Phát hiện hoạt chất mới trong điều trị Viêm gan B mạn tính thể hoạt động

Viêm gan do siêu vi B là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến trên thế giới và là một trong những bệnh gây tử vong cao. Ước tính trên thế giới có hơn hai tỉ người bị nhiễm virus viêm gan B (HBV) và khoảng 350-400 triệu người bị nhiễm HBV mạn tính.

Khoảng 25 đến 40% số người bị nhiễm HBV mạn tính này chết sớm vì xơ gan và/hoặc ung thư gan. Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ người mắc bệnh viêm gan siêu vi B cao, ước tính có khoảng 10 triệu người mang HBsAg nên viêm gan siêu vi B là vấn đề quan trọng của sức khoẻ cộng đồng.

Căn bệnh này là nguy cơ hàng đầu gây suy gan, xơ gan, ung thư gan và tử vong. Việc tiêm phòng văc xin hiện nay được coi là biện pháp hữu hiệu nhất để ngăn ngừa căn bệnh này. Tuy nhiên với những người đã mắc bệnh, nhất là viêm gan B mạn tính thể hoạt động thì việc điều trị trở nên vô cùng khó khăn và tốn kém.

Cà gai leo.

Theo hướng dẫn của Hiệp hội Nghiên cứu bệnh gan Mỹ (AASLD) được công bố tại hội nghị APASL 2007 ở châu Á, mục tiêu cơ bản của điều trị là đạt được sự ức chế duy trì đối với sự sao chép của virus viêm gan B và đẩy lùi bệnh gan. Mục tiêu tối hậu là ngăn chặn xơ gan, suy gan và ung thư gan. Đối với bệnh nhân bị viêm gan siêu vi B mạn tính, thể hoạt động (khoảng 25%) cần điều trị bằng thuốc đặc hiệu. Một số thuốc đặc hiệu hiện đang được sử dụng với viêm gan siêu vi B: Interferon alfa, Peginterferon alfa, Lamivudine, Adefovir Dipivoxil, Emtricitabine (FTC), Tenofovir Disoproxil Fumarate, Entecavir... Những thuốc này thường đắt tiền, phải dùng kéo dài để duy trì sự ức chế siêu vi.

Xu hướng hiện nay đang được giới khoa học quan tâm là tìm kiếm những hoạt chất mới có nguồn gốc từ thảo dược giúp điều trị căn bệnh nguy hiểm này. Trong đó cây Cà gai leo (Tên khoa học: Solanum hainanense Hance Solanaceae) được đặc biệt chú ý và nghiên cứu kỹ lưỡng và được xem là có nhiều triển vọng trong điều trị. Rất nhiều đề tài nghiên cứu về cây Cà gai leo đã được thực hiện. Các nhà khoa học đã phát hiện ra hoạt chất mới trong Cà gai leo có tác dụng ức chế sự sao chép và làm âm tính virus viêm gan B. Đó là chất Glycoalcaloid.

Đề tài nghiên cứu cấp Quốc gia “Nghiên cứu thuốc từ Cà gai leo làm thuốc chống viêm và ức chế sự phát triển của xơ gan” do TS. Nguyễn Thị Minh Khai làm chủ nhiệm đã chứng minh được tác dụng chống viêm gan, ức chế sự phát triển xơ gan và chống oxy hóa của dạng chiết toàn phần và dạng hoạt chất chính glycoalcaloid trên mô hình thực nghiệm sinh vật. Thuốc được thử nghiệm trên người bệnh tình nguyện, thuốc không có tác dụng phụ, được hội đồng khoa học cơ sở cho phép nghiên cứu lâm sàng. Trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2, kết quả điều trị trên bệnh nhân viêm gan B mạn tính thể hoạt động cho thấy thuốc có tác dụng rất khả quan, ở nhóm bệnh nhân điều trị bằng thuốc Cà gai leo, các triệu chứng lâm sàng giảm nhanh hơn, men GOT, GPT và bilirubin về bình thường nhanh hơn (so với nhóm chứng); đặc biệt có 23,3% bệnh nhân mất HbsAg và 44% bệnh nhân xuất hiện anti-HBe. Các kết quả nghiên cứu lâm sàng giai đoạn 3 đối với 90 bệnh nhân viêm gan B mạn hoạt động tại 3 cơ sở Viện Quân Y 103, Bệnh viện TW quân đội 108, Viện Quân Y 354 đều cho kết quả rất tốt, phù hợp với kết quả thu được ở giai đoạn 2, đặc biệt là Viện Quân Y 354 thấy mất HBsAg 16,6% (âm tính). Trong giai đoạn 3 có theo dõi thêm nồng độ HBV-DNA cho thấy thuốc có tác dụng ức chế sự nhân lên của HBV sau hai tháng điều trị. Một điểm đặc biệt nữa trong giai đoạn 3 là viện Quân Y 103 điều trị thêm cho 7 bệnh nhân kéo dài thời gian 6 tháng, kết quả có thêm 1 bệnh nhân mất HbsAg và xuất hiện anti-HBs.

Một điều đặc biệt là Cà gai leo có tác dụng giải rượu rất mạnh. Trước khi uống rượu chỉ cần nhấm rễ Cà gai leo thì sẽ lâu bị say, khi say thì chỉ cần uống nước sắc sẽ chóng tỉnh rượu. Thí nghiệm ngâm Cà gai leo với cồn thì chỉ sau một đêm một lượng lớn cồn bị phá hủy (hiện chưa rõ nguyên nhân).

Đề tài cũng nghiên cứu hoàn chỉnh quy trình chiết xuất, quy trình bào chế tạo ra một sản phẩm thuốc dạng bao phim đạt tiêu chuẩn cơ sở và viện kiểm nghiệm Bộ Y tế đã thẩm định.

Từ những kết quả nghiên cứu trên có thể kết luận Cà gai leo được dùng làm thuốc chữa bệnh viêm gan rất tốt đặc biệt là viêm gan B mạn tính thể hoạt động. Đây là một đóng góp quan trọng của đề tài nghiên cứu vì cho đến nay bệnh viêm gan B mãn tính thể hoạt động vẫn còn là nỗi lo lắng của nhiều ngành y tế nhiều nước. Điều này cũng cho thấy cây thuốc nam của chúng ta có tác dụng mạnh và sẽ góp phần không nhỏ vào sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của người dân nếu được quan tâm đúng mức.