Lỗi ngớ ngẩn có thể khiến nhiều nghiên cứu có nguy cơ bị thu hồi

Một lỗi không được phép mắc trong quá trình rà soát công bố nghiên cứu, nhưng nó đã xảy ra.

Theo một bản báo cáo mới đây trên trang bioRxiv, sẽ có tới hàng chục ngàn nghiên cứu trên tạp chí khoa học Molecular and Cellular Biology cần phải rà soát lại. Và nguyên nhân đến từ một lỗi cực kỳ bất ngờ, đó là hình ảnh của các nghiên cứu đã bị lặp lại.

Lý do này được đánh giá là hết sức ngớ ngẩn và không chấp nhận được, vì đó là điều kiện đầu tiên khi một nghiên cứu được xét duyệt trước khi công bố.

Cụ thể hơn, các chuyên gia từ bioRxiv đã rà soát thử 960 nghiên cứu y sinh trong giai đoạn 2009 - 2016. Bằng việc sử dụng phần mềm mới nhất, họ đã nhận ra 6% có những hình ảnh bị lặp. Hay nói cách khác, một số nghiên cứu đã sử dụng ảnh của các nghiên cứu trước đó, rồi dùng chúng làm kết quả nghiên cứu của mình.

Nguyên nhân đến từ một lỗi cực kỳ bất ngờ, đó là hình ảnh của các nghiên cứu đã bị lặp lại.

Tổng cộng có 59 trường hợp, trong đó 42 đã chỉnh sửa, 12 giữ nguyên (do phòng thí nghiệm thực hiện nghiên cứu bị đóng cửa), và 5 đã bị thu hồi.

Tuy nhiên theo Elisabeth Bik - chủ nhiệm nghiên cứu, thì tỷ lệ trùng lặp này có thể chấp nhận được, vì nó có thể chỉ là lỗi khi sử dụng dữ liệu. "Chúng tôi tin các tác giả nghiên cứu khi họ nói rằng việc trùng lặp ảnh chỉ là nhầm lẫn. Mục tiêu của chúng tôi là đảm bảo các kết quả là đúng, không phải để trừng phạt ai" - Bik cho biết.

"Với các trường hợp bị thu hồi, đó là vì có quá nhiều lỗi cần phải chỉnh sửa, hoặc do kết quả có một chút đáng ngờ".

Theo Bik chia sẻ, trước đó họ đã sử dụng phần mềm để phân tích hơn 20.000 nghiên cứu và phát hiện ra 3,8% trong số đó có ảnh bị lặp. Và nếu áp dụng tỉ lệ này vào tổng số hơn 9 triệu nghiên cứu trong 7 năm qua, ước tính sẽ có khoảng 11% chứa lỗi phải bị thu hồi. Con số này tương đương với hơn 35.000 nghiên cứu.

Và mặc dù Bik cho rằng nó không đáng lo, nhưng nhiều chuyên gia tỏ ra khá lạnh lùng. Họ cho rằng đây là một vấn đề nghiêm trọng, liên quan đến quá trình rà soát, kiểm tra trước khi công bố nghiên cứu. Những người đứng ra kiểm tra cần phải cẩn thận hơn, hoặc có giải pháp nào đó để tránh bỏ sót các trường hợp như vậy.

"Nghiên cứu này chứng tỏ rằng kể cả các tác giả lẫn nhà đánh giá đều phải nỗ lực gấp đôi để tránh các trường hợp ảnh lặp như vậy xảy ra".

• Những nghiên cứu khoa học vô nhân tính
• Những con mèo trong nghiên cứu khoa học