Tại sao có nhiều sét trong vụ phun trào núi lửa Taal?

Sau "cơn ngủ say" 40 năm, ngọn núi bất ngờ phun cột khói bụi khổng lồ kèm theo những chùm sét sáng lòa bầu trời vào hôm 12/1.

Núi lửa Taal nằm cách thủ đô Manila khoảng 70km về phía Nam. Chỉ sau một ngày đó ngọn núi bắt đầu phun nham thạch đỏ. Taal là một trong những ngọn núi lửa hoạt động mạnh nhất ở Philippines. Hơn 8.000 người đã phải rời khỏi đảo và 6.000 người hiện tại đã an toàn ở bên ngoài khu vực nguy hiểm.

Taal đã phun trào hơn 30 lần trong 5 thế kỷ qua, gần đây nhất là vào năm 1977. Năm 1911 một vụ phun trào đã giết chết 1.500 người và vụ phun trào năm 1754 kéo dài tới nhiều tháng.

Cột tro bụi khổng lồ trong vụ phun trào núi lửa Taal vào hôm 12/1. (Ảnh: CNN).

Sonja Behnke, nhà khoa học làm việc tại Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos (Mỹ) cho rằng sét núi lửa là hiện tượng thiên nhiên kỳ thú rất hấp dẫn. Ông cũng đã nhiều lần quan sát được sét núi lửa ở Iceland và Nhật Bản.

Vậy sét núi lửa được hình thành ra sao? Có thể thấy, đầu tiên tro bụi núi lửa cần một điện tích. Khi núi lửa bùng nổ (khác với phun trào nham thạch), nó bắn ra những hạt đá nóng chảy (magma) vào không khí tạo thành các cột tro bụi núi lửa. Trong những cột tro bụi này, hàng tỷ hạt magma bắt đầu va chạm và cọ xát với nhau tạo ra những hạt mang điện tích. Quá trình này tương tự như khi cọ xát vớ trên thảm sẽ tạo ra điện tích. 

"Sét núi lửa và sét trong các đám mây bão đều hình thành do sự va chạm của các hạt. Thay vì các hạt băng va chạm trong đám mây bão thì sét núi lửa là do các hạt magma tạo nên", Adam Varble, nhà nghiên cứu giông bão tại Phòng thí nghiệm quốc gia Tây Bắc Thái Bình Dương nói. 

Sau đó, để có những tia sét, các hạt magma tích điện cần phải tách biệt thành các vùng khác nhau trong cột tro bụi núi lửa. Trong chùm hỗn loạn này, các hạt kích thước khác nhau sẽ rơi xuống với tốc độ khác nhau tạo ra các vùng hạt tích điện khác nhau. Cơ bản là sẽ tạo ra vùng điện âm và vùng điện dương tách biệt. 

Khi có hai khu vực hạt tích điện trái dấu, không gian ở giữa trở thành một trường điện từ cho phép điện truyền qua không khí. Đây là cách những tia hoặc chùm sét xuất hiện trong tro bụi núi lửa hoặc đám mây bão. 

Rất nhiều tia sét xuất hiện trong cột tro bụi núi lửa Taal. (Ảnh: Inquirer).

Những tia sét trong tro bụi núi lửa hay đám mây bão đều mang điện tích hàng tỷ volt. Sét xuất hiện rất nhiều trong tro bụi vụ phun trào núi lửa Taal là do các hạt bắn lên rất cao trong không khí, sau đó bị đóng băng và tích nước. Điều này có nghĩa các hạt tích điện vừa là magma vừa là băng khiến cho các chùm sét xuất hiện nhiều trong cột khói tro bụi núi lửa Taal.

• Chiêm ngưỡng hiện tượng sét trong núi lửa cực hiếm
• Sét lóe sáng trên miệng núi lửa phun trào ở Nhật