Quần thể di sản văn hóa Pháp

Giáo phái Cathare xuất hiện ở Limousin từ cuối thế kỷ XI và phát triển thịnh vượng vào thế kỷ XII và đầu thế kỷ XIII ở miền Nam nước Pháp (Toulouse, Carcassonne, Foix, Béjiers...). Từ năm 1208 đến 1244, đạo quân Thập tự chinh Albigeoise liên tục tổ chức những cuộc tấn công tàn phá, làm cho giáo phái Cathare tan rã dần.

So với lịch sử, Cathare tồn tại trong thời gian không dài lắm, nhưng lại để lại ấn tượng khá sâu trong dân chúng Pháp, nhất là ở vùng phía Nam. Hơn 7 thế kỷ qua, Cathare còn để lại dấu vết với những công trình dựng cổ kính: Lâu đài, thành lũy, thị trấn, thành phố, làng mạc... Đó là những công trình văn hóa nằm trong kho tàng văn hóa Pháp: Foix, Narboune, Béjiers, Carcassonne, Roquefixade, Mirepoix, Montségur, Puivert, Montaillou, Usson, Puilaurens, Peyrepertuse, Quéribus, Aguilar, Paden, Durban, Auriac, Arques, Coustaussa, Fanjeaux, Castelnaudary, Suissac, Lastours, Minerve; là 24 di tích trở thành di sản quý báu của truyền thống văn hóa nước Pháp. Dưới đây là 6 trong số 24 di tích Cathare.

1. Tòa lâu đài Foix.

Tòa tháp Foix đứng ngạo nghễ trên đỉnh núi như một vật trang sức giữa màu xanh bát ngát của cây và đá. Ba ngọn tháp nhô cao và được viền bằng những diềm, những lỗ thủng như lỗ châu mai.

Lâu đài xuất hiện đầu thế kỷ XIII như một dấu ấn của Bá tước Roger Bernard, trong đó có hai tháp vuông và thành lũy bao bọc. Đến thế kỷ XV, người ta xây thêm một tháp tròn với những công sự bảo vệ lâu đài. Tháp ở giữa có ba gian phòng tráng lệ, kiến trúc trần vòm với những đường gân cung, được bảo vệ nguyên vẹn.

Trong một thời dài, lâu đài dùng làm kho lưu trữ và nhà tù. Từ khi trở thành bảo tàng, lâu đài Foix gồm 2 bộ phận: Bộ phận "Cổ sinh vật học - tiền sử - lịch sử nói chung" trong đó có bộ xương mamút rất lớn phát hiện từ năm 1901 ở Baulou. Bộ phận "Nghệ thuật truyền thống dân gian" trong đó trưng bày một ostal, tức kiểu nhà của cư dân xa xưa ở thung lũng Vicdessos.

2. Thành phố cổ Mirepoix

Thành phố nhỏ này nằm ở dưới chân dãy núi Pyrénées, vẫn tồn tại nguyên vẹn dáng kiến trúc thời kỳ Trung đại.

Bối cảnh chung ở đây như một vùng nông thôn, trung tâm là vòm gỗ cuốn dựng trên ngôi nhà tráng lệ kiểu Colombages (nhà gỗ trét). Tòa nhà của các quan tổng đài còn được bảo vệ nguyên vẹn một pho tượng trông sợ hãi: Tượng có cái đầu giống như đầu người vừa như đầu quỷ.

Thánh đường Saint-Marice xây dựng từ năm 1298 và trùng tu vào thế kỷ XIV - XV. Tòa thánh kiến trúc kiểu Gothique này là một tòa thánh rộng nhất châu Âu.

Thế kỷ XIII, người ta sáng tạo ở đây nhiều ngôi nhà đẹp. Lãnh chúa của thành phố là Pierre Roger de Mirepoix. Năm 1289, người theo giáo phái Cathare đã bị thất trận trong cuộc chinh chiến, thành phố bị phát hủy một cách thảm hại.

