Mái bát úp siêu lớn Louisiana

• Thời điểm xây dựng: 1971 - 1975
• Địa điểm: New Orleans, Louisiana, Mỹ

Công trình thể thao có vòm vượt trội của thế giới cũng là căn phòng kết cấu thép lớn nhất thế giới, với tầm nhìn bên trong thông suốt không hề có bất kỳ một gối đỡ nào. Ngoài ra, đây là công trình sử dụng đa năng, phục vụ công chúng, do tư nhân sở hữu đầu tiên trên thế giới. Mái bát úp siêu lớn Louisiana, công trình nổi bật ở New Orleans, có diện tích bằng hai lần diện tích sân bóng đá. Lợp mái bát úp trên diện tích 4ha vào tháng 9/1987, có đủ chỗ cho 80.000 khán giả đến nghe Đức Giáo hoàng John Paul II giảng đạo.

Mái bát úp siêu lớn, công trình thật lộng lẫy ở New Orleans, có thể chứa đến 87.000 người một cách an toàn, nhân dịp Đức Giáo Hoàng đến thăm cho đến các trận đá banh hay sô diễn của một nghệ sĩ nhiều người ái mộ.

Một số ngôi đền Hy Lạp và Ai Cập cổ đại cũng có những công trình tương đương hay thậm chí còn lớn hơn, nhưng 60% diện tích mặt sàn bên trong của những công trình này đều bị các cột gối mái choán hết, chừa lại mặt bằng sử dụng rất khiêm tốn so với kích thước quy mô.

Điều khác biệt là kỹ thuật thiết kế hiệu quả của ngày nay, vật liệu xây dựng và phương pháp tạo ra những kết cấu hiệu quả hơn.

Các trận thi đấu bóng đá, bóng rổ, bóng chày, quần vợt và đường đua tổ chức bên trong có thể tích 3,5m3 (125 triệu bộ khối Anh, một bộ khối Anh = 30,48 cm³) của Mái bát úp siêu lớn cùng với màn biểu diễn "Mardi Grass", liên hoan âm nhạc và hòa nhạc, cũng như các show triển lãm nhà cửa, công viên và ô tô. Ngoài ra, các đoàn xiếc và trượt băng cũng thường là những buổi trình diễn luôn bán sạch vé khiến công chúng phải sửng sốt.

Khai sinh dự án

Ban đầu giấc mơ của thương nhân Dave Dixon ở New Orleans, thì kỳ quan này được xem là phương tiện thu hút các liên đoàn bóng đá lớn. Năm 1966, cơ quan lập pháp Louisiana đồng ý với các nhà vận động hành lang, chính trị gia và tư bản tài hcính, thông qua Bổ sung hiến pháp chấp thuận cho tiểu bang bán công trái để có tiền xây dứng dự án.

Mặt cắt ngang cho thấy chi tiết thiết kế kết cấu.

Xây dựng trên khu đất lún của thành phố. Mái bát úp siêu lớn đã tạo ra làn sóng xây dựng bùng phát tổng chi phí lên đến 2 tỷ $, số lượng khách sạn đầy đủ tiện nghi quanh vùng tăng đến 150%. Các nhà nghiên cứu kinh tế gọi đây là "... công trình công cộng có thể sử dụng chưa từng thiết kế xưa nay..." và "... một trong những đầu tư khôn ngoan nhất mà tiểu bang bỏ ra". Dự án ít lâu sau gặt hái thành công về tài chính. Xây dựng với chi phí 163 triệu $ từ tháng 8/1971 đến tháng 8/1975, Mái bát úp siêu lớn thu được 4,6 tỷ$ chỉ trong 20 năm đầu đưa vào sử dụng. Trong số này, 16,8 triệu $ đóng thuế cho liên bang, và 83,6 triệu $ nộp thuế của chính quyền địa phương.

