Tại sao hộp đen có thể “bất lực” trước các bí ẩn MH370?

Thủ tướng Malaysia hôm 24/3 tổ chức họp báo tuyên bố, máy bay MH370 chở theo 239 người đã đâm xuống Ấn Độ Dương. Bí ẩn về vụ việc nhiều khả năng sẽ chỉ được hé lộ cho tới khi các đội tìm kiếm trục vớt được các hộp đen của máy bay dưới biển.

Tuy nhiên, các chuyên gia hàng không cảnh báo, hộp đen không phải lúc nào cũng có thể mang tới cho chúng ta câu trả lời chính xác về số phận máy bay mất tích. Trên mỗi chiếc máy bay đều lắp đặt 2 thiết bị cùng được gọi là hộp đen, gồm Máy ghi âm buồng lái (CVR) và Máy ghi dữ liệu chuyến bay (FDR), nhưng chúng đều có các hạn chế.

Thiết bị CVR chỉ ghi âm được 2 giờ cuối cùng

Việc lắng nghe những khoảnh khắc cuối cùng của chuyến bay Air France 447, bị rơi ở Đại Tây Dương vào năm 2009, từng giúp hé lộ những nhầm lẫn tổ lái mắc phải, dẫn đến tai nạn. Các dữ liệu ghi âm buồng lái như vậy sẽ là một công cụ vô giá giúp cơ quan điều tra xác định liệu máy bay MH370 là nạn nhân của lỗi kỹ thuật hay một âm mưu dàn dựng của con người. Chúng cũng có thể giúp cơ quan điều tra tái dựng được đường bay của MH370.

Tuy nhiên, mọi việc sẽ không đơn giản ngay cả khi nhà chức trách tìm thấy các hộp đen. Thiết bị CRV liên tục tự ghi lại những gì diễn ra trong buồng lái trong quá trình bay. Theo công ty Mỹ Honeywell Aerospace, hãng chế tạo các hộp đen cho máy bay mất tích, thiết bị CRV chỉ lưu giữ được 2 giờ ghi âm cuối cùng như các quy định hiện hành. Dẫu vậy, trong trường hợp của chuyến bay MH370, các sự kiện quan trọng có thể đã xảy ra rất lâu trước khi tai nạn diễn ra.

Tuổi thọ pin ngắn

Các hộp đen sẽ phát ra tiếng ping, hoạt động được kích hoạt do việc ngâm trong nước và có thể được phát hiện bằng thiết bị microphone, phân tích tín hiệu. Cả máy ghi âm buồng lái và máy ghi dữ liệu chuyến bay đều có bộ phận phát tiếng ping riêng.

Sau sự cố gần 2 năm mới tìm thấy hộp đen của máy bay Air France 447, các quy định mới của hàng không thế giới đã yêu cầu bộ phận phát tiếng ping của hộp đen máy bay kéo dài 90 ngày để các đội tìm kiếm có nhiều thời gian hơn nếu xảy ra rủi ro. Tuy nhiên, máy bay Malaysia mất tích vẫn chưa cập nhật tuổi thọ của bộ phận phát tiếng ping tới mức đó. Pin của những bộ phận này trong hộp đen chuyến bay MH370 có tuổi thọ rất ngắn, chỉ 30 ngày. Các đội tìm kiếm hiện hiện chỉ còn 12 ngày để lần theo dấu vết của tiếng ping. Điều an ủi duy nhất là, ngay cả khi pin hết, dữ liệu của các hộp đen vẫn còn nguyên vẹn.

Hộp đen có kích thước tương đối nhỏ

Các hộp đen được gắn chặt vào đuôi của máy bay để tránh các tổn hại do tai nạn đâm đầu dễ xảy ra. Chúng có kích thước nhỏ, tương đương một hộp đựng giày. Theo tiến sĩ Guy Gratton thuộc Phòng thí nghiệm an toàn bay của Đại học Brunel (Anh), dù được sơn màu cam nổi bật, nhưng việc nhìn thấy các hộp đen ở giữa đại dương là việc không hề dễ dàng. Việc tìm kiếm thường phải tập trung vào việc tìm kiếm vị trí rơi máy bay, trước khi tiến tới xác định vị trí của hộp đen nhờ thu nhận tiếng ping. Nếu bộ phận phát tiếng ping ngưng hoạt động, cơ quan điều tra sẽ cần đến những kỹ thuật tìm kiếm khác, chẳng hạn như dò từ tính.

Hộp đen không nổi

Hộp đen được làm từ nhôm và được thiết kế để chống chịu các tác động mạnh, hỏa hoạn lớn hoặc áp suất cao, nên khá nặng, khoảng 10kg dù có kích thước nhỏ. Điều đó đồng nghĩa, hộp đen sẽ chìm rất nhanh khi rơi xuống nước. Trong khi đó, Ấn Độ Dương có những khu vực rất sâu. Khu vực tìm kiếm trải dài hơn 1.150 mét và có độ sâu 7.000 mét, chưa kể tới việc địa hình đáy biển có thể gập ghềnh như dãy núi Alps. Vì vậy, các điều tra viên sẽ phải tính đến việc hộp đen có thể nằm ngoài “tầm với” của nhiều thiết bị định vị vật dưới nước bằng sóng âm hoặc siêu âm.

Phạm vi phát tiếng ping ngắn

Công ty Honeywell cho biết, các tiếng ping phát đi từ hộp đen của máy bay chỉ có tầm xa khoảng 1,6km. Điều đó đồng nghĩa, các máy bay tìm kiếm cần phải di chuyển thẳng ngay trên đầu của các hộp đen mới “nghe” được tiếng ping của chúng. Ngoài ra, còn có các yếu tố khác có thể làm mờ nhạt tín hiệu: các mảnh vỡ trên bề mặt hay nếu hộp đen bị ngập trong bùn hoặc trầm tích trên đáy biển. Các chuyên gia nhận định, trong trường hợp hộp đen nằm sâu dưới đáy biển, cách tốt nhất giúp tìm ra chúng có thể là thiết bị sử dụng công nghệ ống nghe dưới nước. Các tàu ngầm hiện đại của những nước đang tham gia tìm kiếm như Mỹ, Trung Quốc và Australia cũng được cho là có khả năng “nghe” được tiếng ping ở cách xa nhiều km.

Một trở ngại cũng được các chuyên gia nhắc đến là, nếu các tiếng ping gặp phải một lớp nước nóng hoặc lạnh hơn ở phía trên, chúng có thể bị phản xạ hoặc khúc xạ, gây khó khăn cho việc tìm kiếm.