3. Lâu đài Montségur

Trên độ cao 1207m của khối núi đá khổng lồ, tòa lâu đài Montségur hiện ra sừng sững mang đầy vẻ bí ẩn của huyền thoại. Lâu đài ngự ở núi và trời, vững chãi, tưởng như không một sức mạnh nào lay chuyển nổi, tạo thêm vẻ hùng vĩ của thiên nhiên. Vốn lúc đầu lâu đài này do những người theo giáo phái Cathare dựng lên. Năm 1232, lãnh chúa Raymond de Péreille chiếm lĩnh, có 500 người bảo vệ. Hiện nay còn nhiều dấu vết cổ sinh vật học bao phủ núi non và thành lũy.

Thời gian và giặc ngoại xâm đã tàn phá nhiều, nhưng tòa lâu đài vẫn đầy vẻ hấp dẫn hoang sơ và cổ kính của nó. Từ năm 1958, người ta đã lập lên tại đây một "Bảo tàng cổ sinh vật học", hai bộ xương cổ trưng bày trong đó gợi lên nỗi nhức buốt về những bi kịch của Montségur.

4. Lâu đài Puilaurens

Trên chóp thành lũy lỗ chỗ những lỗ châu mai tạo thành đường viền hình họa in trên nền xanh lộng lẫy của vòm trời. Vào những ngày nắng đẹp sẽ thấy rất rõ pháo đài được nâng lên trên nền biếc của thảm thực vật hắt sáng rực.

Puilaurens là một căn cứ quân sự. Tất cả các vách đá đồ sộ dựng hai bên đường dẫn đến cổng vào trại lính. Vòng ngoài cùng là một bức thành lớn và một con đường tròn bao bọc, vòng thứ hai là những chiếc công sự khổng lồ. Cổng vào được kiến trúc đặc biệt: có đường luồn phía dưới, phía trên cổng có kho chứa đá và nồi sôi để sẵn sàng chiến đấu. Những bức tường phía Bắc cao hơn, có lan can xây các lỗ tròn để quân cảnh vệ chĩa vũ khí xuống.

Tháp phòng ngự hình vuông trên thung lũng Puilaurens tạo ra một cảnh sắc đặc biệt. Phía Tây Nam, tháp người "Đàn bà trắng" dùng để cảnh giới lỗi vào những con đường ngoằn ngoèo chạy quanh doanh trại.

Năm 1243, sau cái chết của lãnh chúa Pierre de Fenouillet, người thay thế cai quản lâu đài là Chabert de Barbaira. Ông đã tổ chức một cuộc nổi dậy chống lại kịch liệt sự tấn công của quân đội thập tự chinh Albigeoise. Sau đó, vào giữa thế kỷ XVII, lâu đài trở thành vị trí quan trọng chống trọi với đội quân Tây Ban Nha.

5. Làng và lâu đài Villerouge - Termenès

Lâu đài hình vuông vững chắc được sự bảo vệ của những tháp tròn. Làng Villerouge - Termenès còn giữ được nguyên vẹn tâm hồn giáo thuyết của thời Trung đại.

Vào nửa sau thế kỷ XIII, Tổng giám mục Narboune tiến hành sửa chữa và đổi mới một phần kiến trúc. Đầu thế kỷ XIV, tôn giáo Cathare tàn lụi, một số lời nguyền tiếc, cố làm sống lại những kỷ niệm phồn thịnh của thế kỷ trước. Đến năm 1321, tòa lâu đài này lại bị cháy. Đó là lần phán xử cuối cùng của tòa án dị giáo đối với Cathare.

6. Khu phố nhỏ Castelnaudary

Phố nhỏ này đã từng chịu đựng nhiều trận đòn roi dữ dội của quân đội Thập tự chinh Albigeoise xảy ra năm 1211, dư âm của nó  còn vang mãi trong cuốn sử thi khổng lồ dài gần 300 câu của Guillaume de Tulède: "Khúc ca của đội quân Thập tự chinh Albigeoise". Castelnaudary đã từng là một thành phố nhỏ được xây dựng trên khu đất cao chế ngự thung lũng Fresquel. Lâu đài được dựng trên quả đồi cao nhất và được bao bọc bởi những ngôi nhà nhỏ và những con đường hẹp.

Thế kỷ XVI, Castelnaudary trở thành trụ sở tòa án vừa là dân sự vừa là quân sự. Một phần của tòa nhà dùng làm nhà tù.

Thế kỷ XVII, người ta xây dựng một kênh đào lớn, Castelnaudary trở thành một cảng phồn vinh, tấp nập tàu buôn ra vào