Công trình này cũng là một kỳ quan thi công kỹ thuật, do kiến trúc sư Arthur Q. Davis thiết kế. Tất cả sáng kiến kỹ thuật đều phát huy tác dụng, rào cản tự nhiên khắc phục thành công không hề sai lầm.

New Orleans là một thành phố xây dựng thấp hơn mực nước biển trên vùng đất đầm lầy, các sân vận động phải xây dựng ở cao trình cao hơn mực nước ngầm. Lưu lượng nước mưa hàng năm rất lớn cần phải có hệ thống ống thoát nước có dung tích 1.305.0001 (345.000 gallon) bao vòng chu vi mái bát úp. Sau đó lượng nước tích tụ sẽ dần dần chảy xuống hệ thống thoát nước.

Việc dựng kết cấu khung khổng lồ này gần như hoàn hảo. Vỏ làm bằng thép, polyurethane và nhựa plastic.

Cải tiến

Nói theo cách đơn giản, 96 cột thép kết cấu xếp thành 4 hàng, đỡ 1 vòng chịu kéo tựa lên các gối tựa đầu (có thể xoay nhưng không thể di động trên phương ngang) 10cm. Những gối tựa này tạo cho vòng (cũng là mái) sự di chuyển linh động khoảng 8cm theo một hướng bất kỳ, để bù lại sự giãn nở hay co lại khi nhiệt độ thay đổi, đảm bảo tính nguyên vẹn của công trình. Đối với giằng tăng cứng ở cánh tường, khung có các gối đỡ chữ "K" kéo dài ra phía ngoài từ bên dưới đường kính gần 0,8km của vòng.

Mái bát úp siêu lớn được xếp vào Sách kỷ lục thế giới như là một kết cấu có nhịp tĩnh (từ mép đến mép) lớn nhất thế giới, hiểu theo nghĩa đen là được liên kết với nhau và treo mái nhà có đường kính 210m. Mái bát úp có cấu hình tấm mỏng ghép chéo - một loạt các hình tam giác chồng lên nhau từ vòng trung tâm kéo dài ra phía ngoài ở phần chỏm. Bên trong bao la này đòi hỏi điều kiện tiện nghi phải thiết kế đặc biệt: hệ thống điện và TV, không gian quảng cáo, hệ thống âm thanh cân bằng không hồi tiếp, chiếu sáng, kiểm soát thông gió và không khí, phòng hỏa và hệ thống di chuyển khán giả. Ngoài tất cả những tiện nghi này ra còn có bề mặt sân thi đấu nhân tạo có thể chuyển đổi, ở địa phương gọi là "Mardi Grass" cấu trúc có thể thay đổi từ sân đá bóng sang sân bóng chày và ngược lại, có những chỗ ngồi sang trọng dành cho khán giả cùng các tiện nghi dành cho đấu sĩ.

Ở New Orleans, Mái bát úp siêu lớn Louisiana đang tồn tại và phát đạt, trong khi một số sân vận động sau này đều bị lép vế phải đổi tên mới có thu nhập thương mại (công trình mái bát úp Hoosier bang Indiana trước đây) và số khác bị xóa sổ hoàn toàn (Astrodome ở Houston và Kingdome ở Seatle). Mái bát úp siêu lớn Louisiana xinh đẹp bất hủ, kết cấu ổn định luôn đảm nhận công tác phục vụ công chúng có thể duy trì, tồn tại, và phát triển, đúng là một kỳ quan thế giới.

Số liệu thực tế:

• Diện tích sân thi đấu chính: 50.685 m²
• Chiều cao: 82,3m
• Sức chứa cho buổi hòa nhạc (tối đa): 87.500
• Chi phí: 163 triệu $

Các trận thi đấu bóng đá là một trong những thu hút chính của Mái bát úp siêu lớn: có đủ sức cho số lượng khán giả rất đông thưởng thức toàn cảnh hoàn toàn không bị cột đỡ che chắn.