Vì sao người gầy vẫn bị gan nhiễm mỡ?

Thủ phạm khiến người gầy bị gan nhiễm mỡ

Nhiều người lầm tưởng chỉ béo phì, lười vận động, uống nhiều rượu bia mới gây ra gan nhiễm mỡ.

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất, đảm nhiệm cùng lúc chức năng ngoại tiết và nội tiết. Đây còn là trung tâm chuyển hóa quan trọng của cơ thể, giúp chuyển đổi thức ăn thành nhiên liệu, xử lý chất béo từ máu và đào thải độc tố có hại, tạo các protein làm đông máu.

Tuy nhiên, cơ quan này dễ gặp phải tình trạng nguy hiểm và khó phát hiện. Đó chính là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (Non-alcoholic fatty liver disease - NAFLD). Theo thống kê của Đại học Y Harvard (Harvard Health), Mỹ, gan nhiễm mỡ không do rượu được hiểu là các tế bào gan chứa trên 5% chất béo. Đây là bệnh gan phổ biến nhất, ảnh hưởng 1/4 người Mỹ trưởng thành. Trong đó, 60% bệnh nhân là nam giới.

Nguyên nhân

Giống gout, gan nhiễm mỡ xảy ra do rối loạn chuyển hóa lipid hay acid uric trong cơ thể. Uống nhiều rượu là nguyên nhân gây tích tụ chất béo trong gan. Tuy nhiên, ở những người mắc gan nhiễm mỡ không do rượu, thủ phạm đến từ lượng mỡ dư thừa sản sinh từ quá trình bị rối loạn lipid máu, huyết áp cao, tiểu đường.

Tiến sĩ Kathleen Corey, Giám đốc Trung tâm Gan nhiễm mỡ tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts (trực thuộc Đại học Harvard), cho biết: “Phần lớn người mắc gan nhiễm mỡ đều do chế độ ăn chứa nhiều thực phẩm chiên rán, chế biến sẵn, lượng arbohydrate cao. Kèm theo đó, họ ít vận động, không tập luyện”.

Nhiều người gầy vẫn bị gan nhiễm mỡ không do rượu vì rối loạn lipid máu, huyết áp cao, tiểu đường. (Ảnh: Getty).

Một người gầy gò, cơ thể ốm yếu, suy dinh dưỡng hay giảm cân quá nhanh cũng góp phần khiến bệnh gan nhiễm mỡ bùng phát. Cơ thể gầy yếu đồng nghĩa một số dưỡng chất cần thiết cho quá trình thanh lọc mỡ thừa, đào thải độc tố bị mất đi. Dinh dưỡng giống như dầu bôi trơn, nuôi sống bộ máy thải độc. Mất hoặc thiếu hụt nó là nguyên nhân khiến nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ tăng cao.

Ở một số người ăn ít hoặc kiêng quá mức, lượng đường trong máu thấp đột ngột. Hiện tượng này khiến cơ thể tự điều chỉnh, tăng hấp thu mỡ để giải phóng thành năng lượng. Nếu lười vận động, mỡ sẽ tích tụ lại và không được chuyển hóa. Axit béo theo đó đi vào máu khiến nó vượt quá nồng độ cho phép và gây ra gan nhiễm mỡ.

Tình trạng này lý giải vì sao một số người gầy gò, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao nhưng vẫn bị men gan cao, gan nhiễm mỡ. Bệnh không chỉ xảy ra với người lớn mà trẻ em béo phì cũng có nhiều nguy cơ.

Theo Đại học Y Harvard, Mỹ, tỷ lệ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu ngày càng cao. Tuy nhiên, tiến sĩ Kathleen Corey lưu ý thêm một số bệnh nhân gặp tình trạng trên do đột biến gene.

Năm 2015, trên tạp chí PLOS ONE, các nhà nghiên cứu của Đại học Kumamoto, Nhật Bản, công bố kết quả phát hiện đột biến gene là thủ phạm làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu. Đột biến được đề cập đến là PNPLA3.

Họ thực hiện 2 nghiên cứu trên các đối tượng thuộc chương trình kiểm tra sức khỏe của Bệnh viện Chữ thập đỏ Kumamoto, Nhật Bản. Kết quả phân tích trên 740 người cho thấy những người mang kiểu gene đột biến PNPLA3 nhưng chỉ số cân nặng BMI bình thường có khả năng mắc gan nhiễm mỡ cao hơn nhóm khác.

Gan nhiễm mỡ không do rượu có thể gây viêm, xơ gan hoặc thậm chí ung thư. (Ảnh: Đại học Johns Hopkins).

Bệnh khó phát hiện, biến chứng nguy hiểm

Nghiên cứu được công bố ngày 17/10/2017 của Clinical Science cho thấy nếu tiêu thụ ít nhất 650 calo đường mỗi ngày trong 12 tuần, không chỉ nồng độ gan nhiễm mỡ cao. Nó liên quan nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ sớm.

Căn bệnh này còn dẫn đến tình trạng viêm gan. Thống kê từ Đại học Y Harvard cho thấy 40% người bị gan nhiễm mỡ không do rượu dẫn đến viêm gan. Điều này có thể gây sẹo ở gan (xơ gan), tăng khả năng bị ung thư.

Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng và rất khó phát hiện. Ở một số người, bệnh nhân có cảm giác chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn, sụt cân, tức vùng dưới bên phải.

Đa số trường hợp gan nhiễm mỡ thường diễn tiến lành tính. Sau 10-15 năm mắc bệnh, người mắc không có dấu hiệu báo động. Sau đó, bệnh chuyển thành viêm hoặc xơ gan.

Đa phần bệnh nhân mắc gan nhiễm mỡ không do rượu đều chỉ phát hiện khi tình cờ khám sức khỏe định kỳ. Thậm chí, nhiều trường hợp biết điều này khi đã mắc viêm gan, xơ gan hoặc ung thư.

Gan nhiễm mỡ không phải là bệnh lý ở gan mà là triệu chứng do sự tụ mỡ quá nhiều tại cơ quan này. Hiện tại, bệnh không có phương pháp điều trị bằng thuốc. Tiến sĩ Corey cho hay chúng ta có thể cải thiện nó bằng một số thảo dược, ngăn chặn tổn thương gan.

Tuy nhiên, chúng ta cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc dân gian hay dược phẩm nào. Nếu dùng bừa bãi, chúng có thể gây phản tác dụng, men gan cao.

Ngoài ra, tiến sĩ Corey khuyên chúng ta nên cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu từ việc ngăn ngừa tích tụ mỡ trong cơ quan này. Cách tốt nhất để giảm cân, hạn chế tiểu đường, mỡ máu là tập luyện thể dục thường xuyên và có chế độ ăn uống hợp lý.

Một nghiên cứu trên tạp chí JAMA Internal Medicine năm 2016 cho thấy những người giảm 3-6% trọng lượng cơ thể giúp hạ 35-40% lượng mỡ tích tụ trong gan. Ngoài ra, chúng ta nên hạn chế uống rượu, chất kích thích, nạp đủ nước để giảm áp lực lên gan.

Cập nhật: 13/10/2020 Theo Zing