đảo và đã để lại một vấn đề lớn cho các thế hệ sau.

Hầu hết hươu đốm ở Hawaii đều sống trên đất tư nhân.

Vì hươu đốm không có kẻ thù tự nhiên nên người dân Hawaii phải săn bắn hươu và coi nó là một phần văn hóa truyền thống, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, nhiều gia đình đã có thêm kho lạnh để trữ thịt hươu đốm.

Tuy nhiên, hầu hết hươu đốm ở Hawaii đều sống trên đất tư nhân, mặc dù giấy phép săn hươu có giá chỉ 20 đô la một năm và có thể xin trực tuyến, nhưng các thủ tục và quy trình phức tạp trong quá trình săn bắn đã khiến cho hiệu quả săn hươu rất thấp. Ngoài việc đạt được thỏa thuận với chủ đất, mỗi thợ săn phải đi cùng với một thanh tra của Bộ Nông nghiệp để tiến hành kiểm tra y tế đối với hươu đốm hoang dã sau khi săn bắn.

Ngoài ra còn có một quy tắc khác mà các thợ săn phải luôn tuân theo về vấn đề nhân đạo, đó là chỉ được bắn một phát duy nhất đối với một con hươu đốm, viên đạn này phải khiến cho con mồi bất tỉnh ngay lập tức, có nghĩa là bạn phải bắn vào đúng hộp sọ của nó. Nếu không làm được, bạn chỉ có thể đợi đến tối, mang theo kính nhìn đêm cấp quân sự, thậm chí dùng máy bay không người lái để tìm con hươu bạn muốn săn, thì mới có thể thực hiện được điều nhân đạo này.

Hươu đốm là loài vật chạy nhảy giỏi, thông minh và bền bỉ.

Ngoài ra, luật pháp Hoa Kỳ cho phép bạn cung cấp thịt săn được cho những người có như cầu, sau đó bạn phải vượt qua một vài cuộc kiểm tra thịt sau đó mới có thể thưởng thức chúng. Thế nhưng Hawaii lại không có hoạt động giết mổ thịt nai hợp pháp, cho nên ngay cả khi có một thợ săn nai thương mại muốn bán thịt hươu đốm, họ phải vận chuyển con hươu đốm săn được đến Hoa Kỳ để chế biến, sau đó vận chuyển trở lại để bán, điều này khiến thịt hươu đốm ở đây có giá cao ngất ngưởng.

Hươu đốm là loài vật chạy nhảy giỏi, thông minh và bền bỉ, vì vậy Hawaii có kế hoạch xây hàng rào ở 30% khu vực trọng điểm để bảo vệ các loài có nguy cơ tuyệt chủng khỏi hươu đốm - cần phải xây hàng rào cao gần 4 mét mới có thể ngăn chặn hoàn toàn chúng, chắc chắn đây là một khoản đầu tư khổng lồ, khó thực hiện.

Nhìn điều này có thể bạn sẽ nghĩ nó quá phức tạp, nhưng nếu Hawaii nằm ở Trung Quốc thì vấn đề đơn giản hơn nhiều, những người sành ăn có thể nhanh chóng đưa đàn hươu đốm trở lại trạng thái như khi chúng xâm chiếm 150 năm trước chỉ trong một thời gian ngắn.

Cập nhật: 16/06/2021 Theo Trí Thức Trẻ