Nguy cơ đại dịch mới từ những virus "vô danh"

Các chuyên gia cảnh báo hiện có tới 850.000 loại virus chưa được phát hiện ở động vật có khả năng lây nhiễm sang người.

Hầu hết những đợt bùng phát dịch lớn trong hơn 100 năm qua, từ đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 tới Covid-19, đều do các hoạt động của con người thúc đẩy, dẫn tới sự suy thoái liên tục của tự nhiên. Nguy cơ bùng phát ngày càng cao có nghĩa là thế giới đang trong "kỷ nguyên của đại dịch", các chuyên gia hàng đầu nhấn mạnh trong một báo cáo lớn vào hôm qua do Liên Hợp Quốc tài trợ.

Báo cáo ước tính rằng có khoảng 1,7 triệu loại virus chưa được biết đến đang tồn tại trên động vật có vú và chim, trong đó có tới 850.000 loại có khả năng lây nhiễm sang người.

"Cách chúng ta sử dụng đất; mở rộng và thâm canh nông nghiệp; sản xuất, buôn bán và tiêu dùng không bền vững đang làm gián đoạn thiên nhiên và gia tăng sự tiếp xúc giữa động vật hoang dã mang mầm bệnh với con người. Đây là con đường dẫn đến đại dịch", Tiến sĩ Peter Daszak, Chủ tịch của tổ chức sức khỏe sinh thái EcoHealth Alliance, một trong 22 nhà khoa học hàng đầu đứng sau nghiên cứu, chia sẻ.

Mặc dù vậy, nguy cơ lây nhiễm virus từ động vật sang người có thể được "giảm đáng kể" bằng các hành động quyết liệt để ngăn chặn sự tàn phá đa dạng sinh học, chẳng hạn như thiết lập khu bảo tồn tự nhiên và tăng cường biện pháp để giảm khai thác không bền vững tại những khu vực đa dạng sinh học cao.

Bảo vệ tự nhiên là chìa khóa để ngăn đại dịch trong tương lai. (Ảnh: Yale Climate Connections).

Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh chi phí để thực hiện các "biện pháp phòng chống" đại dịch như vậy chỉ bằng khoảng 1/100 lần so với các "biện pháp ứng phó" như phát triển vaccine hay cách ly như hiện nay. Tính đến tháng 7/2020, Covid-19 đã gây thiệt hại khoảng 8 - 16 triệu USD đối với nền kinh tế toàn cầu. Chỉ tính riêng tại Mỹ, thiệt hại có thể lên tới 16 triệu USD vào cuối năm 2021.

Trong danh sách dài các biện pháp hành động, báo cáo khuyến nghị các chính phủ toàn cầu cần thành lập một hội đồng cấp cao về phòng chống đại dịch để cung cấp bằng chứng khoa học đáng tin cậy nhất cho các nhà hoạch định chính sách, giúp đánh giá rủi ro và lên kế hoạch hành động hiệu quả để giảm thiểu thiệt hại.

Các nỗ lực cải thiện an ninh lương thực và loại bỏ những loài có nguy cơ truyền nhiễm bệnh dịch khỏi hoạt động buôn bán động vật hoang dã - với sự hỗ trợ của các cơ quan thực thi pháp luật - cũng sẽ góp phần làm giảm nguy cơ bùng phát đại dịch mới trong tương lai.

"Chúng ta cần thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận của mình, với hành động khẩn cấp và tham vọng trong nỗ lực ngăn chặn sự tàn phá đa dạng sinh học. Chỉ khi nào tất cả các quốc gia công nhận mối quan hệ không thể tách rời giữa sức khỏe con người và sức khỏe sinh thái, chúng ta mới có thể bảo vệ tương lai của cả con người và hành tinh", Mark Wright, Giám đốc khoa học của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, nhấn mạnh.

• Cận cảnh chiếc nhẫn đính nhiều kim cương nhất thế giới
• 7 sinh vật huyền thoại tưởng chỉ có ở phim ảnh nhưng lại từng làm mưa làm gió Trái đất trong quá khứ
• Tôm hùm đất tự nhân bản xâm chiếm nghĩa trang ở Bỉ