Trong Vụ nổ kỷ Cambri 500 triệu năm trước, những sinh vật kỳ lạ dưới đại dương đang tất bật định hình lại cuộc sống trên cạn của Trái đất. Một trong những sinh vật đó vừa mới được tìm thấy tại dãy núi Rocky của Canada và được xác định là một trong những loài động vật lớn nhất của thời kỳ này.
Họa sĩ mô phỏng lại mặt trước của T. gainesi. (Ảnh: Lars Fields, Royal Ontario Museum).
Loài động vật này có tên Titanokorys gainesi và nó có hình dáng như một cỗ xe tăng. T. gainesi có cặp mắt đa diện, miệng hình tròn trông như một lát dứa, có móng vuốt để bắt mồi, có vây để bơi và phần đầu được bao bọc bởi một cái mai lớn. Loài động vật này nằm trong nhóm động vật chân đốt nguyên thủy được gọi là radiodonts. Hình thái của hóa thạch và hoàn cảnh phát hiện nó đã được các nhà khoa học công bố trên Tạp chí Khoa học Mở của Hiệp hội Hoàng gia hôm 7/9.
“Các mẫu vật đầu tiên được tìm thấy vào năm 2014, nhưng cho đến năm 2018 thì chúng tôi mới phát hiện ra một loài động vật có mai cực kỳ nguyên sơ [và] chúng tôi nhận ra tầm quan trọng của phát hiện này”, Joe Moysiuk cho biết trong một email trả lời trang tin Gizmodo, ông là nhà cổ sinh vật học tại Bảo tàng Hoàng gia Ontario (Toronto) và là đồng tác gả nghiên cứu hóa thạch này. “Đồng tác giả của tôi, là Jean-Bernard, đã tách được một phiến đá đặc biệt lớn và tôi nghe thấy tiếng thở mạnh, theo sau là rất nhiều tiếng hò reo và mọi người xung quanh bắt đầu tụ tập lại. Chúng tôi đã tìm thấy rất nhiều thứ tuyệt vời, nhưng thứ này thật sự ấn tượng!”.
Mẫu định danh của T. gainesi với phần mai bên dưới và hai phiến có gờ ở trên. (Ảnh: Jean-Bernard Caron, Royal Ontario Museum).
Nhóm nghiên cứu đã tìm thấy mẫu hóa thạch ở dải đá Burgess Shale tại Canada, đây là dải đá nằm ở phía Tây của Bắc Mỹ, nơi chứa nhiều mẫu hóa thạch động vật sinh sống ở kỷ Cambri (khoảng 541 – 485 triệu năm trước, khi khu vực này vẫn còn nằm dưới biển) được bảo tồn một cách tuyệt vời. T. gainesi và những loài động vật săn mồi tương tự dường như là những loài lọc thức ăn, chúng lọc bùn và ăn bất kỳ mảnh vụn nào còn sót lại.
Một số loài sinh vật dưới đáy biển bị hóa đá và sau đó được nâng lên bề mặt do sự dịch chuyển kiến tạo, đến nay, chúng nằm tại vùng núi cao thuộc Công viên Quốc gia Yoho (Canada). Để đưa mẫu hóa thạch xuống núi, Moysiuk cho biết nhóm đã bọc nó trong xốp, băng keo và những miếng mút nhỏ, sau đó đưa xuống bằng trực thăng.
Hai năm trước, cũng chính nhóm nghiên cứu này đã tìm ra một loài động vật có ngoại hình tương tự T. gainesi; họ đặt tên là Cambroraster falcatus vì trông nó giống với chiếc phi thuyền Millennium Falcon của Han Solo trong Stars War. Phiến đá có thể bảo tồn cả những mô mềm còn sót lại của các sinh vật kỷ Cambri. Nhờ đó, các nhà cổ sinh vật có thể nghiên cứu những di tích tiến hóa nhỏ bé một cách chi tiết hơn cả một số loài khủng long xuất hiện sau đó khoảng 300 triệu năm. (Đúng vậy, con khủng long đầu tiên xuất hiện cách chúng ta gần hơn so với kỷ Cambri đấy!).
Có lẽ điều ấn tượng nhất ở loài T. gainesi là kích thước của chúng. Hầu hết các loài sinh vật sống dưới đại dương ở kỷ Cambri có kích thước nhỏ hơn ngón út của chúng ta; trong khi đó loài này có chiều dài khoảng 45 cm. Nếu các sinh vật điển hình ở kỷ Cambri có chiều cao trung bình của con người, một con T. gainesi theo tỉ lệ tương đối có thể cao khoảng 12,2 mét.
“Kích thước tuyệt đối của loài vật này thật sự đáng kinh ngạc, đây là một trong những loài động vật lớn nhất ở kỷ Cambri từng được tìm thấy”, Jean-Bernard Caron cho biết trong một thông cáo báo chí của bảo tàng, ông là nhà cổ sinh vật học tại Bảo tàng Hoàng gia Ontario và là tác giả chính của nghiên cứu.
“Những loài động vật bí ẩn chắc chắn có tác động lớn đối với hệ sinh thái đáy biển ở kỷ Cambri. Các chi trước của nó trông giống những chiếc cào xếp chồng lên nhau và chúng rất hiệu quả trong việc đưa bất kỳ thứ gì bắt được trong những chiếc gai nhỏ vào miệng. Chiếc mai lưng lớn có thể hoạt động như một cái cày”, Caron cho biết.
Bạn có thể tưởng tượng rằng sinh vật này như một chiếc khinh khí cầu biết ăn thịt vậy, chúng trôi nổi ngay trên bề mặt đáy biển để nạo vét và tìm thức ăn. Khám phá này đã giúp mở rộng thêm kiến thức của con người về các loài động vật săn mồi có mai thuộc kỷ Cambri. Còn đối với những ai thích các loài sinh vật khủng khiếp hơn, hãy cùng hy vọng các nhà khoa học sớm tìm ra chúng.