Sự thât bạn chưa biết: Từ "Robot" đã có 100 năm tuổi

Chính xác là vào ngày 25 tháng 1 năm 1921, cách đây 100 năm trước, trong một vở kịch khoa học viễn tưởng bằng tiếng Czech có tên "Rossum's Universal Robots (RUR)”, tác giả Karel Čapek đã giới thiệu từ này đến với nhân loại. Không chỉ giới thiệu từ, tác giả cũng đã xây dựng quan niệm của con người về robot và những nguy hiểm tiềm tàng của robot đối với con người.

Vở kịch RUR xuất hiện vào đúng thời điểm hoàn hảo, bởi trong giai đoạn từ năm 1880 đến năm 1930, thế giới chứng kiến những bước tiến thay đổi chóng mặt và nhanh nhất trong lịch sử nhân loại, với những tiến bộ cơ bản trong nửa thế kỷ hơn hẳn so với 2.000 năm trước.

Giai đoạn lúc bấy giờ được xem là thời đại của máy móc, thiết bị công nghệ, điện thoại, radio,… làm thay đổi hoàn toàn cách suy nghĩ và lối sống của người dân. Đó cũng là lúc thời đại hoàng kim của Henry Ford, với sự xuất hiện của hệ thống sản xuất bằng dây chuyền lắp ráp giúp nâng cao năng suất lao động lên mức đáng kể.

Năm 1921 cũng là thời gian Thế chiến thứ I vừa kết thúc, để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với nhiều quốc gia. Nhưng trái ngược với các nước tham chiến, Hoa Kỳ lại là nước hưởng lợi, chính chiến tranh đã đánh thức gã khổng lồ đang ngủ thành một siêu cường mới.

RUR được viết bởi Karel Čapek, một tác giả và nhà phê bình người Czech

RUR được viết bởi Karel Čapek, một tác giả và nhà phê bình người Czech, chủ nhân của không dưới 7 đề cử Nobel văn học trong suốt quãng đời của mình. Mặc dù được giới thiệu như một bộ phim tình cảm tuyệt vời thế nhưng nội dung của RUR châm biếm rất nhiều vấn đề trong xã hội thời đó từ hệ thống nhà máy, cách tiêu dùng, xu hướng Mỹ hoá, chủ nghĩa tư bản, quan hệ lao động, chủ nghĩa quân phiệt, cả ý nghĩa của một con người và việc sống có mục đích có tầm quan trọng như thế nào,... Vở kịch nói về một xưởng sản xuất người máy, cuối cùng những con robot này lại nổi dậy và chống lại loài người. Kể từ đó, các chủ để về những cuộc nổi dậy của Robot tác động rất lớn đến văn hoá đại chúng và trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều bộ phim sau này như Blade Runner, Star Trek, Battlestar Galactica,…

Robot là những cỗ máy có hình dạng như người, có “bộ não” riêng để lưu trữ xử lý thông tin...

Từ “Robot” bắt nguồn “Robota” có nghĩa là lao động cưỡng bức trong tiếng Czech. Cái tên được tạo ra để dành riêng cho vở kịch. Tuy nhiên, khác với hình dung của thời bấy giờ, những con robot này không phải là các chuỗi hệ thống trong nhà máy được điều khiển thông qua các máy tính giám sát. Chúng là những cỗ máy có hình dạng như người, có “bộ não” riêng để lưu trữ xử lý thông tin, được dùng để thay thế các công việc của con người. Robot sẽ không có cảm xúc, không ý thức với cuộc sống của mình,.. Karel còn giới thiệu ý tưởng rằng robot không cần có hình dạng giống con người, chúng có thể ở bất cứ hình dạng nào, điều đó không quan trọng.

Ngày nay, con người đã thiết kế được nhiều loại robot với nhiều mục đích khác nhau.

Ngày nay, con người đã thiết kế được nhiều loại robot lớn nhỏ được lập trình để thực hiện các mục đích khác nhau, chẳng hạn như thám hiểm đại dương, dò đường, phục vụ quán ăn, bầu bạn với người già, mua vui cho mọi người…

Cập nhật: 04/02/2021 Theo Tinh Tế